1941 жылы 22 маусымда фашисттік Германия соғыс жарияламастан жасалған келісімді бұзып КСРО аумағына басып кірді. Германияның билеушілері КСРО–ны көп ұлттың өкілдері бұлар тұрақсыз, бірлігі жоқ ел деп білді. «Ғылыми-зерттеу институты» деп аталған «Арбайтегемайншафт Түркістан» атты жоғары барлау мектебі құрылып, болашақтағы «Үлкен Түркістан» картасын әзірлеген екен. Орта Азия мен Қазақстанды Ұлы Герман империясы үшін қуатты шикізат және азық-түлік базасын құру белгіленген. Гитлершілдердің басты мақсаты Кеңес елін отарға айналдыру, халықты құлдықта ұстап дүниежүзіне үстемдік орнату болған. Мұның барлығын алдын-ала терең ойластырып фашист идеологтары кеңес адамдарын аяусыз қинап – өлтірудің кең көлемді бағдарламасын жасаған. Бірақта КСРО азаматтары бұл жоспарды жүзеге асырмады. Зұлымдық ойдың тас-талқаны шықты.
Ұлы Отан соғысы осылай басталды. Бүкіл елдің адамдары міндетті әскери даярлықтан өткен. Майданға Қызыл Армия қатарына 1200000 жуық қазақстандық аттанды. Қазақстан халқы Отан қорғаушылар қатарына өз еріктерімен жазыла бастады. Әрбір бесінші қазақстандық майданға аттанды. ......

Қан майданның жүректе жарасы бар, Қайғысы мен зілі бар, наласы бар. Арамызда жүретін алшаң басып, Ардагерлер азайып барасыңдар. Қастерлейді халқымыз қаһарманын, Жүр есінде сан жарық, сапарларың. Қайран ерлер, қаһарман ардагерлер, Қалды-ау сиреп бұл күнде қатарларың.
1941-1945 жылдар қазақ елі үшін өте ауыр кезең болды. Осы жылдар арасында елді дүрліктірген Ұлы Отан соғысы болды. Соғыс – күйретуші күш. Бірақ осы соғыс арқылы біз өз Отанымызды қорғап қалдық Осы соғыста қазақтың ұлы батырлары, яғни біздің ата-бабамыз біз үшін, келешек ұрпақ үшін жанын қиды. Көбі қаза тауып, әрбіреуі мүгедек атанды. Қаншама ана жесір, балалар жетім қалды.Түгелі болмаса да көбі осы ерлігі үшін ерекше сый-құрметке ие болды. Ұлы Отан соғысын еске түсірген кезде бірден ойымызға Рақымжан Қошқарбаев келеді. Рақымжан Қошқарбаев- Берлинге Рейхстаг қабырғасына алғашқылардың бірі болып жеңіс туын тіккен қаһарман, қазақ жауынгері. Қошқарбаев сияқты қаһармандарымыздың арқасында біз қазіргі күнге жеттік. Батырларымыздың арасында тек қана ерлер емес, елі, жері үшін жанын беруге дайын қазақ қыздары да болған. Барлық батырларды айтып шығу мүмкін емес. Себебі, әрбір қазақ өз елі үшін бәріне де даяр. Бірақ Қазақстандықтан майданда ғана шайқасып қойған жоқ. Тылдағы халық жеңісті жақындату үшін қолдан келгеннің бәрін жасады. Олар күн демей, түн демей аямай еңбек етті.......

Екі жыр жазсам саған бірін арнап,
«Ана» деп жаздым ылғи сөз басына.

Мұқағали Мақатаев

«Ана» деген ұғымды қалай түсінесіз деген сұрақ маған қойылған болса, мен сірә жауап бере алмас едім. Неге дерсіз, анашым? Себебі, сіздің кереметтігіңізді сөзбен жеткізу мен үшін, сіздің перзентіңіз үшін мүмкін емес. Сіз – ең ерекше тұлғасыз. Сіз туралы қаншама айбатты аңыздар, жүректі толқынша тербеткен жырлар, әсем әуендер мен тағылымды тарихтар жазылғаны да өтірік емес. Ана атты ұлылыққа мына әлемнің ешбір кереметі жетпеген, жеткен емес, жетпейді де. Неге дерсіз?

