Өлімді мойынсынбайтын еріктің өзі, міне, осында! Еріктің күш құдіретінің тылсым құпия сырын аша алатын кім бар? Өйткені құдайдың өзі де әділін айтқанда — о бастан, табиғатында барлығының мән-мағынасын ашу үшін әдейі жаратылған айрықша бір алып ерік тәрізді. Өзінің еркі кемдігінен, әлсіздігінен дәрменсіздікке дес берген адам ешқандай періштені де, ажалды да әсте мойындамақ емес.
Джузеф Гленвилл
Леди Лигейяны алғаш рет қалай, қашан және қайда көргенімді жанымды ажалдан арашалап алып қаламын десе де жадыма түсіре алмаған болар едім. Одан бері талай жылдар өтті, ал менің қайғы-қасіреттен есімдегілер елес боп кетті. .....
Жұдырықтай жүрегіңді мың сан арман аялаған қайран жастық шақ... Мені де айналып өтпегенің анық еді. Бірде түкті кілемнің түгін түсірген Қажымұқан тектес палуан болсам, бірде Бауыржан тектес қаһарлы қаһарман әскербасы болсам деп армандаумен күндер өтіп жатты. Бірақ балалармен белдесе жүріп өзімнің тіптен әлжуаз екеніме, біреу қатты ақырып қалса қалтырап, дірілдеп жүрегімді тоқтата алмай қалатын қорқақ екенімді аңғардым.
Сондай күндердің бірінде журналист жазушы болсам деген сәулелі ой санамды шарпып өткендей еді. Соған табан тіредім. Ол үшін оқу керек екендігі талас тудырмайтын. Аздап өлең жаза бастадым. Сол сәттен бастап тек әдеби көркем шығармаларға зер салумен шектелмей, «Қазақ әдебиеті», «Жұлдыз» журналдарын қызыға, құмарта оқыдым......
Округтік соттың залында сот мәжілісі болып жатыр. Айыпкерлер отыратын жерде ақша жегені және жалғандық жасағаны үшін айыпталған шаршаған кескінді, орта жастағы біреу отыр. Төсі қабысып қалған ап-арық хатшы сылбыр жіңішке дауыспен айыптау актісін оқып тұр. Ол нүкте, үтір дегендеріңді білмейді, бір сарынмен оқып құрғандықтан даусы араның ызыңы немесе бұлақтың сылдыры сияқты естіледі. Мұндай дауыс тыңдаған адамды қиялға шомдырады, өткен күндерін есіне түсіреді немесе ұйықтатады... Соттар, присяжныйлар мен сотқа жиналған халық іштері пысып, бұртиып отыр... Зал іші тым-тырыс. Анда-санда сот дәлізінен біреулердің саспай аттаған дабыры құлаққа шалынады немесе есінеп отырған присяжный ақырын ғана жұдырығына жөтеліп қояды...
Бұйра шашты қорғаушы жағын таянып, жайбарақат қалғып отыр. Хатшының ызыңының әсерімен оның ой жүйесі ыдырап, бет-бетімен кетті.
"Мына сот приставының мұрыны не деген ұзын өзі, - деп ойлады ол жұмылып бара жатқан көзін әрең ашып. - Ақылы жүзінен көрініп тұрған осындай адамның ажарын табиғат неге бұзды екен! Егер адамдардың мұрындары ұзындау, мысалы, екі-үш сажындай болса, онда жұрт сыйыса алмас еді-ау, үйлерді кеңірек етіп салуға тура келер еді-ау...".
Қорғаушы, бөгелек шаққан жылқыдай, басын бір шұлғып тастап, ойын жалғастыра түсті.
"Үйде не болып жатыр екен? Бұл мезгілде әйелім де, енем де, балалар да үйде болушы еді... Балалар Колька мен Зинка, қазір менің кабинетімде шығар - ау... Колька креслода түрегеліп тұрып, төсін үстелдің ернеуіне тіреп, менің қағаздарыма сурет салып жатқан болар. Міне, ол сүйір тұмсық аттың суретін салды, көздің орнына нүкте қойды, қолын созып тұрған адам суретін, қисайған үй суретін салды; Зинка да сол жерде, ағасының салған суретін көргісі келіп мойнын созып тұр... .....
Сәрсебек жатақханаға қунаң қағып, күлімсіреген жүзбен кіріп келді. Шырайында бұрын-соңды болмаған көңілділік бар. Магазиннен жап-жаңа аппақ ақ жейде сатып әкелген екен. Онысының орауын жазды да «қане көріңдерші, қалай екен» деген адамша кереуетінің үстіне жарқыратып жайып тастады.
Және бір сұр шұбар галстук сатып әкеліпті.|Ақ көйлектің үстіне оны да шұбалта тастап қойды.
Жолдастары Сәрсебекке назар тіге қарасып:
— Сәкенді қара, ақ жейде сатып әкепті.
— Галстук сатып әкепті.
— Ой, сен ақ жейде әкелмеймін деуші едің ғой?
— Мынау бір жаңалық екен! — деген тәрізді сөздер aйтылып жатты.
