Округтік соттың залында сот мәжілісі болып жатыр. Айыпкерлер отыратын жерде ақша жегені және жалғандық жасағаны үшін айыпталған шаршаған кескінді, орта жастағы біреу отыр. Төсі қабысып қалған ап-арық хатшы сылбыр жіңішке дауыспен айыптау актісін оқып тұр. Ол нүкте, үтір дегендеріңді білмейді, бір сарынмен оқып құрғандықтан даусы араның ызыңы немесе бұлақтың сылдыры сияқты естіледі. Мұндай дауыс тыңдаған адамды қиялға шомдырады, өткен күндерін есіне түсіреді немесе ұйықтатады... Соттар, присяжныйлар мен сотқа жиналған халық іштері пысып, бұртиып отыр... Зал іші тым-тырыс. Анда-санда сот дәлізінен біреулердің саспай аттаған дабыры құлаққа шалынады немесе есінеп отырған присяжный ақырын ғана жұдырығына жөтеліп қояды...

Бұйра шашты қорғаушы жағын таянып, жайбарақат қалғып отыр. Хатшының ызыңының әсерімен оның ой жүйесі ыдырап, бет-бетімен кетті.

"Мына сот приставының мұрыны не деген ұзын өзі, - деп ойлады ол жұмылып бара жатқан көзін әрең ашып. - Ақылы жүзінен көрініп тұрған осындай адамның ажарын табиғат неге бұзды екен! Егер адамдардың мұрындары ұзындау, мысалы, екі-үш сажындай болса, онда жұрт сыйыса алмас еді-ау, үйлерді кеңірек етіп салуға тура келер еді-ау...".

Қорғаушы, бөгелек шаққан жылқыдай, басын бір шұлғып тастап, ойын жалғастыра түсті.

"Үйде не болып жатыр екен? Бұл мезгілде әйелім де, енем де, балалар да үйде болушы еді... Балалар Колька мен Зинка, қазір менің кабинетімде шығар - ау... Колька креслода түрегеліп тұрып, төсін үстелдің ернеуіне тіреп, менің қағаздарыма сурет салып жатқан болар. Міне, ол сүйір тұмсық аттың суретін салды, көздің орнына нүкте қойды, қолын созып тұрған адам суретін, қисайған үй суретін салды; Зинка да сол жерде, ағасының салған суретін көргісі келіп мойнын созып тұр... .....

Сәрсебек жатақханаға қунаң қағып, күлімсіреген жүзбен кіріп келді. Шырайында бұрын-соңды болмаған көңілділік бар. Магазиннен жап-жаңа аппақ ақ жейде сатып әкелген екен. Онысының орауын жазды да «қане көріңдерші, қалай екен» деген адамша кереуетінің үстіне жарқыратып жайып тастады.

Және бір сұр шұбар галстук сатып әкеліпті.|Ақ көйлектің үстіне оны да шұбалта тастап қойды.

Жолдастары Сәрсебекке назар тіге қарасып:

— Сәкенді қара, ақ жейде сатып әкепті.

— Галстук сатып әкепті.

— Ой, сен ақ жейде әкелмеймін деуші едің ғой?

— Мынау бір жаңалық екен! — деген тәрізді сөздер aйтылып жатты.

Иә, Сәрсебекте әлгіндей оғаш мінездердің бір екені рас. «Өмірге жарасымы жоқ, кіршең» деп, ол ақ көйлек атаулыны ұнатпайтын. Галстукты түкке қажетсіз артық әурешілік деп қарайтын. Басқалардан бір бөлек томаға-тұйық жүріп тұратын. Жаңа жыл түгіл он мереке қабатынан келсе де бүйірі қызбайтын, сәнденіп бой түзеуді еш елемейтін. Қандай той -томалақ, кештерге де күнделік үйреншікті киімімен бара беретін.

Институтта бірге оқыған үш жылдың ішінде жолдастары Сәрсебектің бір қызбен көңіл қосуға талаптанбақ түгіл қиырдан көз салып, қырындамақ болған ниетін де байқаған емес-ті..