Адам баласы мына жарық дүниенің есігін ашқаннан, мына қамшының сабындай ғана тағдырға аяқ басқаннан - ақ күннің жылуынан артық ыстықты, бар әлемнің махаббат атаулы сезімдерін, қамқорлық пен мейірімділікті тек бірақ жаннан алады. Ол – тағы да Ана! Менің дәл қазір осы өмірдің бір кірпіші болып қалануым да, мына тағдырдың кішкене бөлшегі болуымның да басты себепшісі сізсіз. Маған, мына бар әлемге, адамзат атаулының бәріне де өмір сыйлаған, жарық дүниені тарту ете білген Аналар қоғамның ең биік, ең қастерлі, ең құрметті тұлғалары болып қала бермек.

Менің сізді қаншалықты жақсы көретінімді білесіз бе, сезесіз бе, Анашым? Бүкіл ғаламның сезім атаулысы да бала мен ананың арасындағы махаббаттың қасында түкке тұрғысыз, әсте. Дүниеде ананың махаббатынан асқан мықты, асқан құрметті, асқан қасиетті, асқан шебер махаббаттың жоқтығына сенімдімін......

Қазақ елі! Жасыл ел! Мәңгілік ел! Ұлы жол! Нұрлы жол! Болашаққа бастар жол! Қадірі мен қасиетіне бас иер даму жолына қол жеткізуге ұлт ұрпағы оңай келген жоқ.
Біз ұлы отан соғысындағы Ұлы жеңіске ештеңеге теңеспейтін ғажап күшпен жеттік. Ол күш - әрине, «бірлік». Қаншама халық бір тудың астына бірігіп, күштерін бір арнаға салды. Барлығы жеңіс үшін күресті. Ешкім де, ешнәрсе де ұмытылмақ емес! Соғыс-күйретуші күш! Дәл солай! Барды жоқ ететін, тауды жер ететін. Сол қанды кезеңді еске түсіріп, елестетіп, газетжурнал материалдары немесе радиохабарлар, кинолар аталар ерлігін мақтаныш тұта бізге жеткізді.
Иә, содан бері 71 жыл өтсе де, ешнәрсе де ұмытылған жоқ. Сол кезде соғыс адамға не істетпеді десеңізші?! Соғыс туралы хабар қазақ халқына тарай салысымен, Қазақстанның ұл-қыздары соғыстың алғашқы күндерінен қолдарына қару алды. Отан алдарында өз борыштарын өтеп, өз еркімен майдан даласына аттанды. Қазақстан еңбекшілері тылда «Бәрі де жеңіс үшін!» деген үндеумен маңдай терлерін төге, күн-түн демей жұмыс істеді, сөйтіп жеңіске өз үлестерін қосты. Жауынгерлер қыс-жаз демей соғысты. Фашистер аштықтан, суықтан қалжыраған қала халқы өздігінен беріледі деп ойлады. Немістер қаланы күн сайын бомбалап, қаладағы жарық, жылу, су жүйесін бүлдірді. 1944 жылы ғана жау қоршауды бұзып, фашист әскерлері қаладан қуып тасталды. Қазақстандық 310-314 атқыштар дивизиялары Ленинград үшін болған шайқаста басынан аяғына дейін қатысты. Шығыстың әйгілі қос жұлдызы Әлия Молдағұлова м ен Мәншүк Мәметова ерлікпен қаза тапты. Олардың ерліктері тарихқа өшпестей із қалдырды......

Еуразияның бесігі, қазба байлыққа мол жер-Қазақстан.Бірақ неге соның барлығын біз дұрыстап пайдалана алмаймыз?Халық кез-келген нәрсені билікте отырған кісілерге жабады."Әлемді өзгерткің келсе өзіңнен баста" деген сөз бар емес пе?Неліктен ең алдымен өзіміз өзгермеске?

