Арабтың бiр қаласы шаһар Бағдат,
Өткенi талай ғасыр, бұл ақиқат.
Халқында Нәби Шайбан бiр туысқан,
Дос болды ақыреттiк екi адамзат.
Бекiлген қияметтiк достық шарты,
Бiрi — Қамам, бiрiнiң Қалел аты.
Жан қиған екеуiнiң достығына,
Таң қалды Нәби Шайбан барлық халқы.
Екеуi екi қышлаққа әкiм болған,
Жүргiзген әдiлдiкпен үкiм қолдан.
Перзентсiз елу жасқа келдi екеуi,
Болмады еш перзентi қыз бен ұлдан.
Әйелi екеуiнiң жүктi болып,
Уақтылы тоғыз ай мен он күн толып,
Қамамның әйелiнен ұғыл туды,
Қалелдiң әйелiнен бiр қыз туып.
Қыздан ұл бұрын туды алты сағат,
Дүниеге келiп қалды екi бекзат.
Той жасап қыздың атын Күлше қойып,
Балаға Орақа* деп қойылды ат. ....

Кіріспе
Ақша мен биржаның пайда болуы
Тарих құрылуының ұзақ мерзімді уақытында ақшаның пайда болуы және мәні туралы біркелкі шешімін тапқан емес. Экономикалық мектептің бір өкілдері ерте дүниедегі грек ойшылы Аристотель ұсынған қағидаға сұйене отырып, ақшаның шарты – белгілі март, адамдар арасындағы саналы келісім нәтижесі деп қараған. Басқа бағыттағы мектептің өкілдері ақшаны – мемлекет бекіткен тауарды айырбастауға қажетті құрал ретінде қарастырған. Үшінші өкілдері ақша өзінің табиғаты бойынша алтын мен күміске жататындығын айтқан.
«Биржа» деген термин ежелгі грек сөзі - "бурзэ", яғни әмиян деген мағынаны аңғартады. Алғашқы қор биржасы XVI ғ. Голландияда бағалы қағазды (облигация, содан кейін акция) шығару және сату үшін пайда болған. Ал XVII ғ. биржалар тауар жөне қор биржасы болып бөліне бастады. Қор биржаларының ең кең түрде дамыған кезі капитализмнің монополизм сатысына өту кезі, яғни XX ғ. бас кезі.....

Пән: Қазақстан тарихы
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 6.1AVI – IX ғғ. Қазақстан
Сабақ тақырыбы: Қазақстан территориясындағы ерте ортағасырлық мемлекеттер 3-сабақ
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 6.3.2.2 – ерте түрік қағанаттарының сыртқы саясатының негізгі бағыттарын анықтау;
6.2.1.3 – тарихи оқиғалар мен процестердің сабақтастығын сипаттау үшін «Ұлы Дала» ұғымын қолдану.
Сабақ мақсаты: Оқушылар VI-IX ғасырлардағы мемлекеттердің сыртқы саясатын талдап, елдің дамуындағы қағандардың рөліне баға береді.

Айт дегенде өлеңді тіл айтады,
Қандай адам тіліме мін айтады-ай.
Өлең айт деп балалар қолқа салса,
Мен айтпасам, өлеңді кім айтады-ай?

Ахау, жалған,
Өтіп заман барады
Бұл адамнан-ай......

Су ағады арықтан шыр айналып,
Өлмегенге мал бітер бір айналып.

Қайырмасы:
Ақжайқын көл,
Жайлайды-ау біздің ел.

Оралыңның барында ойна да күл,
Кім бар, кім жоқ көргенше жыл айналып. ....

Дегенде ырғи-қырғи,ырғи-қырғи,
Қанаты құйрығынан ұзын қырғи.
Барынды оралыңның ойна да күл,
Барады өтіп заман сырғи-сырғи,
Өтесің, қайран заман-ай!

Базардан алып келген алтын сақа,
Күлмесем,ойнамасам ішім қапа.
Барында оралыңның ойна да күл,....

Есімнен еш кетпейді Ғайни атың,
Өртеген жүрегімді перизатым.
Бұлақтай көгал қуған таудан құлап.
Бересің кімге арнап бал ләззаттан?!

Қайырмасы:
Ғайни-ау, сәулем,
Жүрегім менің бүйтіп сенің әурең.....

Қайыңдыдан ән салдым құлап тұрып, құлап тұрып,
Алтын шарқат ойнаттық лақтырып, лақтырып.

Қайырмасы:
Жадау көк,
Қайтейін, Бөбек, амал жоқ.

Қош бол, серім, дегенің естен кетпес, естен кетпес,
Кербестіге сүйеніп жылап тұрып, жылап тұрып.

Қайырмасы.....

Кешегі өткен заманда,
Он екі баулы ноғайда
Қыдырбай деген бай болған
(Ақшахан деген хан болған)
Байлығы асқан жан екен,
Малы жерге сыймаған
Дұшманның тілін тыймаған,
Сол секілді жан екен
Қыдырбайдың алғаны
Меңдісұлу жар екен
Сексенге жасы келгенше,
Ұл менен қызға зар екен
«Осыған қайғы салсам деп,
Осының малын алсам» деп,
Ақшахан деген ханының
Еліндегі билердің
Ойлаған ойы бар екен
Бір күні билер ойлады,
Ұлы жыйын-той қылып,
Ат шаптырды қалаға....

Ас беру парыз екен мұсылманға,
Дауыс айтып мұң шағып сояр малға.
Өлгенге иман, тіріге бақыт бер деп,
Сиынып қол жаятын мұсылманға.
Жылайын асқа сояр осы малға,
Өлгенге иман, тіріге бақ бер, Алла!
Ас беріп,құран оқып,тілеу тілеп,
Жаратқан! Бұдан басқа шаруа бар ма?!
Көлдетіп төктім көз жасымды,
Белгі етіп қойдым тасыңды.
Жазар ма, Алла, сауапқа,
Арнап бір берген асыңды.
Жыл өтті жүрмін қамығып,
Қайғының тонын жамылып. ....