Талаптың мініп тұлпарын...Иә,талабың таудай болса кемел келешігіңде жарқын болатыны анық.Ал,бүгінгі таңдағы басты талаптардың бірі-білім көзі.Осы тұста көшбасшымыздың мына бір құндылығын жоймаған сөзі есіме түсті: «Қазір бой жарыстыратын емес,ой жарыстыратын заман».Демек,бар назарымызды оқуға,білімге аударуымыз керек деген сөз.Көп оқыған озар.Бәрінен озамын деп қоғамда болып жатқан өзекті мәселелерден тыс қалсаң тағы болмас.Жалпақ тілмен айтқанда,ізденістік танытып,білімге зейін қоя жүріп,еліміздегі саяси жаңалықтардан хабардар болып,құлақ түріп жүруімізде жөн болады.Себебі,саясатқа бір табан жақын болсақ өрісіміз кеңейіп,өзімізді одан әрі шыңдай түсеміз.Егер біздер «өскелең ұрпақ бізге қарап бой түзеуі керек» екендігін ескерсек,алдымен өзіміздің білім деңгейімізді арттырғанымыз жө .....

Жол азабынан қалжыраған Шаншархан кішкентай арық бойындағы, қою көлеңкелі тұттың түбіне отыра кетті. Тершіген әжімсіз маңдайын бет орамалымен қайта-қайта сүрткілеп, алқызыл жібек көйлегінің түймесін ағытып, рақаттана желпініп-желпініп алды. Баяу ескен көктем самалы жігіттің сәндеп тараған әдемі қара шашын бобыратып жіберді. Сылдыр қаққан арық суы әзінің салқын лебімен шаршаған жолаушының айызын қандырды.

Жігіт оң аяғының протезін шешіп, ағашқа сүйеп қойды. Тізесінен төменірек кесілген аяғының ұшы қызарып, ескі жараның аузы аздап ашылған екен. Аяқ қабының ішіндегі қан сіңе бастаған жұмсақ мақтаны қолымен түтіп жатып, ол қатты кейістік білдірді:— «Әй, айналайын инженерлер-ай, жарым аяққа темір дорба кигізгендерің дұрыс-ақ! Ал, соны жеңілірек қылсаңдар қайтер еді?..»

Күні бойы осынау етектегі ауылдың есік-терезесін қағып, нағашы апасының үйін іздеген бұл жігіт нәтижелі мағлұмат ешкімнен де ала алмады. Жұрт түрліше дерек айтты:—«Ондай адам мұнда тұрмайды». «Ол кісі бұл жерден көшіп кеткен». Ал, кейбірі кәдімгідей жол сілтеді:— «Е, сенің айтып отырғаның қыли көз Жексенбай екен ғой!.. Былай жүресің, шырағым; Сонау қызыл шатырлы үйдің сол жақ бүйірін жанай өтесің де кілт оңға бұрылып, қаз, үйрегі мол үлкен көшемен жүре бересің, жүре бересің...» .....

Сол күні абитуриенттердің жазған шығарма жұмысының қорытындысы өте кеш шыққан еді. Бұрын бұлай болмаған. Бұл кезде қас қарайып та кеткен болатын. Ал іштен әлі хабар жоқ. Оқу орнының ауласы қарақұрым адамға толы. Бұлар - шығарма жұмысының қорытындысын күтіп тұрған абитуриенттер мен солардың ата-аналары немесе жақындары. Сол көпшіліктің арасында бұл да өзінің жазған шығарма жұмысының қорытындысын күтіп отырды.