Көзіңді аш, оян қазақ, көтер басты,
Өткізбей қараңғыда бекер жасты.
Жер кетті, дін нашарлап, хал арам боп,
Қарағым, енді жату жарамас-ты.,-деп жырлаған, жиырмасыншы ғасырда өмір сүрген Міржақып Дулатұлының "Оян, қазақ" өлеңіндегі мәселе қазір де орын алайын деп отыр.Бір айырмашылығы қазіргі заманда оқимын десең тегін мектеп, тұрамын десең баспана бар.Демек,ешқандай проблема жоқ. Нағыз проблема қоғам жалқауланып кеткенбе?Ата-бабамыз қаншама ғасырлар бойы өскелең ұрпақ үшін, болашақ үшін жанын қиып, елін қорғады.Қанша жерден қиналса да ешқашан берілмеді.Он жетінші ғасырлардан бастап жоңғарлардан қорлық көріп, екі жарым миллион халқынан айырылды, сонда да елім деп берілмеді.Азаттық үшін күресті.Қарақұмдағы өткен құрылтайдағы Бөгенбай батырдың:
«Біз жаудан кек алуымыз керек, жеңеміз немесе қолға қару ұстап, шайқаста ақ өліммен елеміз, қарттарымыздың, әйелдеріміздің, балаларымыздың зар-мұңы мен көз жасын көріп тірі жүре алмаймыз...» деген сөзі ше?Осы сөздерден-ақ ата-бабамыздың ерлігін сезінуге болады.Бұнымен бәрі біте қойған жоқ, 1928 жылдан бастап Сталиндік репрессия басталды......

Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін,
Жоқ – барды, ертегіні термек үшін.
Көкірегі сезімді, тілі орамды,
Жаздым үлгі жастарға бермек үшін...
Ойымды ақын, ағартушы, қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы, фиолософ Абай атамыздың осы бір өлең жолдарымен бастасам деймін. Осы өлең жолдарынан ақынның әр өлеңін, әр шығармасын жастарға мұра етіп, олардан үлкен үміт күтіп, үлгі көрсетіп жазғандығы көрінеді. Ақынның жас ұрпаққа айтар ақылы да, уағызы да аз болмаған. Ол халық тәжірибесі танытқан шындықты айта отырып, жастарды адамгершілік жолға, адал достыққа үгіттейді. Ұлы дананың қай шығармасын алып қарасақ та, оның астарында сарқылмас қазына, үлкен тәлім – тәрбие жатыр. «Адамды сүй, Алланың хикметін сез, не қызық бар өмірде одан басқа», - деп ең әуелі адам баласы адам болып қалу керектігін баса айтқан. Өз заманында да сан түрлі оқиғаның куәсі болып, жемқорлық, әлімжеттік сынды жаман қасиеттерге қарсы тұрып, сол қасиеттерді ұрпақ бойынан көрмес үшін адамдықты, адалдықты тереңнен жырлап, толғана насихаттаған. Абай шығармаларын оқыта отырып, ұрпақты Абай үлгісінде тәрбиелеу – ізгілікке, имандылыққа, адамдыққа, биік адамгершілікке бастайтын жол.....

Адам баласы өмірге армандау үшін келеді десем қателеспеймін."Мәңгі лаулап жану үшін ғаламда үлкен арман керек екен адамға"деп Мұхтар Шаханов атамыз айтқан.Адам баласында арман деген көп қой .Армансыз адам-ормансыз бұлбыл деген керемет сөз бар емес пе? Әр адам әр түрлі армандайды.Кейбір адамдар жәй ғана армандап , еш әрекетсіз армандар орындалмайды дейді.Бұл қате! Армандар орындалады, ол үшін адамға ең бірінші сенім керек.Одан кейін адам алдыдына айқын мақсат қойа білуі керек.Мен армандар орындалатына бала кезімнен сенемін , қазір де сенемін,қазір де армандаймын.Мен армандарым орындалу үшін алдыма үлкен мақсат қойдым және оған жету үшін қазір ден бастап қадам жасап келемін.

Біреу айтты" бұл арманың бекер" деп,

Біреу айтты "қиялдама жетер!"деп.

Көп ойланып мен өзіме серт бердім,

Арманыма өз күшіммен жетем деп......

Адамды тұрар адам қып,
Ақжүрек пен адалдық.

