Пән: Биология
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Молекулалық биология
Сабақ тақырыбы: РНҚ молекуласының құрылымы мен қызметі. Транспорттық РНҚ, ақпараттық РНҚ, рибосомдық РНҚ 2-сабақ
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: • 10.4.1.10 РНҚ типтерінің құрылысы мен қызметтерін ажырату
Сабақ мақсаттары: «Станция» әдісі арқылы РНҚ құрылысы мен қызметі және олардың типтерін түсінеді және моделдеу арқылы т РНҚ ның құрлысындағы ерекшеліктермен танысады және жұпта талқылау арқылы қызметін сипаттайды;Тіршіліктегі т РНҚ ның маңызын түсіндіреді;........

Тіпті,неден бастарымды да білмей тұрмын...Кей кездері өмірден түңіліп кететінім соншалықты,тіпті өз-өзіме қол жұмсағымда келеді...Бірақ қолдан келмейдіғой...Амал жоқ...Кейде ойлаймын,осы мен тарам-тарам өмір жолдарынан шалыс басып,адасып кеттімбе деп...Мүмкін басқа бағытқа қарай жүріп баратырған шығармын...Ал менің алдымда не күтіп тұр екен?? Шіркін,көріпкелдік қасиетім болғандағой...Бәрінде бір сәтте болжап ақ алар едім...Мен әлсізбін,жан дүниемде әлсіз...Сондықтан болар тағдырдың қатал сынағынан сүріне беремін...сүріне беремін..Ал мені демеп,күш беретін жан әлі де табылмады...Мен шаршадым...Оны іздеуден...күтуден...

Бәрінеен шаршадым мен...Алыс жаққа,ешкім танымайтын,ешкім көрмейтін бір кішкентай ғана аралға кетіп қалсам ғой деп те ойлаймын...Сонда ғана барлық ойларымнан арылып,жүрегімнің жарасын да өзім жазып аларма едім...Мен сүйдім...ал ол жоқ...Тағы да мен сүйдім...ал ооол........Мен кінәлімін..Не үшін??? Ұнатқаным,сүйгенім үшін шығар...Бұл сезім әлі де ұмытылмады..Әлі де менің жүрегімнің түбінде...Оны шығарып тастай алмадым...Қолымнан келмеді...Оның кеткеніне де көөп болып қалыптығой....Ал соңғыларын ,,білмеймін пайдаланып жүргендеймін...Мен олардыма,әлде олар меніме...білмедім......

Зәулім сарайдай салынған бір керемет үйдің ауласына келіп тоқтады. Тамаша екен.Айналаның бәрі қымбат дүниелер.. қымбат жиһаздар.. Таңқалып келеді.Бірде Руслан Аяулымға қарап - Бұл менің туғам ағамның үйі.Кел жайғас,- деді.Отыра бергені сол еді жоғарғы қабаттан бірнеше адамның дауыстары мен аяқ жүрістерінің дыбысы естілді. Русланның ағасы, жеңгесі және оның әке-шешесі екен.Сонымен Аяулымды осы үйге жатқызатын болып сол жерде бәрі мәз-мейрам болып мақулдасты.Руслан жолға аттаның кетті.Аяулымның сол сәттен бастап құлдық өмірі басталды.Аяулымның байқағанындай Русланның ағасының үйі емес әйелінің қолына кіріп алған екен.Өте бақуатты адамдар көрінді.Жеңгесі де үйдің жалғызы,еркесі өте қатыгез нашар адам болып шықты.Тек ағасы ғана адамгершілігі бар биязы адам еді.Аяулым көнді,бәріне көнді себебі барар жері болмады.Сол үйдің отымен кіріп,күлімен шықты.Бар жұмысы Аяулымға қарап бір тыным таппады.Осылай жүріп күндері өте берді.Ағасына өзі де барып тұруды әдетке айналдырды.Ағасымен бірге болғанына қуанып алданып келеді.Бір күні үйлеріне қонақ шақыратынын және қолынан келгенше дастархан жаюуын тапсырды жеңгесі.Аяу қашпады бар білетінін жасап дастарханды жайнатып қойды.Қонақтар келді ол асханада ыдыс жуып жүргенде қасына орта бойлы қыр мұрынды, көзі домаланған, қалың қасты сымбатты жігіт келіп тұрды.Аяулым сәл қысылып, ұялып қалды.Жігіт сөз бастады.
- Осы үйдің қызметшісісің ба?
- Жоқ,олай емес
- Енді неге ыдыс жуып тұрсың.....