Ілгеріректе тіл-әдебиеттің мұғалімдігіне түсу үшін, абитуриенттерден шығарма жұмысын алатын. Өзі мектеп қабырғасында жүргенде-ақ шығарма жұмысын жазғанды қалап тұрушы еді. Одан кейінгі бір ұнамды тапсырмасы - қазақ тілі сабағында сөйлем құрау тапсырмасы болатын. Ұстаз бұл тапсырманы үйге де береді немесе сыныптағы сабақ үстінде отырып та сөйлем құратады. Одан кейін тағы да бір тапсырма болды. Ол қазақ тілі сабағының үстінде мазмұндама жазу жұмысы еді. Бұл - шығарма жұмысына қарағанда орындалуы аса қиын емес көрінетін тапсырма. Өйткені мұнда ұстаз әлгінде ғана дайын мәтінді оқып берген. Енді осы мәтіннің желісінен шықпай отырып мазмұндап беру ғана қалған еді. Ал шығарма жұмысы бұған қарағанда күрделірек әрі онда еркіндік бар. Мектеп қабырғасында жүргенде өлең, әңгіме немесе мақала жазу сияқты жұмыстармен айналысқан емес. Ал шәкірттік күндеріндегі жоғарыдағы тапсырмалар есінде сақталып қалған. .....

Республикадағы қант өндірісі қант қызылшасын өсіру мен қант-шикізатының оптималды көлемін әкелуді ұтымды үйлестіру негізінде кешенді дамуы қажеттігін атап өту қажет. Бұл келесі себептермен қамтылған, біріншіден «Қазақстан өз мүмкіндіктерін толығымен пайдаланғанда ішкі рыноктың қажетін өз шикізаты есебінен кем дегенде 25-30%- дейін қамтамасыз етеді...»; екіншіден, қызылшадан қантты қайнату процесінің маусымдылығы қант зауытының өндірістік қуатын 6,3 %-дан 36,4%-дейін пайдалануды жорамалдайды, үшіншіден, қант-шикізатын өңдеу халықтың қантқа қажетін, қант зауыты өндірістік қуаты мен еңбек ресурстарын тиімді пайдалануды қамтамасыз етеді .
Қызылша қант кешені қызметіндегі қолайсыз құбылыстарды жою үшін белгілі уақыт аралығына оның даму концепциясын дайындау қажет. Біздің жағдайда 2015 жылға дейінгі уақыт аралығы ұсынылады. Осы құжаттың негізгі шарттарын анықтар алдында халықтың жан басына келетін қантты тұтыну мөлшерін анықтау қажет. Республикада қантты тұтынудың әртүрлі мөлшері келтіріледі. Сонымен 2002 жылы ҚР ҒҰА тамақтану институтымен қантты тұтынудың мөлшері 35-37 кг көлемінде анықталды, «Тамақтану Қазақстан академиясы» ЖАҚ-мен Қазақстан Республикасының Мемлекеттік аграрлық азық-түлік бағдарламасын дайындауда пайдаланылған, бір адаммен қантты тұтынудың 15,26 кг, ең төменгі стандарты ұсынылды; Дүниежүзілік денсаулық сақтау мекемесі (ДДМ) тұтынудың ұтымды мөлшері -20 кг болатындығын анықтады. Халықтың жан басының қантты тұтыну динамикасы орташа статистикалық қазақстандықпен қантты тұтыну ешқашан минималды стандарт-15,26 кг-нан төмен болған емес, қантты максималды тұтыну 1990 жылы-38 кг, 2004 ж-33,6 кг болды. Біздің ойымызша қызылша-қант өндірісінің даму концепциясын дайындауда қантты тұтынудың 35 кг/адам мөлшерін пайдалану жеткілікті негізделген көрінеді, оған қоса бұл мөлшерді авторлар өз зерттеулерінде қолданған болатын .
Алдын-ала анықтап алуға қажетті келесі жағдай-бұл қант қызылшасы мен қант-шикізатынан қантты алу мерзімі. Елдегі азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету, қант зауыттары өндірістік қуаттарының ұтымды пайдаланылуын, сондайақ олардың жұмыстарының маусымдылығын бір қалыпты ету үшін, қант қызылшасын өңдеуді күзгі-қысқы уақытта, қыркүйектің екінші жартысынан бастап желтоқсанның аяғына дейін 100-110 күн аралығында, ал құрақ шикізатын өңдеуді қысқы-жазғы мезгілде 160-180 күн ішінде іске асыру қажет. Онымен қоса уақыт бойынша қант қызылшасынан қантты өндіру үлесі ұлғайуы тиіс. Ұсынылған тұтыну мөлшері, халық санының өсуі, қантты алу мезгілі және қант зауыттарының жобалық қуаттары арқылы 2015 жылға дейінгі мерзімге, республикада қант қызылшасы мен қант шикізатынан қантты өндіру мен тұтынуды жоғарлатудың келешегін есептейміз. ....