Қашанда қоңыр жүріп, қоңыр тұратын, оқудан өзге ештемені білмейтін осы Сәрсебек енді міне, аяқ астынан құбылып шыға келіпті. Бұрынғы көзқарастарынан айнып, ақ жейде, галстук сатып әкеліп отыр. Енді жігіттерден үтік сұрап тұр. Жыл бойы үтік тиіп көрмеген қоңыр костюмге істемегені қалмады. Әуелі есік алдына ауаға алып шығып, жарты сағат бойына щеткалап тазалады. Одан соң сабынды суға ақ шүберекті малғыштап отырып, әуелі шалбарын, одан соң педжагын мипаздап өтектеуге кірісті.

.....

(Баллада)

-Варвара,- деді әйел,- менің атым

-Ал сенің?

-Ынтызар.

-Қиын екен тіптен атың

Жә, жарар,

Сені мен Иван дейін.

Түкте жоқ, -деді сонсоң таң қалатын.

Сен –Иван,

Мен- Варвара жарасып тұр,

Сен менің мазамды алып жылама құр.

Сөзіңе айтқан сенің сенбес едім,

Көзіме түспегенде арба құрғыр.

Қырық жыл жалғыз тұрам нанасың ба?

Күйеуім ерте қайтты науқас еді.

Қалмады артында бір баласы да,

Колхоздың бақшасын күтем баптап,

Қысы- қатал бұл өңір, жазы- аптап.

Жыл бойы осы жерде тұрып жатам,

Келемін әзір аман құдай сақтап.

Тірі жан аяқ баспайт қыста мұнда,

Жылдай ұзақ қыс түні батам мұңға.

Таң ата қойма жаққа бет аламын,

«А как же бас- көз өзің бар тұқымға»

Дегенін бригадирдің ел біледі,

Балақай, танып қойғын сен де мені.

Варвара осы әзілді әдейі айтқан?

Бала мәз боп күлед деп сенген еді.

Ал бала: «Мамам қайда, неге ол келмейді?»- .....

Мисс Полит шығыршық тұтқадан ұстап, коттедждің есігін жайлап тықылдатты. Сәл кідіріп, есікті жайлап қайта қағып еді, сол жақтағы қолтығына қысқан ораулы заты төмен сырғып кетті. Онысын қайта қымтып көтеріп қойды. Әлгінің ішіндегі Спенлоу ханымның жаңадан қысқы маусымға арнап тіккізген жасыл көйлегі болатын. Даяр болған соң кигізіп көруге алып келген.

Метраж, ине-түйреуіштерге арналған жастықша, үлкен іс қайшысы салынған қара жібек матадан тігілген ұзын баулы сөмкесін Мисс Полит сол қарына іле салыпты.

Ол сұңғақ бойлы, ашаңдау, қыр мұрынды, оймақ ерін, жұқалау сары шашты әйел болатын. Есікті үшінші рет соғуға батылы жетпей ойланып тұрғанда, көше жаққа көзі түсіп, жедел басып келе жатқан біреуді байқап калды. Бұл шат көңілді, бетін күн қаққан, жасы елу бестердегі Мисс Хартнелл болатын. Ол зор даусымен әдеттегісінше гүрілдей сөйлеп, «Сәлеметсіз бе, Мисс Полит!» — деді.

Тігінші: «Есенсіз бе, Мисс Хартнелл»,— деп жіңішке әрі құлаққа жағымды үнмен сызыла жауап қатты.— Кешіріңіз,— деді ол сөзін қайта сабақтап,— сіз Спенлоу ханымның үйде бар-жоғын білмейсіз бе?

— Мүлде бейхабармын,— деді Мисс Хартнелл.

— Ептеп ыңғайсыз болып тұрғаны. Спенлоу ханымның жаңа тігілген көйлегін кигізіп көруге алып келіп едім. Үш жарымға келіскен едік. .....

Атынан айрылып жаяу атанса да жаны жасымаған Жаяу Мұсаның «Ақсисасын» білмейтін қазақ жоқ. Солардың көбі біліп қана қоймай, ойын - тойларында сол әнді шырқаумен келеді. Шырқай да бермек.

Сол әндегі: -Жігіттер, шамаң келсе маған ұқса, - деген жалғыз тармақтың өзі неге тұрады. Осы күні халық композиторларының әндерінің өміршеңдігін сөз етушілер, себебін іздеушілер аз емес. Оның себебі неде? Оған әртүрлі жауап беруге болады. Соны ықшамдап айтар болсақ, олардың әндері ойдан шығарылған байбалам емес.