Мен анамның айтқан әрбір сөзіне еш қарсылық танытқан емеспін. Анам не десе сол болады. Тіпті мамандық таңдауыма да әсері тиді, бірақ мен осы күнге дейін анамның бұрыс айтқанын корген емеспін. Мен анамның көңіліне кірбің жүрегіне жара салудан қорқамын...
Бәрінің бастауы қалаға оқуға түсуімнен басталған еді. Мен 2009шы жылы (орта) мектеппен қоштасып қалаға оқуға түстім. Мен тек оқуды ойлайтынмын. Ал жігіт жайында еш ойлаған емеспін. Өмірде бір адамға ес түссіз ғашық болу дегенде естігенде күлкім келетін. Кейде қыздардан бір жігіт үшін өлуге бармын дегенді естігенде олар неге осыншалықты ақымақ деп ойлайтын едім. Сол кездері өзімнің де осындай күйді кешетінім үш ұйықтасам түсіме кірмейтін еді.

Сүйгеніммен танысуыма септігін тигізген агент еді. 2011ші жылдың сәуір айында менің класстас құрбым маған жиі хабарласып, сөйлесіп тұруымыз үшін маган мир ашып берді. Менде агентте тек жақындарым ғана болған болатын, басқа адамдарды еш қабылдап сөйлеспейтін едім. Сәуір айында не жын түрткенін білмеймін бір баланың авторизациясын бірден қабылдадым. Ол екеуіміз бірден тіл табыса алмадық,жиі урысып тұратынбыз. Бірде ол кездесуге шақырды. Мен бірден келісімімді бере қойған жоқпын. Ол менің туыстарымның үйіне қарама –қарсы уйде тұрады екен, біз сол дворда кездестік. Ол маған бір көргеннен ақ ұнады, тіпті бұрыннан таныс адамдар сиқатты сөзіміз де жараса кетті.
Сол күні ол маған менің логинымды қайдан алғанын айтқан болатын, ол менің группаласым Бақытбектің жан досы болып шықты. Осылай ша екеуіміз де кездесе бастадық, алғашқыда бәрі тамаша еді, ол екеуіміз кездескенде мен бақыттан басым айналып, төбем көкке бір елі жетпей тұрғандай күйде болатынмын. Мен тіпті өзімнің сезімдерімді сыртқа шығармауға тырысатынмын, тіпті жанымдағы жақын құрбыларымнан да жасыратын едім. Ғ ашық болып қалдым деп айтуға ұялатынмын. Ол маған сезімдерін білдіріп менің сезімдерімнің қаншалықты екенін сұрағанда мен басқа жанды сүйемін деп айтатын едім. Сол суйген адамымның озі екенін ол сезбейтін де еді. Осылайша қалай екі айдың зулап өте шыққанын байқамай да қалыппын. Мен әрқашан өзімнің ішкі сезімдеріммен арпалысуда болатынмын. өмірде өзім қорыққан жағдайлар өз басымнан өтіп жатқанын сезетін едім......

Семейге көктем ерте келді. Бірақ тосын келді. Біреуге - жол, біреуге - қор болып келді. Десе де, көптен бері көңілімде жүрген көмескі ойды сеңдей соғып кетті. Жол болды дегенім –өз басым шын сүйгенімді кездестірдім. Қор болды дегенім –маңайымдағылардың махаббаты. Осы әңгімесымағымды жазуыма ықпал еткен, қарындасымдай көретін қазақтың қаракөз қыздарының бірінің басынан өткен әңгімесі еді. Ендеше сөзімді «жол болдыдан» бастайын.

Шынымен де менің жолым болғыш. Семейдің білдей бір зәулім университетінде оқып жатырмын. Талайлар бұл орынға түсе алмай быжақтап жүр, ал мен ұйқтап жүріп, тәлейім болып түсіп кеттім. Содан арқаны кеңге салып, Өскеменге, жүріп жүрген қызыма аттандым. Албырт көңілім алып ұшты ғашығыма.

Сәскеде Ертіс бойында Қаракөзбен кездестім. Қол ұстасып, қауышып, жағалауда көп жүрдік. Кешкісін оны биге шақырдым, дос қызымен келді. Есімі- Гүлмира. Сол түні бидің түбін түсірдік.

Ертесінде түстен кейін Семейге кайтатын болдым. Қаракөзбен қимай-қимай қоштастым. Ол суық қоштасты...жанарында қимастықтан гөрі қиналыс бар......

Махаббат - бұл ғажап әлем! Шын сүйген адам бұлттардың арасында қанат бітіп ұшып жүргендей сезінеді. Өмірдің өзі махаббаттан тұрады: анаға, әкеге, бауырларына, туыстарына, дос-жаран, құрбы-құрдас... сүйген жарын...балаларын... Осының бәрі махаббат! Мұндай сезім болмаса өмірдің баяғыда-ақ мағынасы кетер еді...

Меніңше ең бастысы - бұл бір адамды сүю және сол адамның сүйіктісі болу! Бірақ өмірде барлығы кіршіксіз емес, бір адам біреуді сүйеді, ол адам өзгені сүйеді...тіпті болмаса екі жас бір бірін сүйеді бірақ тағдыр тәлкегінің ағысымен бірге бола алмайды...Осыдан келіп жауапсыз махаббат, қайғыға толы сезім, тіпті болмаса соңы трагедиямен аяқталатын хикаялар туындайды. Дегенмен бұл өмірдің заңы, бұдан ешкім қашып құтыла алмайды және оны ешкім өзгерте алмайды. Әрбір адамның тағдыры - өз қолында екенін ұмытпағанымыз жөн. Өзгелерден мін іздей бергенше, өзіңді де сынға алған жөн.

