Экологиялық мониторинг – табиғи құбылыстардың және антропогендік іс-әрекеттердің әсерінен қоршаған орта жағдайының өзгеруін бақылау,тексеру және болжау жүйелері. «Мониторинг» деген термин «Монитор»- сақтандырушы,қадағалаушы деген латын сөзінен алынған. Бұл термин Б.Ұ.Ұ-ның қоршаған орта жөніндегі Стокгольм конференциясының алдында (1972 жыл,маусымда), «бақылау» ұғымын толықтыру ретінде пайда болды.
Табиғи және антропогендік әсерлердің ерекшеліктері жеткілікті. Антропогендік әсердің деңгейін шектеуші көрсеткіш болып экологиялық шектеулі рауалы жүктеме саналады. Экологиялық шектеулі рауалы жүктеме былайша айтқанда, бұл экожүйенің тұрақтылығы шегінен аспайтын адамның шаруашылық қарекеті. Бұл шектен асушылық экожүйенің тұрақтылығының бұзылуына және ыдырауына апарып соғады. Барлық экологиялық жүктемелердің жердегі бүкіл жиынтығы биосфераның шаруашылық сиымдылығы шегінен асып кеткенде ғана қауыпті ахуал, экологиялық дағдарыс басталып, ол бүкіл биосфераның азуына, қоршаған ортаның адамның денсаулығы мен оның шаруашылығының тұрақтылығы үшін ауырып соғады. Қазіргі уақытта бұл шектен асушылық орын алып отыр деп пайымдауға барлық негіз бар, яғни жергілікті экологиялық шектеулі жүктемелердің жиынтығы ғаламдық экологиялық шектеулі жүктеме шамасынан асып кетті.
Табиғи факторлардың әсерінен биосфера жағдайының үздіксіз өзгеруі қайтадан әдетте бастапқы жағдайға оралып отырады. Мысалы, ауа мен топырақтың температурасының, қысымның, ылғалдықтың өзгеруі кейбір тұрақты орташа шамалар шегінде өтеді. Не болса да дағдыдағыдай, табиғи процестердің әсерінен аумақты экожүйелер өте баяу түрде өзгереді. Себебі, қоршаған ортаны өзгертетін сыртқы әсерді жоюға бағытталған экожүйенің өзіне тән тұрақтылық қабілеті бар. Ғаламдық экожүйе қоршаған ортаның тұрақтылығын антропогендік әсерлерге төтеп бере алатын жағдайға дейін яғни тұрақтылық шегінен шыққанға дейін сақтай алады. Биота мен қоршаған орта өздерінің тұрақтылығын кез келген геологиялық кезеңдерде мыңдаған жылдар бойы өзгеріссіз сақтап отырады. Табиғи факторлар биосфераның жағдайын аз уақыттың ішінде өзгерте алады. Осы процестердің өзгеруін бақылауды дүниежүзіндегі барлық экологиялық тұрғыдан қызмет атқаратын (гидромстеорологиялық сейсмикалық, ионсфераның және басқалар) жүйелер жүргізеді.....

Моңғол шапқыншылығынан кейін барлық қазақ рулары мен тайпалары Жетісуда алғаш рет бір мемлекетке біріктірілді. XVI-XVII ғ. қазақ хандығының шекарасы едәуір ұлғая түсті. Өз кезінде "Жерді біріктіру” процесін жедел жүзеге асырып, неғұрлым көзге түскен қазақ хандарының бірі – Жәнібек ханның ұлы Қасым. Қасым ханның тұсында (1511-1523) феодал ақсүйектердің қарсылығы әлсіреп, әскери қуаты .....