Күштіден көрген қорлығын күйіне, күйзеле сөз ете отырып өзін де, өзгелерді де зорлыққа көнбей, әзілдік үшін айбаттанып, қайраттанып күресуге үндеді. Ал рухы жасымаған еңселі ел мұндай сананы сілкетін асқақ әндерді әманда аялай бермек.

Бұл – өмір сынына суарылған сұрапыл шындық. Өткен тарихтың шаң баспас, жоғалып жойылмас өмірмен бірге жасай берер мәңгілік ізі.

Сүлеймен Баязитов

.....

Сәлеметсіздер ме?! Мен қазір ауыр күйдемін ( болған оқиғамды айтайын ... Бір ақпан айының 12 -ші жұлдызында Р есімді бала маған жаза бастады. Мен оны былай ну сырттай танитынмын... Сипаттап кетейін ) өзі сүйкімді, бойы ұзын, гитара тартады, көп қыздың арманы, және 11 бітірген 1 курс студенті ) бір жағдайларға байланысты оқудан шығып кеткен...

Ал мен ол кезде 9 сынып оқимын... Сол жазып жүрген бала маған 15 -ши ақпанда сөз берип және 16 -шы күні кездесіп жауабын сол кезде беретінімді айтты... Сонымен не керек кездестік, ия деген жауабымды алды... Сол кезде есімде қалғаны ол маған құлағыма сыбырлап неге сен адемісін деді )) сонда мен Құдай өзі Солай жаратты ғо дедім ) Содан кейін 6 -шы наурызда менің телефоныма сообщения келді. Ол сообщенияда оған менің мінезім ұнамайтындығы және де бұрынғы қызын әліде сүйетіндігі жайында жазылған... Мен ол кезде ағылшыннан келе жатыр едім (( әрине жылап жібердім........

Суть в том, чтобы, вобрав в себя опыт прошлого, жить сознательно, думая о будущем
Ч. Айтматов

Со дня окончания войны пройдет шестьдесят пять лет, а победа не постареет. Пройдет сто лет, а она не постареет, будет такой же молодой, как и в сорок пятом, потому что молодыми были солдаты, защищавшие родную землю. Мы никогда не забудем слезы и горе военных лет, как бы давно не закончилась Великая Отечественная. И сейчас, отдавая дань уважения ветеранам, вновь вспоминаем подвиг тех людей, кто достойно нес призвание – защищать Родину. Войну мой отец встретил на Алтае. Вместе со взрослыми, не разгибая спину, он работал на полевом стане, сеял кукурузу, пшеницу. А вечером его ждали голодные сестренки и братишка. Сиротская доля отца выпала на военное лихолетье. Другой мой дедушка, Корней Жанзаков, пехотинцем дошел до Берлина. После войны он работал учителем. Их уже нет среди живых, но память о них останется в делах. .....

Журналист Сая Молдайып өзінің облыстық «Сарыарқа самалы» газетінің 14 ақпан 2017 жылғы №17 санында жарық көрген «Жұртыңмен талай заман көрдің» атты мақаласын «Ойға өріс беріп көрейік» деп бастаған екен. Саяның осы сөзі сырласуға, бүкпесіз сыр ашуға шақырып тұрғандай көрінді. Тек... тақырыбы... Оқи келе мұның белгілі айтыс ақыны Қуаныш Шармановтың: «Жай күйін толғап жағадағы елдің, жұртыңмен талай замана көрдің», -деген өлең шумағының алғашқы екі тармағы екенін түсіндім.

Ал мақала авторы мен қатарлылардың кезінде балаң ойын тербетіп, әдебиет атты қияға көз тіктіріп, қанатымыздың қатаюына ықпал еткен «Тың өлкесі» газеті туралы сөз бастамастан бұрын біз жоғарыда келтірген жалғыз сөйлемде әншейін сөздің сыралғысы ретінде жаза салмаған екен. Оған «Сарыарқа самалының» маңызы қандай, қажеттілігі неде? Бұл – облыстың үлкен деректеме көзі. Павлодар уезінен Павлодар облысына айналғанға дейінгі мәселелердің көбі осы газетте жазылды...

