Бұл бір уылжыған жап-жас келіншек еді. Ерге шыққан, алты айлық бөпесі бар дегенге білмеген кісі сене бермейтін. Өйткені, тым ұялшақ еді. Және жат адамнан жалтақтап қашып жүретін әдеті бар-ды. Көршілер оны «Үркек Мәриям» деп атайтын.

Бұлар бір отбасында үш-ақ адам болатын: күйеуі, өзі және жаңа отыра бастаған ұлы -Талғат. Ері Әнуар - мұнайшы, қызмет бабымен жүріп, ол көбіне үйге кеш оралады. Мұндай беймезгіл шақтарда Мәриям елегізіп үйде отыра алмайды.

 Сен жоқта біз қорқамыз, - дейтін ол кейде күйеуіне. - Әсіресе, Талғат ұйықтап жатқанда қорқамын.

 Сонда сен Талғат құрлы болмағаның ғой, - деп күлетін Әнуар.

 Ол жігіт қой.

...Жаз айы. Тас төбеден шақырая төнген күн сәулесі күйдіріп барады. Жексенбі күні болатын. Қаладан батысқа қарай бет алған көгілдір «Москвич» теңіз жағалауының оқшаулау бір жеріне келіп тоқтады. .....

Дамытушылығы: Қ дыбысы мен әрпін таныстыру арқылы оқушылардың ойлау, есте сақтау қабілеттерін, танымдық іс - әрекеттерін, шығармашылығын, сөздік қорларын дамыту.
Тәрбиелігі: Оқушыларды отан сүйгіштікке, ұқыптылыққа, сауаттылыққа, табиғатты қорғауға, оқуға дағдыландыру.

Сабақтың түрі: Ойын сабақ.
Сабақтың әдісі: Ой қозғау, топтастыру, тізбектей оқу, ойын, шығармашылық тапсырма, сурет арқылы сөйлем құрау
Сабақтың көрнекілігі: Суреттер, буындар, ребустар, сөзжұмбақ. .....

Жұмыстың құрылымы: бітіру жұмыс кіріспеден, екі тараудан, оның ішінде төрт тараушадан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
Зерттеу нысаны: Әріп Тәңірбергенов поэзиясындағы Абай дәстүрінің көркемдік қырларын жан-жақты зерттеу.
Жұмыстың мақсаты мен міндеті: бітіру жұмысының негізгі мақсаты Әріп Тәңірбергенов поэзиясындағы Абай дәстүрінің көркемдік идеясының, эстетикалық қуатының, мән-маңызының алатын орнын анықтау. Кезінде әдебиеттанушылар даулы тақырыпқа айналған мәселенің бірі - Абай мектебінің төңірегі болатын. Абай мектебінің көрнекті өкілі Әріп шығармашылығындағы ұстаз өнегесі дәстүрлі мектептің айқын көрінісі іспетті. Сонымен қатар, Әріп Тәңірбергенов поэзиясындағы Абай тәлімімен қатар авторға тән жеке стильдік ізденістерді, жаңа тыныс пен тың тақырыптарды көтергені жайында сөз қозғау.
Жұмыста қолданылған дерек көздері: ғылыми-теориялық зерттеу еңбектері, диссертация, газет, журнал материалдары, көркем мәтін т.б.

