Аммиак ауада немесе оттегіде жанғанда көбіне азот және азот /111/ оксиді тузіледі.
4 NH + 3O = 2 N + 6 H O
4 NH + 5O = 4NH + 6 H O
Арнайы католизатор қатысында екінші реакция жеделдетуге болады. Өнеркәсіпте платинаға механикалық беріктігін жоғарылату үшін 5-10% қымбат радий катализатор қолданылады. Әсіресе әр түрлі тотығу дәрежесін көрсететін элементтермен түзілген оксидтер қолданылады.
Аммиактың тотығу нәтижесінде азот оксиді, әсіресе азот /11/ оксиді, су, азотта бар нитроады газ алады. Азот /11/ оксиді суытқан кезде азоттын /4/ оксидіне айналады.

2NO + O = 2NO
Азот қышкылын алудын келесі стадиясы – азот /4/ сумен сіңіріп алу.

2NO + H O = HNO + HNO
Азот қышқылының концентрациясы өскен сайын азотты қышқылдың турақтылығын төмендеп, ол азот /11/ оксиді мен азот қышқылына ыдырайды. Соңында оттегінің артық мөлшерінде, барлық азот оксиді азот қышылына айналады.
Жұмыс мақсаты:
Амиакты тотықтыру жолмен азот қышылының сулы ертіндісін алу. Азот қышқылының шығынын анықтау.
Құрал жабдықтар мен материалдар:
1. 800 С тағы электр пеші. 2. Нире электрлі галвонометрлі терменора. 3. 12/ амиак ертіндісі бар колба/. 4. Католизаторы бар фосфарлы немесе кварцты трупка. 5. Азот оксидтерін сумен аулауға арналған қабылдағыш.т6. 0.05 H сілті ертіндісі. 7. Индикатор. 8.Шыны цилиндр, ариометр. 9. 0.5л өлшеуіш колба.
Жұмыс барысы.
Аммиакты тотықтуруға арналған қондырғыны сурет бойынша жинайды. Газдарды узілісіз жіберу үшін, осы қондырғыны су насосына қосады.
Форфарлы немесе кварцты трубкасы катализатор көбіне қөлданылатын унтақ тәріздес марганец /4/ мыс /2/ немесе ванадий /5/ оксидтері мен орналасқан асбеспен толтырылады. Ол үшін фарфор чашкада аммений ванадағы немесе марганец, нитратынын концертіндісін асбестке сіңдіртеді. Туздар ыдырау үшін 500-600 С қыздырады. Түтікті католизатор. Түтікті католизатормен қатты тығыздамай толтырады немесе ылғанданған асбесті марганец, ванадий, хромный порошок тәрізді оксидтермен араластыруға болады.
Аммений хрематын ыдырату арқылы алынған хромның каталетикалық активтілігі жоғары t – да алынған реактивтік препарат пен салыстырғанда жоғары болады. Колбаға /3/ концентрациясы алдын ала ариометрмен анықталған 12-15% аммиак ертіндісін құяды. 4. колбаға су құйылады. 5. Азот қышқылының қабылдағышна оның көлемінің - бөлігінде дейін су құйяды. Қабылдағыштар алдын ала сынған шыны түтікшелермен толтырылады.....