(Көзжендет)

Бұла тірлік атаулыға баз кешірген бұлаң құйрық сауысқан екен...

Бұл болса — сол сауысқан сана билік еткен пенде екен. Қу құлқынның құлы боп, қу нәпсінің тұтқыны боп күн кешіп келіпті. Сауысқан саңғыған саңғырық сезім салғыртсып, сауысқан сорған саңғырық сана кеуіп қалғандай.

Ал ала мойнақ, құба құйрық сауысқан өлі-тіріге саят құрғалы қай заман?! Өлі өлексені де, тірі тірсектіні де жұмырына жұқ құрлы көрген емес.

Дәп бүгін де ауладағы молақ шөрке бетінде сыңар сауысқан шықылықтап отыр. Бөтегесі бос. Молақ бетін амалсыз тұғыр еткен түз құсы секең-секең жортақтап, қысқа мойнын соза жұтынып, ұзын құйрығы шоқаң-шоқаң қағады. Үй іргесінде көлеңкелей отырған иесі қара шалға қос жанары қанжардай қадалулы.

Ақиқатында, қалбиған қара шалға емес, иесінің алдында жатқан қақпыш бастарға көзін сатқан. Бірақ сырғақ сауысқанның қу бас атаулының қабағынан қарауыл қарағалы, көзұясынан жылы-жұмсақ қарбытқалы да көп болды... Балапан кезінен баулынған беймаза құс қой.

* * *

Күн қақтаған қара шалдың қатулы қабағының астында жатқан екі бас та ессіз. Екеуі де шикі, қанды бас. Бірі — арбиған орақ мүйіз арқардікі. Енді бірі – құлағы едірейген көк бөрінікі. Сойылмаған. Бітеу күйі. Көк желкелерінен балтамен шабылғаны көрініп тұр. Бөрінің қасқа маңдайынан қаракөк қылшық пышақтың қырындай көтеріле келіп, шабылған көк желкесінен шорт кесілген.

Екі бас та қаңсып, тістенген қасқа тістері ақсиып, құйқа терілері тұз сіңгеннен қақпыштана кеуіп қалыпты. Жанарлары жоқ. Арқардың жазықсыз жәудірі, бөрінің көк жалыны ғайып болып, орындарында үңірейген қос үңгір қарауытады. Ет жүректі селт еткізер сесті бастар жанары көңілге үрей көлеңкесін түсіреді. Оған бірақ қара шал қыңқ етер емес, еті өліп кеткен сияқты.

Қара шал есік алдына шығып, қорғасындай ауыр бастарды жерге дүрс еткізіп тастай салғанда, анадай жерде тік тұрған жалпақ бет шөрке үстіндегі сауысқан шықылықтап-шықылықтап жіберген еді бағана... Ол қазір қарны ашқанын білдіріп, ащы-ащы шықылық қағып, молақ тұғыры үстінде жорғалап-жорғалап кетеді. Жүрегін жалғар талғажу аңсап, бос бөтегесі бұлтылдап, иесіне ессіз бір көзқараспен еміне түсіп, қиық қанаттарын қозғап, қырандай қомдап-қомдап қояды. Қос басқа сыпсың етіп ұшып-ақ келгісі келеді, бірақ сирағынан сақиналанып салынған балақ бауға ұшталған шығыршықты шолақ баулы ірге бау ешқайда жібере қоймасын біледі. Біледі де бұлтың құс қара шалға мұң шаға, ашу шақыра ащы үн қатады. Ал шал да бір қара тастай болып алған. Кешеден бері құсқа деген ішінде қан қатыпты... Ала қанат болса аштықтан өзегі тала өттеніп, басқа жете алмай топқанат күйге түсіп отыр. Көлеңкеге тізе бүккен иесі болса ыстықтан терін сүртіп, шашын тықырлап алып тастаған тақыр басын жұқа орамалмен жауып алған. .....

