Наушеруан аңда жүрiп киiк атқан, Аң етiн жемек болып асып жатқан. «Ет пiскенше тез кел‚ – деп бiр жолдасын, Тұз әкел»,– деп жұмсапты бiр қышлақтан.....
Кіріспе Қазақ даласының Ресейге қосылуы ХІХ ғасырдың орта тұсында аяқталды. Осыдан бастап қазақтар қай жағынан болсада да Ресейге тәуелді күй кешті. Бұл кезде Ресейде капиталистік қоғам өркен жайған болатын. Капитализм Ресейге ғана емес, Кавказда, Орта Азияда, Сібірде, сонымен қатар қазақ даласында да қалыптаса бастаған еді. Ресейде болып жатқан экономикалық өзгерістер, саяси оқиғалар, мәдени даму үрдістері азды – көпті болса да қазақ даласына жетіп жататын. Патшалық Ресей шет аймақтарындағы халықтарды аяусыз қанады, барлық жағынан дамуына кедергі жасап, соған тікелей күш жұмсады. Бұл жағдай ұлттар арасындағы араздықты қоздырды. Ресейге қараған басқа халықтар сияқты, қазақтың да тілі, ұлттық мәдениетіне зорлық келді, қорланды. Қазақ халқының рухани дамуы патшалық Ресейдің орыстандыру саясатының жасында әдістерімен жетелеп отырды. Патша өкіметі қазақ өлкесінде ғылым мен білімнің дамуына, ұлттық мәдениеттің өркендеуіне көңіл аударған жоқ. Патшаның жоғары лауазымды шенеуніктерінің бірі ресми құжаттардың біреуінде былай деп жазды: «Мен қырғыздарды (қазақтарды) орналастыру, оларды оқытып ағарту, оларды Еуропа халықтары шыққан сатыға шығару сияқты мүсіркегіштердің мейірбандық әурешіліктерімен шұғылданбаймын.....
Қабағынан қар жауған Қараңғы бұлт жоғалды. Қас қараймай беті ауған, Қаһарлы жел де оңалды. Көшейін деп қыбырлап, Ел қыстаудан қозғалды. Жаралы жүрек жыбырлап, Жазылмай жалғыз сол қалды. ...
Жасыңда араластың малтымаға, Қызығып есер елдiң салтына да. Би, болыс, ептi жiгiт атанам деп, Көп түстiң ерегіс пен талқыға да. Кейде елдi партияға көп жиям деп, Әркiмге аласардың жалпия да. ....
Ойлансын ұлан болса сөз ұғарлық, Ақылдың шолғыншысы – ойқұмарлық. Таза талап талпынып ойды айдаса, Байқалар көрнеу, таса, жоқ пен барлық. Азат ақыл ойланбай мида жатса, Шiрiп, тозып тартқызар ол бiр зарлық. ....
