Күлпаштың көңілсіздікке түсіп жүрген күндерінің бірі еді...Үстінде, өрім-өрім болған соң әр жерінен бір түйіп қойған ескі көйлек, оның сыртында тозығы жетіп тулаққа айналған қысқа ескі тон, басында селдіреген көне бөкебайдың жұрнағы. Бет-аузы көнектей ісік; тоңып бүрісіп, үйдің бұрышындағы пешке арқасын сүйеп мұңайып, терең ойға шомған адамша Күлпаш отыр. Жыртық күпіге оранып, бүк түсіп баласы Қали жатыр. Үй суық, жамаулы терезенің жыртығынан кірген ызғырық шекеден шыққандай... үйдің ішін жылытуға - пешке жағатын отын жоқ. Отын табылар жер де жоқ... қара судан баска.....

Шәрипа көпке шейін баласыз жүрді. Бастапқы кезде баласыздықты ескермесе де, 3-4 жыл өмір өтіп, тұрақты қалыпқа түскен соң, бала керексінді. Өзіндей жас әйелдердің бәрі де бала сүйіп отыр, бауырында бесігі отыр. Шәрипаға ол жоқ. "Мұның себебі не?" деп кейде өзіне-өзі сұрау береді де, шешуін тапқан сияқтанады: "Олар бақытты, мен.....

Елдің кәсібінің түріне орай әңгімелері де өзгеріп отырады. Егін, пішен, жоқ болса, ел ашаршылыққа бет алса, өріс алатын әңгіме — ұрылардың ептілігі, еті тірі жігіттердің елден олжа түсіргіштігі, ақсақалдардың билікке шеберлігі, тағы сондайлар.

Биыл елде егін, пішен мол ғой. Елдің әңгімесі шаруашылық туралы көбірек ұшырайды: Мырқымбайдың тарысының бітіктігі, Шарбайдың жерін әдемі тырмалағандығы, Мөжібайдың.....

Біздің ауылдың жайлауы Қоржынтомар дейтін жер. Қоржынтомар екі жағы қоржын секілді бүйірлі, ортасы үзіліс -алшақ. Томардың ортасы Қүрақты көл; біздің ауыл ылғи күншығыс жағында отырады. Ауыл отыратын жағында томардың кезең суаты бар. Бала-шаға күн ұзаққа сол суатқа суға түсіп, ішіміздегі бойшандарымыз орталықтағы құраққа да барады; ең жаңа көшіп келген әзірде, құрақтың ішінде, ескі қамыс саңылтырларды судың бетіне жинап үйіп, шағала жұмыртқа.....

Түлкібай мырза көшеде келе жатқан Момынбай моллаға жолығып: "Иә, молдаке, жақсы кез келдің. ...Салаумалейкум, — мына бір дәстебрнеге (удостоверение болуы керек) қол қойып бере......

Шілде ішінің ыстығы қандай?! Ауа айналып түскендей. Көлеңке басын ұзартып, салқын леп бойды жадырататын көзге шейін ыстықтан дөңбекшігендердің көлеңке сағалайтын әдеті ғой.

Қаламбай ауылының қыбырлаған жанының бары көлеңкеде, ауылдың.....

Арбаға мінгелі Ыбырайдың аузы бір дамыл көрсейші: көнтек ерні қабыршықтанып, кептеле толған насыбаймен томпайып, сөйлеймін деп аузы суланып, былш-былш түкіреді. Түкірген сайын, иірілімге жиналған.....

Аласалау Земенкенің үлкен жақ бөлмесінде, қара күңгірт бұрышында еңгезердей болып біреу жатыр. Үстінде айқара жамылған күпі, ыңқылдайды, күңіренеді...

Бұл Мөңкебай еді. Ауру еді. Төсек тартып жатқанына айдан асып барады.....

Жақып, Шоңмұрын, Антонов, Телқозы.

Телғозы (қолын шекесіне қойып, честь беріп). Сонымен сағат тоғызға шейін Шыршық қаласы түгелімен біздің қолға түсті. Жалпы әскер, әсіресе біздің қазақ жігіттері ойламаған ерлік көрсетті... Есенгелдінің ғана қолға түспей тұрғаны болмаса... Ит екен өзі... Бірталай адамдарымызды қырып салды...

Жақып (ашулы). Есенгелдіні әлі күнге ұстай алмаған.....

Күн көтеріле қаладан шықтық. Жеккен атымыз Тасболаттікі. Тасболат делбе ұстап келе жатыр.

Күн ызғырық, суық. Ұшпалы сұр бұлт аспан жүзін қаптап, ... оқта-санда қиыршық қар қыламықтап қояды. Тоңа бастадық. Қаладан шыққан ыңғайда желге тура қарап отырсақ та жақ жүніміз үрпиіп, іші-бауырымыз қалтырай.....