Алпысыншы жылдардың басында жабылып, «Тың өлкесі» газетінің шыққаны индустрияландыру, орыстандыру саясаты қалай жүзеге асырылды? Тың жерлерді игергенде шет жерден қанша адам келді? Олар қалай өмір сүрді? Тілімізден, дін, ділімізден қалай айрыла бастадық? Жалпы, «Қызыл тудың» өткен тарихының ішінде тың игеру жылдарында жабылып, «Тың өлкесі» деген газеттің жарыққа шығуы жайлы көп айтылмайды, осыған қозғау салу керек. «Бұл халықтың тарихы ғой»,-деген еді Ғарифолла Есімов бір сұхбатында деген жолдарды оқығанда көз жеткіздік. .....

Жүрекке әмір жүрмейді деген шын екен. Мен өмірімде бір жігітті кезіктірдім(досымнын туған күнінде).Бір көргеннен ғашық болдым. Сол вечерде таныстық, сөйлестік,тел.ном сұрагасын бердім. Адамдар тарқасып жатты, қоштасарда бетімнен сүйейін деді.Сүйгізбедім. Себебі бұл менің алғашқы жігітпен танысуым еді. Ол - неге? деп сұрады.
Болмайт,дедім. Содан ертесі соқпады. Мен күтіп жүрдім. Себебі ғашық болғандаймын. 2ші куні соқты. Сөйлестік,сырластық. Күнде солай жалғаса берді. Оның айтуы бойынша қызы жоқ екен. Бірақ ол жайында сұрастыра келе олай емес екен. Қаламыздың барлық қызымен жүргендей бәрі таниды екен.
Бірақ мен құлай ғашық болдым сол жігітке. Одан сұрадым шындығын жасырмады, жүріпті талай қызбен(әдемі жігіт өзі). Бірақ ол айтатын қай қызға барсамда саған айналып келем,себебі сені шын сүйем, саған тиіспейм деді. Талай айлар сөйлестік, кездестік. Басқа қызға баратынын білсемде күттім оны, маған оралар дедім, сүйдім оны, бірақ оның артынан жүгірмедім (намысым жібермеді). Әйтеуір бір күні келер дедім. Содан өзі хабарласқысы келген кезде хабарласты. Бірақ мен ешқашан оны іздеп соққан емеспін. Одан жылдар өтті сөйлесіп жүрміз әліде. Енді маған үйленейік дейді. Мен оған "жоқ" деп қарсылығымды айттым. Себебі ойландым, мен оны қанша қатты сүйсемде,намысымды таптауға жол бере алмадым. Ол қазірдің өзінде басқа қыздарға барып тұрып, мені сүйседе қарсы болдым. Себебі бұл әдетін маған үйленген жағдайда да қоймас еді, оның еті үйренісіп кеткен соған. Мен оны әліде сүйем......

Мен өзім үйдің кенжесімін, еркесімін. Айтқаным болмаса не жылап, не айқайлап, әйтеуір орындатам. 5 сыныпта бір бала келді. Сыныпқа бойы ұзын, сымбатты еді. Мен алғаш рет сол балаға ғашық болдым. 7 сыныпқа дейін жақсы дос болдым. Ойнап, күліп, бірақ ол 6 сыныпта менің жан құрбым А. мен жүрді. Бірақ ол бізден бір сынып жоғары оқитын. Олар жақсы жүрді. Бір-біріне сыйлық сыйлап. Сонда аңғырттығым ба аңқаулығым ба мен А. дан ол балаға мені жақсы көретінін айт деп өтініш айттым. Ол үнсіз ммм деп жауап берді.

Біраз уақыт өтті. А. мен достыгымыз тыйылды. Бірақ мен ойланбастан оған хат жаздым. Мен сені жақсы көрем деп. Ол оқыды да 10 сыныпта туысқан әпкесінің сыныптасы бар еді соны шақырып алды. Мен сол кезде терезе жанында тұрғанмын. Ол екеуі хатты оқыды. Маған қарап күлді.

......Мен қатты ұялдым. 1 күн сөйлеспедік. Мен оған дос болайық. Мен шыдай алмаймын дедім. Мен ақымақ сөйтіп айтқаныма әліде сенбеймін. .......Күндерім зулап өтіп жатыр. 7 сыныпқа көштік. Сол кезде көрші ауылдан У. деген қыз келді. Ап арық, әдемі еді. Ал мен толықтау едім. Ол қызға бәрі ғашық болды......