Программаға енетiн нұсқауларды (командаларды) Паскаль тiлiнде оператор дейдi. Паскаль тiлiнiң операторларын қарапайым және күрделi (құрама) операторлар деп екi топқа бөледi. Қарапайым операторлардың құрамына басқа оператор енбейдi. Ал күрделi операторлардың iшiне бiрнеше қарапайым операторлар енуi мүмкiн. Паскаль тiлiнде қарапайым операторларға: меншiктеу, көшiру, бос, енгiзу және шығару операторлары жатады. Күрделi операторларға: шартты көшiру, қайталау (цикл), таңдау, жалғастыру және т.б. операторлар жатады. Бұл оператоблар тұтас бiр оператор қызметiн атқарады. Программада операторлар орналасқан ретi бойынша (көшiру операторы болмаса) орындалады. ....
Барлық оқулықтардың материалдарын модульдік түрде құрастыру оның мазмұнын бірыңғай тұрғыдан қарастыруға негізделген. Оқушылардың танымдық ерекшеліктері мен жас өзгешеліктеріне байланысты ғылыми теориялық ұғымдар жүйесі арқылы жалпыдан жалқыға, абстрактылықтан нақтылыққа көтерілу электрондық оқулықтардың кәдімгі оқу құралдарынан, оның ішінде соңғы буын оқулықтарынан басты айырмашылығы екеніне күмән жоқ. Жалпы, электрондық оқулықтар мен Web-парақтарды (Web-страничка) пайдалану үшін Mіcrosoft Іnternet Explorer, Netscape Navіgator сияқты программалық жабдықтар пайдаланылса, оларды дайындау үшін HTML (Hypertext Markup Language), FrontPage Express программалары қолданылады. Бұл программалар электрондық оқулықтар мен Web- парақтағы мәліметке мәтін, графика, аудио-видео ақпарат түрлерін орналастыруға мүмкіндік береді. Көрнекті де жоғары деңгейде электрондық оқулықтар мен Web-парақтар жасау үшін бұл программалармен қатар Java, JavaScrіpt, VBScrіpt, ActіveX қосымшаларын пайдалануға болады. Бұл қосымшалар HTML-дің мүмкіндігі жете бермейтін функцияларды, операцияларды орындауға қол жеткізеді. World Wіde Web (WWW), қысқаша айтқанда, Web қызметі – Интернеттегі барлық ақпараттар мен мультимедиялық ресурстарды сипаттайтын термин. Web авторлары – Женевадағы элементар бөлшектер физикасының лаборатория қызметкерлері, физиктер Том Бернс-Ли және Роберт Кайо. Бұл ғалымдар физикалық зерттеу нәтижелерін талдау мақсатында бүкіл дүние жүзі ғалымдары арасында байланыс орнатуды жүзеге асыру үшін жүйе жасауды қолға алған. Мұнда ақпарат гипермәтінді формат (бір-бірімен байланысқан ақпараттар жиыны) арқылы таратылады. Гипермәтін мүмкіндігі Web мәліметтерінің бірінен екіншісіне оңай көшуді жеңілдетеді. ....
