Қозы Көрпеш - Баян сұлу

I

"Қозы Көрпеш - Баян сұлу" дастаны - қазақтың ғашықтық жырлары ішіндегі ертеректен келе жатқан және қазақ арасына өте көп жайылған түрі. Бұл жыр "Қыз Жібек" хикаясы сияқты тек қазақтың өз тумасы ғана емес, мұның әңгімесі қазақтан басқа елдерде де бар. "Қозы Көрпеш - Баян сұлу" әңгімесінің бір түрі орыс тілінде 1812 жылы Қазанда басылып шыққан. Барабин татарларының және қазақ арасында айтылатын нұсқасын Радлов жазып алып, бастырған. Ойрат тілінде "Қозын Еркеш" дейтін жыр бар. Солардың бәрі де "Қозы Көрпеш - Баян сұлу" жырын өзіне меншіктейді. Қазақ арасында бұл жырдың 16 түрлі нұсқасы бар. Көп заман бойында көп ақындар жырлағандықтан осындай әлденеше варианттар пайда болуы фольклор көлемінде заңды саналады. Бізге мәлім болған "Қозы Көрпеш - Баян сұлу" жырларының кейбір варианты ертедегі заманның өзіне байланысты айтылса, енді біреулері бергі XVIII-XIX ғасырда өңделіп жаңғырған. Және кейде "ноғайлы" деген ескі атаулары жойылып, оның орнына Кіші жүздің Шеркеш руы, не Орта жүздің Бағаналы (Найман) руларының аттары аталады. Бірақ, бұл нұсқалардың қай-қайсысын алсаңыз да, алғашқы сюжет асылы - біреу. Әр дәуірдің, әр жердің ақындары өз ортасындағы тыңдаушыларының ыңғайына тартқанымен, оның негізгі мазмұны, оқиға желісі бір арнаға саяды. .....

Өзін-өзі тану» курсы адамның өзін-өзі табуына, ең жақсы қасиеттерін ашуға, өзінің кейпін өзгертпеуге, адамгершілігін және әрқашан адам қалпын сақтауға көмектеседі. Негізінде, адамзат тарихының өзі адамгершілік тұрғысынан өзін-өзі жетілдірудің тұрақты және үздіксіз процесі болып табылады.

Назарбаева Сара Алпысқызы

Ұлттық сана, ұлттық тәрбие... бұл мәселелер қазіргі қоғамымыздың өзектілігіне айналды. Сана мен тәрбиені біз қайдан бастаймыз? Әрине отбасыдан бөлек мектепке, ұстаздардың беріп жатқан білімі мен тәрбиесіне жүгінеміз. Тәрбиенің ішінде аса маңызды болып табылатын рухани-адамгершілік тәрбиеге көңіл бөлетін бірден-бір пән өзін-өзі тану пәні болып табылады. Баланың жанын тәрбиелеу, ішкі сезімін жеткізе білуге баулу маңызды екені белгілі. Себебі сезімсіз, махаббатсыз адамның жүрегі жетім. Айналаға, қоршаған ортаға, қоғамға, қыбырлаған кез-келген тіршілік иесіне деген риясыз сүйіспеншілік сыйлай білу жүректің кеңдігі, рухани байлықтың көрінісі болып табылады. Н.Ә. Назарбаев: «… жаңа жағдайларға байланысты бәрімізді алаңдататын мәселе – білімді, кәсіби даярлығы бар адам тәрбиелеу ғана емес, қоғамдық өмірдің барлық саласында ұлттық және дүниежүзілік құндылықтарды қабылдауға қабілетті, рухани және адамгершілік мүмкіндігі мол тұлға қалыптастыру болып табылады», — деп атап көрсетті. Соған байланысты өзін-өзі тану пәні әр оқушыға, жеке тұлғаға бағытталған тәрбиесінің көрінісін адам талпыныстары, абыройы, жауапкершілігі, ерік-жігері, жалпы ізгі қасиеттерін басты мәселе етіп қойғандығынан байқаймыз. Болашағын баласынан, жас жеткіншектерінен көретін халқымыз, еліміз үшін бала жанын жүдетпеу маңыздылығы зор. .....

Пән: Қазақ тілі
Бөлім атауы: Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі
Сабақтың тақырыбы: № 2-сабақ. Қазақстанның Қызыл кітабы.
Осы сабақ арқылы жүзеге асатын оқу мақсаттары: О1; Ақпаратты түсіну
Мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсінеді, анықтайды;
ӘТН 2; Орфоэпиялық норма
Ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарына сәйкес айта біледі.
Сабақтың мақсаттары:
Барлық оқушылар: 1) мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтайды; 2) ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын біледі.
Көптеген оқушылар: 1) мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты анықтайды; 2) ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескереді;
Кейбір оқушылар: 1) мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты анықтайды, түсінеді; 2) ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарына сәйкес айта біледі......

Пән: Қазақ әдебиеті
Бөлім атауы: Көне күндерден жеткен жәдігерлер
Сабақ тақырыбы: «Қыз Жібек» жыры 1-сабақ
Оқу мақсаттары: А/И2. Автор бейнесі
Сабақ мақсаттары: Эпикалық,поэзиялық , драмалық шығармадағы автор бейнесін анықтау....

Еңбек - бәрін де жеңбек
Мақсаты:
Балаларды еңбектің адам өміріндегі мәні туралы түсінік беру.
Еңбек етуге деген қызығушылықтарын, ой - қиялын, тілдерін дамыту.
Еңбексүйгіштікке тәрбиелеу.
Көрнекті құралдар: сюжетті суреттер, нан, дирмен, бидай, ұн, тоқаштар.

Шаттық шебері.
Балалар тәрбиешімен бірге шеңбер құрып тұрады, сәлемдеседі.
Амандасу.
Біз әдепті баламыз,
Біз ерекше боламыз,
Қонақтарды көргенде,
Сәлеметсіздер ме! – деп сәлемдесіп аламыз.
Балалар жылдың қай мезгілі?
Қыс.
Қыс мезгілінің неше айы бар?
Үш айы бар; желтоқсан, қаңтар, ақпан.
Ауа - райы қандай болып тұр?
Балаларға жаңа сабақты түсіндіру.
Біз бүгін жаңа сабақта еңбек жайлы білетін боламыз.
Тақтадан еңбек туралы суреттерді көрсетіп түсіндіру, сұраққа жауаптар алу.
Еңбек түрлері көп: жазғы еңбек, күзгі еңбек, қысқы еңбек және көктемгі еңбек болып бөлінеді.
Әр мезгілдің өзіне тән ерекшеліктері бар екен. .....

Арқаның қызыл изені
Басы күрдек, түбі арал,
Қыдырып шалар аруана.
Кәрісі кімнің жоқ болса,
Жасы болар дуана.
Бір сынаған жаманды
Екіншілей сынама.....

Ұ.Жолдасов орындайтын әнде айтылғандай „баланың бәрі бақытты болуы үшін жаралған”. Бақытсыз өмірдің мәні жоқ. Әлемде барлық пенде өзінше бақытты. Ал, бүгінгі қыздардың бақытты болмауға хақы жоқ. Неге? Ненің арқасында қазақ қызы бақытқа қол жеткізді?......

Мұны білмеген еркек те көп нәрседен құры қалады.


«Қойшы, екінші әйел ме, көңілдес пе тауып ала салсыншы. Қызғанбай-ақ та қойдым, маған тек тыныштық керек. Басқа ештеңе сұрамаймын. Балаларымды өзім асырай аламын. Онсыз да оның қатырып жатқаны шамалы.....