«Адам болған соң біреуге зорлық-зомбылықтан,әділетсіз арам пиғылдан,зиянды да кесірлі іс-әрекеттерден тиылуға бейім,ұстамды болса ғой. . . » деп Шәкәрім ақын айтқандай, адам баласының әр күні тек жақсылық жасаудан тұрса. Онда бүгінгідей дамыған қоғамның әр азаматы бай да қуатты өмір сүріп, олардың болашақ пен ұрпағына деген сенімі де еш алаңсыздыққа құрылар еді. Адамның ең асыл қасиеті-жақсылық. Адам адамға жақсылық жасау үшін жаралған. Жақсылық пен игілікті іс жасау-үлкен адамгершіліктің белгісі. Бір күнде –бір жақсылық қаншама қайырымды істерге жетелері сөзсіз! Бір күнде бір жақсылық жасалса, адамның адамға деген құрметі артып, жас буын көргенін жасап, қалыптасқан дағдыдан күнделікті жақсылық жасау деген тамаша әдет пайда болар еді. Адам әрбір атқан таңынан бастап,батар күнге дейін жақсылық жасаудан тайынбау керек. Адам жақсылық жасау үшін жанашыр, адал және ақылды жалпы айтқанда,бойында ізгі қасиеттер болу керек. Ақылды болса,адамға рухани жағынанда мол көмек берері сөзсіз.

Қайырымдылық жасасаң артынан екі есе қайырымы болады деген сөздің астарынында да тамаша мән бар. Жақсы адамдардың мол табысқа, әр күні бақытты болуы осы жақсылықтарының да қайырымы бар шығар бәлкім.....

Біз – тарих пен тағдырдың бұралаңы көп жолдар мен ғасырларға созылған ұзақ уақыттағы қиыншылықтардың барлығын басымыздан өткеріп , көріп келген елміз. Бүгінгі күні тәуелсіздікке қолы жеткен егеменді елміз! Бұл бізде онайлықпен келген жок. Бізге берген құдайдың бағы да емес,сыйы да емес. Ата –бабамыздың ұрпағым,елім, жерім деп армандап өткен сол үшін талай тер төгіп , талай қан төгіп мың өліп,мың тіріліп жүріп өзім жетпесем де ұрпағым жетсе екен деп армандап өткен еңбегінің жемісі. Мұны осы жиырма екі жыл ішінде есті адам есіне алып түсінетін тарихи даму жолы. ......

Міне бүгін тәуелсіздік таңы атты.Қазіргі кезде біз тәуелсіз елдің ұрпағымыз.Тәуелсіздікті ата-бабамыз арман еткен еді.Тәуелсіздік жолында қанша дана батырларымыз бен көркем бұрымдыларымыз қанын төкті.Өтіп кеткен 2015 жыл еліміз үшін аса мыңызды жыл.Бұл жылы Қазақ хандығының құрылуына 550 жыл атып өтілді.Осыдан 550 жыл бұрынғы болған оқиғаларды еске түсіру оңай емес.

XV ғасырда Қазақ жерінде бірнеше мемлекет өмір сүрген.Оның бір қатары Алтын Орданың құлауымен бөлініп шыққан.Көк орда Ноғай ордасымен Әбілхайыр хандаығына бөлініп кетті.Әбілхайырдан бөлініп шыққан Шыңғыс ұрпақтары Керей мен Жәнібек 1465 жылы Қазақ хандығы деген деген дербес мемлекет құрды.Қазақ хандығы Жәнібек ханның ұлы Қасым кезінде ерекше өркендеп өсті,"Қасым ханның қасқа жолы"деген заңдар жинағын шығарды.Хақназар,Шығай,Тәуекел хандар тарихта негізінен әсери жорықтарды ұйымдастырушы тұлғалар ретінде енді.Ал Есім хан тарихта реформа жасаушы ретінде ұлы хан ретінде аталды.Есім хан кезінде астана Түркістан болып,жүздер жүйесі қабылданды.Есім хан көз жұмғанан кейін Қайып хан кезінде 150 жылға созылған Қазақ-Жоңғар соғысы басталды.Қазақ халқы ненбір ауыр жағдайларды басынан өткізді.Жоңғар шапқыншылығы кезіндегі "Ақтабан шұбырынды,Алқакөл сұлама" атты ашаршылықты,Бұлантты және Аңқарақай секілді халқымыз ауыр шайқастарды өз көздерімен көрді.Алайда Сырым Датұлы,Исатай Тайманұлы мен Махаммбет Өтемісұлы, Кенесары Қасымұлы секілді батырларымыз ақ найзаның ұшымен,ақ білектің күшімен жауға тойтарыс берді.Бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде де қазақ халқы қайыршылық күйге түсті.Осыған орай ақпан,қазан төңкерістері болды.......