Осы Заң ақпараттандыру саласындағы қатынастарды, ақпараттық ресурстар мен ақпараттық жүйелерді дамыту мен қорғауды реттейді, ақпараттандыру саласындағы мемлекеттік органдардың құдыретін, жеке және заңды тұлғалардың құқықтары мен міндеттерін белгілейді. Жалпы ережелер 1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады: 1) ақпараттандыру - ақпараттық технологияларды жеке және заңды тұлғалардың ақпараттық қажеттіктерін қанағаттандыру мақсатында пайдалану негізінде ақпараттық ресурстарды, ақпараттық жүйелерді қалыптастыруға және дамытуға бағытталған ұйымдық, әлеуметтік-экономикалық және ғылыми-техникалық процесс; 2) ақпараттық ресурстар - ақпараттық жүйелерде бар, тиісті бағдарламалық қамтамасыз етумен біріктірілген және ақпаратты пайдаланушылардың мүдделілігін туғызатын электрондық жүйелендірілген ақпарат (ақпараттық деректер базалары); 3) уәкілетті орган - ақпараттандыру саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруды және қызметті мемлекеттік реттеуді жүзеге асыратын мемлекеттік орган; 4) ақпараттандыру саласындағы ұлттық оператор - мемлекет бірден-бір қатысушысы болып табылатын, мемлекеттік ақпараттық ресурстар мен ақпараттық жүйелерді сүйемелдеуді және оларды қалыптастыруды, дамытуды және сүйемелдеуді ұйымдық-техникалық жағынан қолдауды жүзеге асыратын ұйым; 5) ақпараттық жүйе - ақпараттық процестерді іске асыруға арналған ақпараттық технологиялардың, ақпараттық желілердің және оларды бағдарламалық-техникалық жағынан қамтамасыз ету құралдарының жиынтығы; 6) ақпараттық ресурстарды, ақпараттық жүйелерді қорғау - ақпаратты алу, көшірмесін түсіру, тарату, бұрмалау, жою немесе оған тосқауыл қою жөніндегі заңсыз іс-әрекетті қоса алғанда, ақпараттық ресурстарға, ақпараттық жүйелерге заңсыз қол жеткізуді болғызбауға бағытталған құқықтық, экономикалық және ұйымдық-техникалық іс-шаралар кешені; 7) ақпараттық процестер - ақпараттық технологияларды пайдалана отырып, ақпаратты жасау, жинау, өңдеу, жинақтау, сақтау, іздеу, беру, пайдалану және тарату процестері; 8) ақпараттық қызметтер көрсету - пайдаланушыларға олардың сұратуы бойынша немесе тараптардың келісімі бойынша ақпараттық ресурстарды, ақпараттық жүйелерді беру жөніндегі қызмет; 9) ақпараттық ресурстарды, ақпараттық жүйелерді және ақпараттық қызметтер көрсетуді пайдаланушы - ақпараттық ресурстар мен ақпараттық жүйелерді Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен немесе тараптардың келісімі бойынша пайдаланатын жеке немесе заңды тұлға, мемлекеттік орган немесе ұйым; 10) ақпараттық жүйелерді иеленуші - ақпараттық жүйелерге меншік құқығын және (немесе) өзге де құқықтарды иеленетін жеке немесе заңды тұлға, мемлекеттік орган немесе ұйым; 11) ақпараттық ресурстарды иеленуші - ақпараттық ресурстарға меншік құқығын және (немесе) өзге де құқықтарды иеленетін жеке немесе заңды тұлға, мемлекеттік орган немесе ұйым; 12) жасырын мәліметтер - мемлекеттік құпияларды құрамайтын, Қазақстан Республикасының заңдарына немесе тараптардың келісіміне сәйкес қол жеткізу шектелген ақпарат; 13) құжатталған ақпарат - материалдық жеткізушіде өзін бірдейлендіруге мүмкіндік беретін реквизиттермен қоса тіркелген ақпарат. ....
Программада анықталған айнымалылардың барлығы оның орындалуы кезінде компьютердің жедел жадының мәліметтер сегменті деп аталатын бөлігінде орналасады. Мәліметтер сегментінің ұзындығы 80х86 микропроцессор архитектурасымен анықталады және 65536 байт құрайды. Мәліметтер сегментінің аздығы программада өлшемі үлкен массивтерді пайдалануда үлкен қиындық туғызады. Бір жағынан, дербес компьютердің (ДК) жады көлемі (әдетте 640 Кбайттан кем емес ) үлкен көлемді есептерді сәтті шығаруға жеткілікті. Бұл жағдайдан шығу үшін динамикалық ұғым принципі қолданылады. Динамиканың ұғым принципі - ДК жедел жадысы, Д.К. микропроцессорының сәулетіне байланысты, көлемі 300 Кбайттан кем емес жедел жадының арнайы бөлігіне мәліметтерді орналастыру мүмкіндігі бар. Ол бөлік компьютер жедел жадының мәліметтер сегментінен және стектен тыс орналасады. Динамикалық ұғым принципінде орналасқан мәліметтерді динамикалық деп атайды. Оның статикалық мәліметтен ерекшелігі, оларды кез келген уақытта компьютер жадына орналастырып, не одан өшіріп отыруға болады. Динамикалық ұғым принципі бұл іс жүзінде мәліметтері үлкен көлемді массивтерді өңдеуде жалғыз мүмкіндік. Көп практикалық есептерді динамикалық ұғым принципінсіз шығару қиын немесе шығару мүмкін емес. Мұндай қажеттілік автоматтандырылған жобалау жүйесін құру (ААЖҚ) кезінде туындайды: ААЖҚ - да қолданылатын бір қалыптылық математикалық моделі басқа жобаларда анағұрлым өзгешелеу болуы мүмкін; бұл жағдайда статистикалық ұғым принципін қолдану мүмкін емес. Ақыры, Дербес компьютердің графикалық және дыбыстық тәсілдерімен жұмыс кезінде мәліметтерді уақытша сақтау үшін динамикалық ұғым кеңінен қолданылады. Мәліметтерді динамикалық орналастыру - динамикалық ұғым принципіне тікелей программамен жұмыс істеу барысында қолдану. Бұған қарағанда, мәліметтерді статикалық орналастыру Турбо Паскаль компиляторымен программа компиляциялау барысында іске асады ....
