Мамыр ойлар адасып далаға ұшқан,
өң мен түсте рухым сан алысқан.
Қара жерге тірелді.....

“Ерік – орыс тіліндегі “воля” сөзінің дәл аудармасы. Төл тілімізде “ерік-жігер”,”қажыр-қайрат” ұғымдарымен астарлас сөз “Қайрат” сөзін Абай жиі қолданғанған, Ж.Аймауытов еңбектерінде “ерікті”,”қайрат” деп атаған.
Ерік кең мағынада да, тар мағынада да жүретін сөз. Соқыр сезімге байлаулы серпілу болсын, қайта-қайта істелгендіктен әдетке айналып санасыз етілетін, амал болсын.
Ерік – адамның өз мінез –құлқын саналы түрде меңгере алу қабілеті. Адамды әр алуан әрекеттер мен бағыттайтын нәрсе – мақсат қою, соған талпыну. Мұны психологияда ниет (мотив, себеп) деп атайды. Адам сыртқы дүниенің заттары мен құбылыстарын тек танып, не оған өзінің қатынасын білдіріп қана қоймай, сонымен бірге, оны қажетіне орай өзгерткісі келеді. Бұл үшін ол қимыл-қозғалысқа,іс-әрекетке түсіп отырады.Адамда қимыл-қозғалыс есепсіз көп. Бұларды үлкен екі топқа бөлуге болады. Оның бірін-еріксіз қозғалыстар (яғни мақсат қойылмайтын қозғалыстар :мәселен , көздің жұмылуы, жөтелу, шашалу, түшкіру т.б.), екіншісін еріктік қозғалыстар деп атайды. Мәселен: жерге түсіп кеткен нәрсені көтеріп алу, қозғалыстың соңғы түріне жатады. Кез-келген қозғалыс арқылы сыртқы ортаны өзгертуге, оған ықпал жасауға болмайды. Бұл мақсатты қозғалыс. Адамның мақсатты қозғалыстары әр қилы кедергілермен қиыншылықтарға ұшырап отырады. Алайда адам алдына қойған белгілі мақсатын орындау үшін оны ерікті әрекетімен жеңуге ұмтылады.
Ойланып істелетін, алға мақсат қоюды қажет ететін, түрлі кедергілерді жеңуден көрінетін қимыл қозғалыстарды психологияда ерік амалдары немесе ерік 91 деп атайды. Сонымен ерік дегеніміз –адамның өз мінез-құлқын меңгере алу қабілеті. “Қайрат дегеніміз-өмір жолында кездесетін екіталай кездерде белді бекем буып, қайыспай, кідірмей амал етуге ұмтылу ”. (Ж.Аймауытов)
Адамның мақсатты қалауы , әр түрлі істерді орындауға ұмтылуы, жалпы алғанда ниеттерінің жиынтығы психологияда адам ниетінің өрісі делінеді. Басқаша айтқанда, бұл-адамның бағдарлы әрекеті. Сонымен, адам ниетінің өрісіне оның саналы әрекетіне, еріксіз істері, айқындалған істері, мақсаты әлі жете анықталмаған істері де жатады. Ниеттерді орындауда тіршілік үшін маңызды да , мәні аз да істер кездесіп отырады. Ниет өрісі өзгергіш, әрі қозғалғыш, сондай-ақ сыртқы жағдайдың өзгеріп отыруына орай айнымалы болып келеді. ....

Сүйінбай Аронұлы (1815, Алматы облысы Жамбыл ауданы Қарақастек ауылы – 1898, сонда) – айтыс ақыны.
Өмірбаяны

Жасынан жыраулығымен елге танылған. Жамбыл aқын “Менің пірім – Сүйінбай, сөз сөйлемен сыйынбай” деп оны ұстаз тұтқан. Aрғы атасы Күсеп Жиенқұлұлы (1701 – 1791) жауынгер ақын, жыршы, күйші, қобызшы болған. “Өтеген батыр” жырын шығарып, “Мың бір түн”, “Шаһнама”, “Көроғлы”, “Тотының тоқсан тарауы” дастандарын жырлаған. Күсептің үлкен ұлдары Жаңбыршы мен Жаманақ қазақ арасына жыршы, қобызшы, күйшілігімен белгілі болса, кенже баласы Арон (1750 – 1835) жастайынан .....

ПӘН: Қазақ әдебиеті
Бөлім атауы: Көне күндерден жеткен жәдігерлер
Сабақтың тақырыбы: Қазтуған жырау «Қазтуғанның қонысымен қоштасуы» өлеңі
Сабақ қамтитын оқу мақсаттары : Т/Ж4.Шығарма үзінділерімен жұмыс.
Т/Ж4.Көркем шығармадағы кейіпкер бейнесін ашып, үзінділерді жатқа айту.
Сабақтың мақсаты:
Оқушылардың барлығы:
1. «Қайран менің Еділім!» толғауы бойынша пікірін өмірмен байланыстырып, мысал келтіреді;
2. Қазтуғанның қонысымен қоштасуы» толғауы бойынша өз пікірін білдіре алады.
Оқушылардың көбісі:
1.Екпін, ырғақ. пауза, көтеріңкі дауысты сақтай отырып, шығарманы мәнерлеп оқи алады;
2.Толғаудағы кейіпкер /ақын/ мінезін ерекшелеп тұрған сөз бен суреттемелерге 2-3 мысал келтіре алады;
Оқушылардың кейбірі:
1.Өлеңді мәнерлеп оқуда екпін, ырғақ. пауза, көтеріңкі дауыс т.б дұрыс сақтайды;
2. Толғауды өмірмен байланыстырып, ақын қозғаған жер мәселесіне байланысты мысал келтіре алады;
3. Үзіндідегі /кейіпкер сөзін/, ішкі толғаныстары, ой-пікірі бойынша қорытынды шығара алады. ....

Мен Жақсы ауданы Жаңа Қима ауылында 2009 жылы сәуірдің 15 жұлдызында дүниеге келдім. Кішкентай кезімнен ата-әжемнің қолында тұрамын. Ата әжем менің қамқоршы да жанашыр адамдарым. Ал әкем мен анам Қорғалжын ауданы Өркендеу ауылында тұрады.......

Бір құлағымда «музыканың» жан тербетерлік тәтті әуені. Ал, екінші құлағымда өмрідің ащы шындығын ұқытырып тұрған, өмір тіршілігінің сан –алуан сазды үні.Музыка бір қиялмен шексіз әлемге жетелейді... Бірі жарқын жақсы болашаққа,енді бірі адам жаны төзгісіз жалғыздыққа, жәнеде қатігез жауыздыққа.Сондықтан тыңдар әуеніңізге өте сақ болыңыз.Арман – мақсатқа жетелейтін әуен тыңдап,өз ойларыңызды бір арнаға тоғыстырып, шабыт ала біліңіз..
Құлағымызға құлаққап тағып, « музыканың» әуенімен терең ойға беріліп, бір сәтке өз өмрімізді ұмыта аламыз.Әр адамның өз қиялы және арманы бар. Әр адам, өз қиялында әр түрлі тұлғаның рөлін сомдайды.Бірі мүмкін әлем таныр әнші, бірі керемет биші,енді бірі ең үздік суретші. Ол - адамның өз арманымен қиялына байланысты.Өзіңіз ......