Иә, Сәрсебекте әлгіндей оғаш мінездердің бір екені рас. «Өмірге жарасымы жоқ, кіршең» деп, ол ақ көйлек атаулыны ұнатпайтын. Галстукты түкке қажетсіз артық әурешілік деп қарайтын. Басқалардан бір бөлек томаға-тұйық жүріп тұратын. Жаңа жыл түгіл он мереке қабатынан келсе де бүйірі қызбайтын, сәнденіп бой түзеуді еш елемейтін. Қандай той -томалақ, кештерге де күнделік үйреншікті киімімен бара беретін.
Институтта бірге оқыған үш жылдың ішінде жолдастары Сәрсебектің бір қызбен көңіл қосуға талаптанбақ түгіл қиырдан көз салып, қырындамақ болған ниетін де байқаған емес-ті..
Қашанда қоңыр жүріп, қоңыр тұратын, оқудан өзге ештемені білмейтін осы Сәрсебек енді міне, аяқ астынан құбылып шыға келіпті. Бұрынғы көзқарастарынан айнып, ақ жейде, галстук сатып әкеліп отыр. Енді жігіттерден үтік сұрап тұр. Жыл бойы үтік тиіп көрмеген қоңыр костюмге істемегені қалмады. Әуелі есік алдына ауаға алып шығып, жарты сағат бойына щеткалап тазалады. Одан соң сабынды суға ақ шүберекті малғыштап отырып, әуелі шалбарын, одан соң педжагын мипаздап өтектеуге кірісті.
Мисс Полит шығыршық тұтқадан ұстап, коттедждің есігін жайлап тықылдатты. Сәл кідіріп, есікті жайлап қайта қағып еді, сол жақтағы қолтығына қысқан ораулы заты төмен сырғып кетті. Онысын қайта қымтып көтеріп қойды. Әлгінің ішіндегі Спенлоу ханымның жаңадан қысқы маусымға арнап тіккізген жасыл көйлегі болатын. Даяр болған соң кигізіп көруге алып келген.
Метраж, ине-түйреуіштерге арналған жастықша, үлкен іс қайшысы салынған қара жібек матадан тігілген ұзын баулы сөмкесін Мисс Полит сол қарына іле салыпты.
Ол сұңғақ бойлы, ашаңдау, қыр мұрынды, оймақ ерін, жұқалау сары шашты әйел болатын. Есікті үшінші рет соғуға батылы жетпей ойланып тұрғанда, көше жаққа көзі түсіп, жедел басып келе жатқан біреуді байқап калды. Бұл шат көңілді, бетін күн қаққан, жасы елу бестердегі Мисс Хартнелл болатын. Ол зор даусымен әдеттегісінше гүрілдей сөйлеп, «Сәлеметсіз бе, Мисс Полит!» — деді.
Тігінші: «Есенсіз бе, Мисс Хартнелл»,— деп жіңішке әрі құлаққа жағымды үнмен сызыла жауап қатты.— Кешіріңіз,— деді ол сөзін қайта сабақтап,— сіз Спенлоу ханымның үйде бар-жоғын білмейсіз бе?
— Мүлде бейхабармын,— деді Мисс Хартнелл.
— Ептеп ыңғайсыз болып тұрғаны. Спенлоу ханымның жаңа тігілген көйлегін кигізіп көруге алып келіп едім. Үш жарымға келіскен едік. .....
Атынан айрылып жаяу атанса да жаны жасымаған Жаяу Мұсаның «Ақсисасын» білмейтін қазақ жоқ. Солардың көбі біліп қана қоймай, ойын - тойларында сол әнді шырқаумен келеді. Шырқай да бермек.
Сол әндегі: -Жігіттер, шамаң келсе маған ұқса, - деген жалғыз тармақтың өзі неге тұрады. Осы күні халық композиторларының әндерінің өміршеңдігін сөз етушілер, себебін іздеушілер аз емес. Оның себебі неде? Оған әртүрлі жауап беруге болады. Соны ықшамдап айтар болсақ, олардың әндері ойдан шығарылған байбалам емес.
Күштіден көрген қорлығын күйіне, күйзеле сөз ете отырып өзін де, өзгелерді де зорлыққа көнбей, әзілдік үшін айбаттанып, қайраттанып күресуге үндеді. Ал рухы жасымаған еңселі ел мұндай сананы сілкетін асқақ әндерді әманда аялай бермек.
Бұл – өмір сынына суарылған сұрапыл шындық. Өткен тарихтың шаң баспас, жоғалып жойылмас өмірмен бірге жасай берер мәңгілік ізі.
Суть в том, чтобы, вобрав в себя опыт прошлого, жить сознательно, думая о будущем Ч. Айтматов
Со дня окончания войны пройдет шестьдесят пять лет, а победа не постареет. Пройдет сто лет, а она не постареет, будет такой же молодой, как и в сорок пятом, потому что молодыми были солдаты, защищавшие родную землю. Мы никогда не забудем слезы и горе военных лет, как бы давно не закончилась Великая Отечественная. И сейчас, отдавая дань уважения ветеранам, вновь вспоминаем подвиг тех людей, кто достойно нес призвание – защищать Родину. Войну мой отец встретил на Алтае. Вместе со взрослыми, не разгибая спину, он работал на полевом стане, сеял кукурузу, пшеницу. А вечером его ждали голодные сестренки и братишка. Сиротская доля отца выпала на военное лихолетье. Другой мой дедушка, Корней Жанзаков, пехотинцем дошел до Берлина. После войны он работал учителем. Их уже нет среди живых, но память о них останется в делах. .....