Отбасы — адам баласының өсіп-өнер алтын ұясы. Адамның өміріндегі ең қуанышты қызық дәурені осы отбасында өтіп жатады. Бала өмірінің алғашқы күнінен бастап ата-ана өздерінің негізгі борыштарын — тәрбие жұмысын атқаруға кіріседі.

Менің отбасым-менің барым,байлығым,демеушілерім.Саны 8 адамнан тұратын менің отбасымның әрбір мүшесі өз орнымен ерекшеленеді.Тілге тиек етіп отырған мәселем отбасы жайында болған соң,отбасымның әрбір мүшесін таныстырып өткенді жөн көрдім. «Өлі риза болмай,тірі байымас»,-демекші әуелі отбасымыздың негізгі ұйытқысы атам Махамбетәлиді айтуды дұрыс санадым.Атам 1942 жылы 18 жасында Ұлы Отан соғысына аттанып,елге 1947 жылы оралған.Қатардағы солдаттан,сержант әскери атағына дейін көтеріліп-взвод командирінің көмекшісі қызметін атқарған.І-ші дәрежелі Отан соғысы орденімен,Ерлігі үшін,Германияны жеңгені үшін,Сталинградты жеңгені үшін,тағы басқа бірнеше мерекелік медальдармен марапатталған.Міне,атамыздың осындай жарқырап тұрған медальдарын көргенде кеудемізді қуаныш кернеп,ерекше тылсым күйде болатынымызды жасырмаймын.Атам,1948 жылдан бастап Арал аудандық балық қорғау ұжымында кіші учаскелік инспекторлықтан,аға мемлекеттік балық қорғау инспекторы дәрежесіне дейін көтеріліп бір мекемеде үздіксіз 40-жылға жуық қызмет етті.Қызметтестері арасында өзінің кеңпейілділігімен асқан беделге,шексіз құрметке ие болды.Шаңырағымызда атамыздың орны ойсырап тұрғанымен ақжаулықты әжеміз Мәдемі,ол кісінің орнын жоқтатпақ емес. .....

Ақша тауар өндірісінің дамуындағы бірден – бір шарт және өнім болып табылады. Тауар – бұл сату немесе айырбастау үшін жасалынған еңбек өнімі.
Ақша құн өлшемі қызметін идеалды, оймен ойлау арқылы орындайды. Яғни, тауардың құнын өлшеу ақшаға айырбасталғанына дейін орындалады, сонымен құнның тауар формасынан ақша формасына айналуы үшін тауардың бағасын белгілесек жеткілікті.
Тауар бағасын өлшеу үшін қолма-қол ақшаның болуы қажет емес, себебі еңбек өнімін теңестіру ойша орындалады. Тауарларды ақшаның көмегімен өлшеуге болады, өйткені олар адам еңбегінің өнімі.
Ақша төлем құралы тауар айналысы ақша қозғалысымен байланысты. Бірақ ақша қозғалысы міндетті түрде тауар қозғалысымен бір уақытта тоғысуы тиіс емес. Ақша құнның еркін формасында көрінеді. Олар өткізу процесін еркін аяқтайды. Ақшаның қозғалысы тауар қозғалысынан ерте немесе кеш жүруі мүмкін.
Егер тауар мен ақшаның қарама – қарсы қозғалысы болмаса, яғни тауар төлем ақы түскенге дейін сатып алынған немесе керісінше болса, онда бұл жағдайда ақшалар төлем құралы қызметін атқарады.
Ақшалар төлем құралы ретінде тек қана тауар айналысына ғана емес, сонымен қатар қаржы – несие қатынастарына да қызмет етеді.
Ақша белгілері әр түрлі жағдайда қамтамасыз етіледі. Қолма – қол тұтыну заттары жәнне қызметтер жиынтығымен қамтамасыз етілседі.
Егер «нағыз» ақшалар айналыста өзінің меншікті құнының арқасында жүрсе, ал қағаз ақшалар айналыс процесінде нарықтық құнға ие ....