Аллаға шүкір, мен сүйемін және сүйіктімін... Өмірімнің барлық қызығы енді сол адаммен байланысып жатыр. Оның мен үшін орны тым ерекше және оның барлық қылығын сүйемін......

Пән: Биология
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Молекулалық биология және биохими
Сабақтың тақырыбы: РНҚ типтерінің құрылысы мен қызметі
Осы сабақтың көмегімен қол жеткізілетін оқу мақсаттары: 10.4.1.10 РНҚ типтерінің құрылысы мен қызметін ажырату
Сабақтың мақсаттары: Барлық оқушылар: РНҚ типтерінің құрылысын сипаттай алу
Оқушылардың көпшілігі: РНҚ типтерінің қызметін сипаттай алу
Кейбір оқушылар: Құрылысы мен қызметін ажырата алу......

- Таудағы қызды көрдің бе? Таудағы қызды танисың ба? Таудағы қыз бар емес пе...-деген кішкентай Көркемнің таусыз ауылдағы қайдағы тауды айтып, қайдағы тау қызын айтатынын ешқайсымыз түсінбесек те, қайта-қайта қайталанып мезі еткен сұрағына "иə,жоқ" деп жауап бере салушы едік. Көркем көкек айында төртке келгенмен, ойы тым жүйрік айтқанды бірден ұғып алатын, һəм өзі де көп нəрсені ойлай алатын пысық қыз. Өзінен екі-үш жастай үлкен екі ағасының қасында жүріп, əрі солармен ілесіп, ұлдардың арасында жалғыз қыз болып, ұлдарша ойнап үйреніп кеткендікткен болар өзін кейде ұлдарға ұқсатып, солардың істеген қылығын қайталауға əуес. Топыраққа аунап дала ойынына тойып, кеш бата үйге кірісімен, үйдегі қос ағасына ұрынуға көшеді. Қашан көрсең де, үшеуінің бірін-бірі қуалап, бір-бірімен алысып-жұлысып ойнап жүргені. Осыдан бір айдай бұрын салынып біткелі ұзақ тұрып қалған үйге жаңа көршілеріміз көшіп келді. Жаңа көршілермен танысуды үлгертпей қайғылы хабар қара бұлттай үйіріле қалды. Көршіміздің жеті жасар ұлы қаза болғанын естігенде жағамызды ұстадық. Расында да,адам шошырық жағдай, оның үстіне, балаға не болғаны да белгісіз. Бұл бір жұмбақ, əрі тылсым оқиға... Арада өткен біраз күндерден кейін ойнап жүрген балалардың аузынан "қайтыс болған бала..." деп айтылып жүрген сөзді естіп, не дерімді білмедім. Ауыл балалары ойнайтын, жаңа үйдің дəл жанында улкен үйулі тұрған саз бар болатын. .....

...Əкем қайтыс болған соң анамның да денсаулығы сыр бере бастады.
- Бұл үйде не шешең тұрсын, не мен тұрайын! Шаршатты əбден!
Өткіз анау қарттар үйіне! Сол шешең үшін мына үйде күнде ұрыс. Берекеміз кетті. Шалының артынан неге кетпеді екен... Өткізбесең бала шағаны жинаймын да кетемін. Қалыңдар шешең екеуің!!!
Арада бір ай өтті. Əйелімнің қабағы ашылмады. Балаларды əдейі жылатады. Анама əдейі суыған шəй, дəмсіз тамақ береді.
Жұмыста болатынмын. Үлкен ұлым телефон соқты. "Тез жетіңізші, өртеніп жатырмыз" деп. Алып ұшып үйге жеттім. Анам өзі тамақ істеймін деп ас бөлмеде өрт шығып кетіпті. Жер үй болған соң сыртқа шығып үлгеріпті. Əйелім де менің артымша келді.
- Болды жетер! Құрт шешеңді! Бір күні мына түрімен үйді өртейді. Жап жаңа мебелімді құртыпты!
Бір жағынан əйелімдікі де дұрыс шығар. Біз үйде жоқ кезде жалғыз қалады. Ертең үйді өртеп жіберсе ше. Оданда қарттар үйінде жағдайы дұрыс болады.
Мен осы шешімге тоқтадым. Араға бірер күн салып анаммен сөйлестім.
- Бір-екі айға сізге санаториге путевка алып келдім. Демалып, кішкене денсаулығыңызды түзеп қайтасыз...
- Маған осында да жақсы ғой балам. Ол жерде жағдайым бола қояр ма екен. Сендер жұмыстасыңдар, мына үйге де бас-көз болатын адам керек. Бəрін қойшы, ол жаққа кетсем кішкентай Баконтайымды сағынамын ғой........