Австралия – жер бетіндегі ең кіші материк. Ол іргелес аралдарымен қоса түгелдей оңтүстік жарты шарда жатыр. Басқалардан кейін ашылып, қонысталынған бұл материктің аты латының australis – оңтүстік деген сөзінен шыққан.
Оңтүстік тропик Австралияны одан солтүстікте материктің шағын, оңтүстікте көпшілік бөлігі жататындай етіп кесіп өтеді. Материктің шеткі бөліктері: солтүстікте – Йорк мүйісі (10 41о. е.) оңтүстікте – Оңтүстік – Шығыс мүйісі (39 11 о. е.),батыста – Стип – Пойнт мүйісі (113 05 ш.б.), шығыста – байрон мүйісі (153 34 ш. б.). Австралия солтүстіктен оңтүстікке 3200км – ге, батыстан шығысқа 4100 км шамасында созылып жатады, көлемі – 7631,5 мың км.
Солтүстікте Австралияның жағасында Мелвилл, Батерст, Грут – Айленд және басқа ұсақ аралдар, оңтүстікте – материктік қайраңның шетінде жатқан Тасмания, Кинг, Флиндерс, және Кенгуру аралдары жатыр. Батыстағы ең ірі арал – Дерк – Хартог, шығыста – Фрейзер.
Австралия Тынық және Үнді мұхиттарының суымен ұласып жатыр. Ол ешбір материкпен құрлық арқылы байланыспайды. Сондықтан Австралияны, сондай – ақ оның көлемінің шағын екендігін еске ала отырып, кейде материктік арал деп те атайды.
Австралиядан солтүстікте және шығыста, Тынық мұхиттың оңтүстік – батыс бөлігінде материктік, маржандық және жанар тау текті көптеген ірілі – ұсақты аралдар жатыр. Бүкіл осы аралдардың жиынтығын Мұхиттық аралдар деп атайды ....

ӨЛЕҢНІҢ ҚАРА БАУЫР ҚАСҚАЛДАҒЫ

Жанат ӘСКЕРБЕКҚЫЗЫ, филология ғылымдарының кандидаты.

Поэзия әлеміне өлеңнің еңселі ақ ордасын сән-салтанатымен, қымбат жаб¬дығы – кестелі тіл, шешен сөз, шебер өрнегімен келістіре қондырған Есенғали Раушанов сынды ұлт ақыны деуге әбден болады. Бұл сөзімізге дәлелді оның әр жырынан, әр шумағынан, әр тіркесінен келтіре аламыз. Ақынның тереңнен тамырланған қаламгерлік тұлғасын "Пе¬ріштелер мен құстар” жыр кітабы ай¬ғақтай түседі. .....

Кiрiспе.
3.1 Паскаль - программалау тiлi.
Паскаль тiлiн 1968 - 1971 жылдары швейцариялык. ғалым Никлаус Вирт оқып - үйренуге қолайлы программалау тілі ретінде ұсынған болатын. Бұл тілдің стандарты кейiнiрек бекiтiлдi, ол сол кездері кең таралған АЛГОЛ, ФОРТРАН, БЕЙСИК тiлдерiне қарағанда жетiлдiрiлген, жұмыс iстeyгe ыңғайлы тiл болды. Паскаль тiлi өзінің қарапайымдылығының және тиiмдiлiгiнің арқасында дүние жүзіне тез таралды. Қазiргi кезде барлық дербес компьютерлер осы тілде жұмыс iстей алады. Паскаль тiлiнде жазылған программаның дұрыстығын компьютерде тексеру және жiберiлген қатенi тузету оңай.
Бұл тілде жазылған программа компьютерде орындалу барысында алдымен трансляцияланады (машина тiлiне аударылады), объектiк программаға түрлендіріледі де содан кейiн ғана орындалады. Осы сәтте компьютерде программаның екі нұсқacы болады, оның бiрiншiсi - алгоритмдiк тiлдегi алғашқы түпнұсқасы, ал екiншiсi - объектiк кодтағы жазылған программа. Есеп нәтижесін машиналық кодта жазылған программа арқылы аламыз, ал программаны түзету қажет болғанда, оның алгоритмдiк тiлде жазылған алғашқы нұcқacы өңделеді.
Қазiргi кезде Паскаль кез келген күрдлі есептерді шығара алатын, кең таралған стандартты оқу тіліне айналды.
3.2 Паскаль тілінің негізі элементтері.....