Мектептегі информатика курсының практикалық мақсаты – оқушылардың еңбекке және политехникалық дайындығына үлес қосу, олардың мектеп бітіргеннен кейінгі еңбек етуіне дайындығын қамтамасыз ететін білімдермен, дағдылармен және іскерліктермен қаруландыру. Курстың бұл мақсаты қолданбалы және теориялық аспектілердің байланысын жүйелі түрде ашып көрсетіп, алгоритмдеудің, программалаудың ЭЕМ-ның қазіргі кезеңдегі өндірістегі ролі мен маңызын айқындау болып табылады. Қорыта келгенде, информатика курсының мақсаты – оқушыларды практикалық қызметке, еңбекке, басқа пәндерді оқыту процесінде практикалық есептер шешуге және оны информациялық қоғамда өмір сүруге дайындауға бағытталған. Мектептегі информатика курсының тәрбиелік мақсаты өте зор. Оқушылар информатиканы оқу барысында ой еңбегінің мәдениеті жаңа саналы деңгейде қалыптасады, оқушы өзінің жұмысын жоспарлай білу, оны ұтымды орындай білу, бастапқы жоспарды оның орындалуымен байланыстыра білу сияқты жалпы адамзаттық мәні бар қасиеттерде қалыптасады. Сонымен қатар, жеке адамны табандылық, алдына мақсат қоя білу, шығармашылық, белсенділік көрсете білу, жұмысына жауапкершілікпен қарау, сенімді, тәртіпті болып, бар мүмкіншілікті қолдана білу сияқты қасиеттерін дамытады. Информатикадан ұйымдастырылатын үйірме – мектеп оқушыларымен жүргізілетін кластан тыс жұмыстардың ең көп таралған түрлерінің бірі. Есептегіш техника кабинетінің бар болуы – үйірме жұмысын ұйымдастырудың алғы шарты, өйткені үйірме жұмысын ұйымдастыру үшін ЭЕМ-ның болуы қажет.....
Курстық жұмыстың тақырыбы “Корпоративтік ақпараттық жүйелер” деп аталады. Жүйе дегеніміз не? Жүйе ( грек.-systema-бөліктерден құралған) -өзара байланыс пен қарым-қатынаста болатын элементтердің жиынтығы. Ең алғашқы рет жүйе теориясын 1968 жылы австриялық биолог Людвиг фон Берталанфи (1901-1972) жасады. Ал ақпараттық жүйе – ретке келтірілген ұйымдастырылған құжаттар жиынтығы және ақпараттық технологиялар, сонымен қатар есептеу техникасы мен байланысты қолдану, ақпараттық процесстерді іске асыру болып табылады. Ақпараттық жүйелер-функционарлық ақпараттық процесстерді құру үшін енгізу, шығару, сақтау, өңдеуді қамтамасыз ететін жүйе болып табылады. Ақпараттық жүйе жинау, сақтау және өңдеу үшін арналған. Кәсіпорынды басқару,қазіргі заманға сай тілмен айтқанда,бизнесті басқару өз кезегінде әр түрлі өзгеріске ұшырады.Бірақ түп нұсқасы өзгеріске ұшыраған жоқ. Басқарушы сол мезеттегі оған мәлім мәліметтер бойынша шешім қабылдайды,ал қарамағындағы бағынышты адамдар шешімді естігеннен бастап орындайды.Тиімді басқару жүйесі негізінен мыналарға тәуелді: -қаншалықты тез жұмыс тұрақтылығы есебі және жаңалықтар басқарушыға жетеді; -қаншалықты мәліметтер уақыттылы және дұрыс; -қаншалықты тез жіне тиімді шешім орындаушыларға жетеді; -қаншалықты басқарушы тарапынан орындаушылардың үстінен бақылау жұмысы жүргізіледі. Жаңағы айтылған тиімділіктерді қамтамасыз ету үшін әр түрлі уақытта әр келкі техникалық құралдарды қолданды: тамтамдар мен хатшы көгершіндерден суперкомпьютерге дейін,компьютерлік желінің интранет және интернет,ERP жүйесі және әр түрлі жаңа үлгідегі тамтамдар.Бұл негізінен аз танымал және өте бағалы заттарды түсіну үшін шығарылған. Корпоративтік ақпараттық жүйенің құрылу мақсатыи тиімді өнімді нәтижеге ұмтылған кәсіпорынды басқару. Ең бастысы –корпоративтік ақпараттық жүйелер(КАЖ) жай ғана жүйе емес , ол өз алдына мақсат қоя алатын және оны жүзеге асыруға тырысатын мамандардың қолында қуатты да тиімді қару болып табылады.Курстық жұмыстың мазмұнын түсіну үшін мына сұрақтарға жауап бере білу керек: -КАЖ не үшін қажет ? -КАЖ-ң қандай түрлері бар ? -олар неден құрылады ? -жүзеге асыру жолдары ? -оларды енгізгенде максималды тиімді болу үшін қандай жолдар таңдау? ....