КІРІСПЕ
Әріп Тәңірбергенов ақындығы, ғұламалығы жөнінде кенжелеп алсақ та, қазір ол туралы айтылып та, жазылып та жүр, бұл жағынан жұртшылыққа біршама танымал деп айтуымызға әбден болады. Жан-жақты білімді, көп оқыған кемел ақын Әріп Тәңірбергенов артына мол мұра қалдырды. Өкінішке орай, олар Қасым ақын айтқандай, «арбасқан алақұйын заманалардың» салдарынан бізге толық жетіп отырған жоқ /1,18/. Мұны зерттеуші Қ. Мұхамедханұлы да қадап айтады. Оқырман қауым Әріп өлеңдерімен алғаш рет 1969 жылы «Жазушы» баспасынан «Ұмытпаңыздар мені» деген атпен шыққан шағын жинағы арқылы хабардар болса, екінші рет 1995 жылы Қайымның «Абайдың ақын шәкірттері» атты зерттеу еңбегі жарық көргеннен кейін ғана кеңірек танысуға толық мүмкіндік алды /1,23/.
Өйткені ол ақ патша өкімдерінің әңгір таяғымен азап шеккен қазақ ауылының тіршілік-тынысы ғана емес, оның экономикалық, саяси-әлеуметтік проблемаларын да жақсы білді. Халықтың зорлық-зомбылықтан, озбырлық-заңсыздықтан күйзелген шаруашылығын, титықтаған тұрмысын, аянышты ахуалын да көрді, оның неліктен бұлай болып отырғанын әшкерелеп, оны жөндеу жөнінде өз ой-пікірлерін, өз байлауын ортаға салды. Сондықтан да оқырман қауым оның үніне үнемі құлақ түріп отырды /2,65/.
Әріп ақын қазақ елінің мәдениеті мешеу, тарихы белгісіз «бұратана» ел атануына намыстана қарады. Әсіресе, қазан төңкерісі алдындағы «қазақ халқын тарихқа кірмейтін жабайы халық» деп есептеген шовинистік пиғылдағы пікірлер де намысына тиді. Ол оның халқымыз, ел-жер тарихын білмегендіктен екенін аңғарды. Ұлы ұстазы Абайдың дүниетанымы мен көмегі оған халқымыздың тарихы мен мәдениетін зерделеп оқуға жөн сілтеді. Әріп өзге халықтардың ғылым, біліміне кітап арқылы саяхат жасап білім іздейді. Ол арабша, парсыша, орысша, қытайша, түркі халықтарының тілінде жазылған трактаттарды, діни кітаптарды оқи білді. Өткен тарихымызға деген қызығушылық, орыстың ғылыми еңбектері ғана емес, әлем әдебиеті мен ғылымына жетеледі. Халық ауыз әдебиетінің қайнарынан мол сусындап, батыс-шығыс елдерінің әдебиеті мен мәдениеті мен мұндалап тартты. Елінің тарихы және мәдени мұраларына деген сүйіспеншілігі өмірінің соңғы сағатына дейін сақталды /3,54/.
Жұмыс тақырыбының өзектілігі.
Әріп шығармашылығындағы жанр ерекшелігі сан алуан. Оның шығармаларындағы дүниетаным, көзқарас – сол заманның келбетін сипаттайтын, ел тарихы мен дәстүріне терең үңіле, айшықты жазылған, бірде эстетикалық, бірде діни-философиялық және этнотарихи, қоғамдық пікір-таласқа қызу араласатын сан алуан тақырыпты қамтып, мұның өзі сан алуан ғылым саласына қосар үлесі бар бай қазына десе де болады.....

— О, Әрекеңнің басынан не кешпеген. Бәрі де кешкен. Әй, Әреке, Әреке - тай, мына балаларға жас кезіңізде өзіңіздің басыңыздан кешкен қызғылықты уақиғалардың бірін әңгімелеп, айтып беріңізші?

Әрекен бәлсінбейді. Электр ұстарамен күнара тықырлап қырып жүретін көктұқыл сақалын күлімсірей сипалап, сәл ойланып отырады да:

— Жарайды, айтсам, айтып берейін — дейді.

— Қай әңгімеңізді айтасыз?

— Жапан дүзде көкжал. қасқырға кездесіп, қалай аман қалғанымды айтып бepeйін.

— Дұрыс, соны айтыңыз.

— Біріншіде оқимын ол кезде, кішкентаймын, — дейді Әрекең.— Әке-шешем колхоздың қойын бағады. Поселкеде өзімнің Күлімхан дейтін жеңгемнің үйінде жүрем.

Күлімханды сен білесің, мінезі күрт, тілі ащы адам еді ғой. Бірақ оған да кінә жоқ. Күн бойы колхоздың жұмысын істеп, шаршап келеді. Оны күтіп, бітпей жатқан үй ішінің тіршілігі және көп. Міне соның арасында қитығына біз де тиіп қоямыз. Сосын ол қалай ашуланшақ болмасын.

Бір күні ойынның қызығымен жүріп, қызыл бұзауды байлауды тарс ұмытыппын да кетіппін. Бір қарасам қоңыр сиыр түк білмегендей үйдің қасына маңқиып келіп тұр. Қызыл бұзау құдай тілеуін беріп, оны рақаттанып еміп тұр. Ойынды тастай салып ұмтылдым. Дәл сол кезде ар жақтан аюдай ақырған Күлімхан қоса көрінді.

Бұзауға қабат жеттік ол екеуміз.

Жеткенмен не пайда. Қызыл бұзау өз шаруасын тындырған. Қоңыр сиырдың желініндегі күні бойы сыздықтап жиналған, бүкіл үй ішіміз боп үміт артып отырған бар сүтті қарнына қотарып құйып алған. Сиырдың желіні ішінен желі шыққан допқа ұқсап боп-бос. Ызасы қайнаған Күлімхан бір қолымен қызыл бұзауды бұйдасынан сүйрей - мүйрей, маған ұмтылды.

— Ойында басың қалғыр, жүгірмек!