Кез келген тiрi организм өзiн айнала қоршаған табиғи орта мен тығыз байланысты ғана өмiр сүре алады. Олар – топырақ,су, минералды заттар, жер бедерi жәнә атмасфералық әр түрлi құбылыстар. Табиғи ортаның компаненттерi (iрi немесе ұсақ бөлiктерi) тiрi организмдерге оң немесе терiс әсер етуi мүмкiн.
Сондықтан әрбiр организмнiң өзiне ғана қолайлы ортаснем немесе мекенi болуы тиiс. Мәселен, көлбақа үшiн қалыпты өсiп­көбеюiне қолайлы орта ылғалы мол көл жағасы. Ал, қуаң дала немесе шөлейтті жерлер ол үшін қолайсыз, өмір сүре алмайтын орта болп табылады. Бірақ та организм үшін таиғаттың барлық элементтері белгілім өлшерде қажет және жиынтық күйінде әсер етді.Oлардың біреуі өте қажет, екіншілері орташа, ал үшіншілері мүлдем қажет емес зиянды болуы мүмкін. Cонымен орта дегенміз -организмнің өсіп-көбеюіне, тіршілігіне, дамуымен таралуына, тікелей жанма әсер ететін айнала қоршаған орта компоненттерің жиынтығы. Aл, организмге қажетті жағдайлар деп - тек сол организм үшін алмаструға келмейтін табиғи ортаның элменттерін айтамыз.
Экологиялық факторлар дегеніміз – организм үшін қажетті немесе теріс әсерін тигізетін ортаның элементтерін айтамыз табиғатта эќколгиялық факторлар жиынтық күйінде әсер етеді организмдер болса фактрлардың әсеріне әр түрлі реакция(жауап) береді.Мәселен, ащы суда тіршілік ететін организмдер үшін тұз және минералды заттар шешуші роль атқаса,ал тұщы су оргнизмдері үшін қажеті шамалы.....

Актуальность. Являясь, безусловно, самым длительным в послевоенные годы международным конфликтом, формально возникшим между двумя относительно немногочис¬ленными народами, арабо-израильский конфликт уже не раз выступал в роли детонатора негативных тенденций в развитии международной обстановки в целом.
И хотя за последние два-три года этот конфликт оказался как бы в тени событий в Ираке, это отнюдь не означает, что он потерял свое негативное воздействие на ситуа¬цию в мире.
Как известно, еще 29 ноября 1947 года Генеральной Ассамб¬леей ООН после весьма острых дискуссий была принята резо¬люция об отмене с мая 1948 года английского мандата на Палестину и о разделе этой территории на два самостоятельных государства - палестинское и еврейское - с выделением города Иерусалима вместе с некоторыми прилегаю¬щими территориями в самостоятельную административную еди¬ницу с особым международным режимом. Однако, несмотря на то, что с момента принятия этой резолюции прошло почти 60 лет, несмотря на ряд войн, в которых принимали прямое или косвенное участие многие ближневосточные (и не только ближ-невосточные) государства, несмотря на то, что Организацией Объединенных Наций после длительных и сложных переговоров был принят еще целый ряд резолюций, направленных на арабо-израильское урегулирование, положение в зоне этого конф¬ликта все еще остается крайне напряженным, требующим само¬го пристального внимания.
Об этом убедительно свидетельствует и ряд новых политических инициатив, выдвинутых в последнее время.
Арабо-израильский конфликт в документах ООН принято разделять на три составляющих: палестино-израильское направление, ливано-израильское направление и сирийско-израильское направление.
Анализируя историю развития арабо-израильского конфликта, можно выделить ряд проблем, без адекватного решения которых улучшение положения на Ближнем Востоке не представляется возможным.
К этим проблемам относятся:
• проблема палестинских беженцев и гуманитарный кризис;
• строительство Израилем разделительного барьера и ограничение передвижения и закрытие границ;
• срыв переговорного процесса вспышками насилия и террора;
• проблема демократизации палестинского общества и создания демократического палестинского государства;
• вопрос об оккупированных территориях;
• проблема финансирования мероприятий по урегулированию ситуации в регионе;
• Напряженность Ливано-Израильских, Сирийско-Израильских отношений.....