Жиырмасыншы ғасырдың аяғында пайда болған Интернет қазір жер шарының әр түкпірін байланыстырып сан алуан адамдарды, елдер мен құрылқтарды біріктіріп отыр. Интернет 1960 жылдары АҚШ-та дүниеге келдi.Оны соғыс бола қалған жағдайда бір-бірімен телефон арналары арқылы қосылған компьютер желілерімен байланысып отыру үшін АҚШ-ның орталық барлау басқармасының қызметкерлері ойлап тапқан.Алпысыншы жылдардың аяғында Пентагон ядролық соғыс бола қалғанда компьютер желісінің үзілмеуі үшін арнайы жүйе жасады, тaжiрибенiң ойдағыдай жүргiзiлу барысында ARPA net желiсi пайда болып, ол Калифорниядағы жaне Юта штаты зерттеу орталықтарындағы үш компьютердi ғана бiрiктiрдi.Кейiн ARPAnet бейбiт мақсатқа қызмет еттi, оны негізінен ғалымдар мен мамандар пайдаланды.Сексенінші жылдардың басында Интернет деген термин пайда болды.Бұл ағылшынның халықаралық желі деген сөзі. 1990-шы жылдары Интернетке енушілер саны күрт өсті, ал 2000 жылы оған 5 млн компьютер қосылып, пайдаланушылар саны 200 миллионнан асты. Интернеттiң мүмкiндiгi шексiз.Талғамыңыз бен көңiл күйiңiзге қарай одан сiздi қызықтыратын көп нәрсе табуға болады.Yйден шықпай газеттiң тың номерiн парақтағыңыз келеме, мейiлiңiз, тек WWW немесе Web деп аталатын aлемдiк шырмауықты қолдансаңыз жетедi. Гиперсiлтеме жүйесi арқылы қажеттi басылымықызды санаулы минуттар iшiнде тауып аласыз . Планетамыздың кез келген нүктесiндегi ауа райын, ақпараттық агенттiктiң соңғы жаnалықтарын бiлгiңiз келсе Интернет жaрдем беруге aзiр. Шалғай елдерге сапар шексеңiз сiзге қажет елмен, қаламен, қонақ үймен таныса аласыз.Интернеттен ғалым да, бизнесмен де, компьютерлiк ойын әуесқойы да, бәрi-бәрi қажет ақпарат таба алады. Интернет күнделiктi тұрмыс пен жұмыстың айнымас құралына айналып келедi. Интернеттің негізі АҚШ-да жасалғанымен, оның нақты қожайыны жоқ. Әрбір үкімет, компания, университет ақпараттық қызмет ұсына отырып , бұл желінің тек қана өз бөлігіне иелік жасайды. Алайда, Интернетке жеке дара ешкім де қожалық жасай алмайды. Сондықтан ол шын мәнінде адамзаттың әлемдік қазынасы болып табылады.
TCP/IP – Интернет желісіне ќосылѓан компьютерлер арасында аќпарат алмасуды ќамтамасыз ететін мєліметтерді бір ж‰йеге келтіру ережелері немесе оларды ќ±растыру хаттамасы.