Пән: Биология
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Координация және реттелу
Сабақ тақырыбы: Холинергиялық синапстың құрылысы мен қызметі.
Осы сабақ арқылы жүзеге асырылатын оқу мақсаттары: Оқушылар орындай алады:
1. Холинергиялық синапстың құрылысын түсінеді.
2. Холинергиялық синапстың қызметінің бірізділігін сипаттай алады.
3. Кальций каналадырының, натрий каналдарының қызметттерін және олрадың жұмыс жасау принциаптерін талдай алады.
Сабақ мақсаттары: Барлық оқушылар орындай алады:
Холинергиялық синапстың құрылысын біледі және қызметін түсінеді.
Оқушылардың көбі орындай алады:
Холинергиялық синапстың жұмыс жасау принципін және бірізділігін дұрыс сипаттайды.
Кейбір оқушылар орындай алады:
Логикалық тапсырмаларды немесе күрделілігі жоғары болатын тапсырмаларды /олимпиадалық деңгейде/ орындай алады және оларды басқа оқушыларға түсіндірі бере алады.....

Әдебиетші ғалымдардың пайымдауынша, аңыз - ертегі еншілес ауыз әдебиетінің бір саласы. Оны ертегіге телулеріне аңызда қиял - ғажайып оқиғаның шындықпен қосарлана өрілуі себеп болса керек.

Мұнымен қатар, аңыз негізінде әңгіме, кейде өлең - жыр түрінде болуы мүмкін деген - екі ұшты пікір де айтылып қалып жатады. Дегенмен, аңыз кейіпкерлері нақтылы өмірде болған жандар.

Олар Асан Қайғы, Қорқыт, Жиренше, т.б. Бұл аңыздардан басқа Ұлы төңкеріске дейін қазақ даласында діни тақырыптардағы аңыз - әңгімелер де аз таралмаса керек.

Олай дейтінім, әкем марқұм (молда болатын) қыстың ұзақ түнінде араб әрпімен басылған кітаптардан аңыз әңгімелерді өзі оқып, мазмұнын қазақшалап айтып отыратын.

2005 жылы Мәшһүр Жүсіп Көпейұлының Павлодар қаласында «Шайтанның саудасы» атты таңдамалы өлеңдерінің 1 - томы басылып шықты.

Сегіз бөлімнен тұратын аталған кітаптың беташар бөліміндегі «Аңыз өлеңдер» топтамасын қызыға оқып, танысу барысында құдіреті күшті бір Алланың жер мен көкті жарату барысында пендесінде ұсынған Ғибратын айқын аңғарғандай әсер аласың. .....

Көрнекілік: Әр баланың алдында 2 дискіден (қызыл, көк) тарелкаларда түрлі-түсті геометриялық пішіндер. Сызбаның көмегімен балалар сұраған пішіндерді дискілерге лақтырады.
- Міне біздің геометриялық пішіндер туралы барлық ақпараттарымыз дискеталарда сақталады деп ойлаймыз.
- Балалар, енді сендермен компьютерлік «Лото» ойынын ойнайық, мұның да нәтижесі сәтті болса, вирусты жоюға көп көмегі бар.
Дидактикалық ойын: «Лото»
Мақсаты: Кеңістіктегі бағдарлай ілу шеберліктерін шыңдау.
Көрнекіліктер: Ақ қағаз беті (монитор), көк түсті шеңбер.
- Мониторларыңды алдарыңа жақындатыңдар.
- Шеңберді экранның қақ ортасына қой.
- Енді жоғарғы оң жақ бұрышқа апар, төменгі сол жақ бұрышқа түсір, төменгі оң жақ бұрышқа жеткіз, жоғарғы сол жақ бұрышқа көтер.
- Балалар, жарайсыңдар! Енді мен осы нәтиженің бәрін электрондық пошта арқылы Математика Патшайымына жіберемін. Егер ол біздің жауаптарымызға риза болса, мына шам жану керек, яғни вирус жоғалды деген сөз. Тәрбиеші ойыншық компьютердің көмегімен ақпараттарды жөнелтеді. Шам жанады.(телефон шырылдайды)......