Шығайұлы Есім хан (1628-1645) – Қазақ хандығының ханы, Шығай ханның баласы, атақты Тәуекел ханның туған інісі. Есім хан туралы халық жадында сақталған аңыз -әңгімелер, дастан-жырлар көп. Оны халқы «Еңсегей бойлы ер Есім» деп ардақтайды. .....

Эволюция деп органикалық дүниенің күрделі және ұзаққа созылған тарихи даму процесін айтады. Тірі организмдердің тарихи даму жолдарын, қозғаушы күштері мен жалпы заңдылықтарын эволюциялық ілім түсіндіреді.
Тірі табиғаттың дамуы туралы алғашқы ой-пікірлер ертедегі Үндістан, Қытай, Египет, Грекия ойшылдарының еңбектерінде жазылған. Онда табиғаттағы барлық зат қозғалыста, өзгерісте болады, олардың біреуінен екіншісі дамып, қарапайымдарынан күрделі формалар қалыптасады делінген.
Б.з. 2 мың жыл бұрын Қытайда мүйізді ірі қараның, жылқының, балықтың жаңа тұқымдарын және өсімдік өсімдіктердің ғажайып түрлерін шығарумен айналысқан. Осындай жұмыстардың нәтижесіне байланысты ертедегі ойшылдар: "Тірі организмдер даму барысында бір түрден екішігі түрге айналады" деген пікірде болған. Солардың бірі Гераклит: "Барлық тірі организмдер, тіпті адам да ең алғашқы материядан табиғи жолмен дамып жетілді", — дейді.
Орта ғасырларда Еуропада христиан дінінің дамуына байланысты "тіршілікті құдай жаратты, ол өзгермейді" деген діни көзқарастар қалыптаса бастады. Бұл көзкарасты швед ғалымы К.Линней де жақтады. Бірак ол жануарларды жүйелеуде адамды маймылдармен қатар бір отрядқа орналастырып, олардың арасындағы туыстық байланысты көрсетті.
Кейінірек, XVII—XIX ғасырлар аралығында, бірқатар әйгілі ғалымдардың еңбектерінде сыртқы орта жағдайларына байланысты организмдердің өзгеретіндігі туралы пікірлер айтыла бастады. Ж.Бюффон өзінің "Табиғи тарих" атты еңбегінде: "Бейорганикалық заттардан, алдымен, өсімдіктер, одан кейін жануарлар мен адам пайда болды", — деп, түрдің өзгергіштігін қуаттады.
А.И.Герцен: "Құрылысы мен тіршілік әрекеттері ұқсас организмдер арасында міндетті түрде туыстық байланыс бар, сондықтан олардың шығу тегіде бір",—деп жазды. Органикалық дүниенің эволюциясы туралы осындай дұрыс ой-пікірлер айтылғанымен, түрлердің өзгеруі мен түр түзілуінің себептерін ешкім анықтап, ашып көрсете алмады.
Алғашқы эволюциялық ілім. Органикалық дүниенің эволюциясы туралы алғашқы ілім XIX ғасырдың басында жарық көрді. Оның негізін француз ғалымы Ж.Б.Ламарк (1744—1829) қалады. Ол 1809 жылы басылып шыққан "Зоология философиясы" атты еңбегінде: "Түрлер тұрақты емес, олар уақыт өткен сайын өзгеріл, біршама жетілдірілген жаңа түрге айналады. Олай болса, тірі табиғатта қарапайымнан күрделіге қарай бағытталған тарихи даму жүреді", — деді және ол әрекетті эволюция деп атады. Ламарк бірінші болып ғылымға "биология" терминін енгізіп, бүкіл жануарлар дүниесін омыртқасыздар және омыртқалылар деп екі топқа бөлді.....

Терминологиялық сөздіктер тарихын сөз етер болсақ, оны «алаш» зиялыларының қайраткерлік қызметімен байланыстырмай өту мүмкін емес. Мысалы, қазақ терминографиясындағы алғашқы сөздіктердің қатарына жатқызылып жүрген сөздіктерге алаштықтар шығарған, 1927 жылы жарық көрген Н. Қаратышқановтың «Пән сөздері» мен 1931 жылы Қызылорда қаласынан басылып шыққан «Атаулар сөздігі» жатады. .....