IP (Internet Protocol) – мєліметтерді оны алушыныњ адресі кµрсетілген шаѓын таќырыптары бар бірнеше бµліктерге немесе дестелерге бµлетін желіаралыќ хаттама TCP (Transmission Control Protocol) – мәліметті жµнелту ісін басќаратын хаттама, ол жілідегі аќпарат дестелерін д±рыс жеткізу ‰шін жауапты болып саналад ....
Вирустар – жансыз стихия, ол еш аяуды білмейді, барлық жерден өте береді. Компьютерді жаңадан пайдаланушыға бір қарағанда компьютер кез-келген жерден,тіпті желдің соғуымен де кіргендей сезіледі. Оның жұмысының қаншалықты зиян тигізетін салдары туралы барлық жерде айтылып жүр. Сондықтан болса керек компьютерді енді ғана пайдалана бастаушылардың вирустың шабуыл алдындағы қорқынышы еш дәлелсіз жоғары. Алайда бұл қорқыныш, біздің байқағанымыздай, компьютер менгергендердің тең жартысының болып тұратын фаталистиналық босаңдықтың жағдайына пәлендей кедергі келтіре қоймайды. Бәрібір қалай дегенде құтқарыла алмайсың - жазмыш, тағдыр, түсінесіндер ме ....
Триггерлер деп – электрондық қондырғы көмегімен екілік ақпарат саналып, жазылатын және сақталатын қондырғыны айтамыз. Триггер 1 және 0 екі тұрақты күйде болады. Триггерлер: RS, D,T,JK,VD және VT болып ажыратылады. Триггерлерді ақпараттарды қабылжау мүмкіндіктеріне, құрастыру негіздеріне, функционалдық мүмкіндіктеріне қарай бірнеше топтарға бөлуге болады. Ақпараттарды қабылдау мүмкіндіктеріне қарай триггерлер асинхронды –үйлестірілмеген және синхронды – үйлестірілген болып екіге бөлінеді. Реакция кезеңдеріне кіріс сигналында триггер асинхронды және синхронды. Асинхронды триггерлер кірістерінде дабыл пайда болысымен жұмыс істей бастайды. Синхронды триггерлер кіріс арналарында дабылдары пайда болса да жұмысқа қосылмай, олар жұмысқа тек үйлестіргіш дабылдың әсерінен ғана қосылады. Үйлестіргіш арнасын С әрпімен белгілейді. Функционалдық мүмкіндіктеріне қарай триггерлер мынадай топтарға бөлінеді. Триггердің сезімталдығы оны бір күйден екінші күйге көшіру үшін оның кіріс арнасына түсірілуге қажетті дабылдың ең аз шамасы. Триггердің сипаттамалары мыналар: - кіріс арналарына түскен ақпараттарды өлшеу жылдамдығы; - сезгіштігі; - тұтынатын қуаттың шамасы; - сыртқы бөгде – жағымсыз дабылдарға қарағанда орнықтылығы; - дабылдарды өңдеу әдістері – функционалдық мүмкіндіктері. Дабылдарды өңдеу жылдамдығы триггердің бір өлшем уақыттың ішінде бір күйден екінші күйге көшу жиілігімен анықталады. Ол жүздеген мегагерцтің маңында орналасады.Сыртқы бөгде жағымсыз дабылға қарағанда орнықтылығы триггерлердің дұрыс жұмыс жасау мүмкіндіктерінанықтайды.Триггердің атқаратын қызметі оның өңдей алатын дабылдарының санымен, яғни кірістерінің санымен анықталады. Т-триггердің ақпа-лездік күйі оның сол сәттегі – сол кезеңдегі оның кіріс арналарындағы дабылдармен анықталмай, оның өткен алдындағы уақыт кезеңдеріндегі күйлерімен анықталады. ....
Пән:Информатика Ұзақ мерзімді жоспардың тарауы: Blockchain (блокчейн) технологиясы және жасанды интеллект Caбaқтың тaқыpыбы: Blockchain технологиясы 1-сабақ Оcы caбaқтa қол жеткiзiлетiн оқу мaқcaттapы (оқу бaғдapлaмacынa ciлтеме): 10.3.1.3 Blockchain технологиясының жұмыс істеу принципін түсіндіру (блокчейн) Caбaқтың мaқcaты: • Blockchain түсінігін және құрылымын түсіндіру; • Blockchain -нің артықшылықтары мен кемшіліктерін түсіндіру; Blockchain-ді қолдану жағдайларын талдау......