«Жүгірмекте» кінә мол. Мойнын ішіне тығып, жасқанғанды ғана білді ол. Күлімханның жұдырығы балғадай ауыр келетіні және мәлім. Шойын жұдырықтар көк желкемнен аямай түйіп - түйіп етті.

Және ұрады екен деп, құламасам да әлгі араға құлай кетіп бақырдым. Ойындас жолдастарым анадайдан бұның бәрін көріп тұр. Жоқ, жатқан үстімнен төмпештеп ұрған жоқ жеңгем, Бірақ зәрі ұрғанға бергісіз ащы сездерін аямай айтып, енді қызыл бұзауды түйгіштеп кетіп бара жатты.

Ал таяқ еттен, сөз сүйектен өтетіні белгілі. .....

Сенат депутаты әрі танымал тележүргізуші Дана Нұржігіт парламенттегі әріптестерінің маңызды отырыстарда не себепті қалғып кететінін түсіндірді деп жазады nur.kz "Желмая" бағдарламасына сілтеме жасап.

Бүгінде көптеген депутаттармен етене жұмыс істеп жүрген Дана Нұржігіт олардың үлкен жиналыстарда қалғып кетуінің себебін ашып айтты. Тележүргізушінің сөзінше, мәселе жиында сөйлеп тұрған баяндамашыға тікелей байланысты. ...

Сабақтың мақсаты: Білімділігі: Өткен тақырыпты еске түсіре отырып, а дыбысы және әрпімен танысу.
Балаларға а дыбысы кездесетін сөзге мысал келтіріп, сол сөздерді қатыстырып, сөйлем құрату арқылы, сөздік қорларын толықтыру, ойын тиянақты жеткізе білуге баулу. Жазуға қолдарын жаттықтыру.
Дамытушылығы: Балалардың есте сақтау қабілеттерін шыңдау, ой - өрісін дамыту және жетілдіру. Сөздік қарым - қатынастарын байыту.
Тәрбиелігі: Ұқыптылыққа, сауаттылыққа, шапшаңдылыққа тәрбиелеу.
Көрнекілігі: Кеспе әріптер, жеке суреттер, киіз үй.
Әдіс - тәсілдері: Түсіндіру, оқу, жазу, ойын, сұрақ - жауап, әңгімелесу, жұмбақ, жаңылтпаш айтқызу..
Түрі: Жаңа сабақты түсіндіру.
Пәнаралық байланыс: Көркем әдебиет, тіл дамыту. .....

Сабақтың мақсаты. Я, Ю әріптері жазылуын еске түсіру. Й+у дыбыстарының орнына «Ю» й+а дыбыстарының орнына «Я» әрпі жазылатынын оқушылардың есіне түсіру, қайталау;
оқушыларды сауатты жазуға дағдыландыру;
Кездескен жаңа сөздердің мағынасын түсініп, дұрыс қолдана білуді үйрету.
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ – жауап
Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру.
Оқушылардың назарын сабаққа аудару.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.
Оқушыларға сөздерді сөз құрамына талдау. .....

Сабақтың тақырыбы: «Ж дыбысы мен әріпі»
Сабақтың мақсаты: Білімділігі: Оқушыларды ж дыбысымен таныстыру.
Сөздерге дыбыстық талдау жасауға үйрету. Ж әрпімен таныстыру, әріп элементтерін дұрыс жазуға, сауатты жазуға үйрету.
Тәрбиелігі: Ізденімпаздыққа ұқыптылыққа, жауапкершілікке, тәртіптілікке тәрбиелеу.
Дамытушылығы: Оқушылардың ой - өрісін, сөздік қорын молайту, тіл байлығын дамыту. Ойын арқылы тапсырманы тиянақты орындауға дағдыландыру, тез шапшаң оқу дағдысын арттыру.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақ.
Сабақтың әдісі: Қызығушылықты ояту, мағынаны тану, ой толғау, сұрақ - жауап ойын.
Сабақтың көрнекілігі: Суреттер әліппе - дәптер
Пәнаралық байланыс: Тіл дамыту, айналамен танысу. .....

Пән: Қазақ тілі
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Менің отбасым және достарым
Сабақ тақырыбы: Әріптер,сөздер,емле және грамматика
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: (оқу бағдарламасына сілтемеу)Т/А 4 Астарлы мағынаны болжау.
О1 Ақпаратты түсіну Ж2 Берілген сөздерден өздігінен сөйлемдер құрап жазу
Сабақ мақсаттары: Т/А Тірек сөздерді дұрыс қолдана отыра, сөйлеу қабілетін дамытады.
О2 Берілген ақпаратты түсінеді.
Ж2 Тірек сөздерден сөйлемдер құрап жазады.......