Өсімдіктер әлемі әр түрлі ортада тіршілік етуге бейімделген басқа тірі организмдер сияқты тіршілік-тынысы, пішіні, көлемі жағынан алуан түрлі. Өсімдіктер шөлдерде, ағысы қатты өзендердің, теңіздер мен мұхиттардың түбінде, сол сияқты биік таулардың қар жамылғысы белдеулерінде де өсе алады. Бұлардың әрқайсысының өзіне тән тіршілік нысаны бар.
Өсімдіктер көлемі жағынан да әр түрлі. Ең майда тірі организмдерге вирустар мен фагтар жатады. Оларды 100-300 мың және одан да артық есе үлкейтіп көрсететін электрондық микроскоп арқылы ғана көруге болады. Таяқша тәрізді бактериялардың кейбіреулерінің ұзындығы 1-10 мкм ені 0,2-1 мкм (1 мкм – 10-6м). Темекіде теңбіл (мозайка) ауруын туғызатын вирустың ұзындығы орташа есеппен 300 нм (1 нм -10-9 м), ені 15 нм. Ал бактериофагтардың көлемі 50-100 нм аралығында.
Жоғары сатыдағы гүлді өсімдіктердің де ергежейлі өте майдалары мен алыптары бар. Мысалы, тұщы сулардың бетінде қалқып жүріп тіршілік ететін көпжылдық кіші балдыршөптің жапырақ тақтасының диаметрі 5-10 мм болса, су өсімдігі вольфияның жапырақ тақтасы 1-1,5 мм-дей ғана. Бұларға қарама-қарсы құрлық өсімдіктерінің ішіндегі ірісі — секвойядеңдронның биіктігі 100 м-ден асса, діңінің диаметрі 10 м-ге жетеді.
Өсімдіктердің мұндай алуан түрлілігі өте ұзақ әрі күрделі эволюциялық даму барысыңда үнемі өзгеріске түсуден және орта жағдайларына бейімделуден болса керек.
Ғылыми деректерге сүйенсек тіршілік алдымен суы бар ортада — дүниежүзілік мұхиттарда пайда болған. Олар: тіршіліктің қарапайым формалары клеткаланбаған, «ядросыздар», сол сияқты ядролылар - бір клеткалылар және колониялылар. Бұлардан кейін құрылымы едәуір күрделі көп клеткалылар пайда болды.
Тірі организмдердің, жаңа формаларының пайда болу процесі сулы ортада баяу жүреді, бұл Дүниежүзілік мұхиттарда орта жағдайларын түзетін экологиялық фактор элементтерінің ауытқушылығының төмендігіне, бірыңғайлығына байланысты. Сондықтан да осы уақытқа дейін сулы ортада құрылысы қарапайым бір клеткалы, колониялы өсімдіктер — көк-жасыл және жасыл балдырлар тіршілік етуде.....

Психологияның басқа ғылымдар жүйесіндегі орнын тануға орай психологиялық деректердің басқа ғылымдарға пайдалану мүмкіндіктерін және керісінше, психология олардың нәтижелерін өзіне қалап қолданатынын жете түсінуге болады. Әртүрлі тарихи дәуірлердегі ғылымдар арасындағы психологияның орны жантаным білімдерінің даму деңгейі мен сараптау схемасынан келіп, шығады. Атап айту керек, қоғамның рухани даму тарихында бірде бір білім саласы ғылымдар жүйесіндегі өз орнын психология сияқты жиі өзгертіп тұрған емес. Қазіргі күнде академик Б.М.Кедров ұсынған сарап әдісі қабылданған. Бұл әдіс ғылымдар арасындағы мазмұндық жақындыққа орай көп тарапты байланыстарға негізделген. Ұсынылған схема шындарына жаратылыстану, әлеуметтік және философиялық ғылымдар қонақтаған- үш бұрыш формасында. Ғылымдардың негізгі тобының мұндай орналасуы олардың пәні мен әдістерінің психология пәні мен әдістеріне нақты жақындығынан. Зерттеу барысында қойылған міндеттерге орай психология өз бағытын бұрыш шыңдарының біріне бұрып отырады.
Психологияның жалпы ғылым білімдер жүйесіндегі қызметі – зерттеу обьекті- адам болған барша ғылым салаларының жетістіктерін біріктіріп байланыстыру.
Психологияның аталған ғылымдық 3 бұрышымен байланысының мазмұндық сипаты қандай?
Психологияның негізгі міндеті Психологиялық іс-әрекет заңдарын даму барысында зерттеп, тану. Осы заңдар арқылы обьектив дүниенің адам шыңында қалай бейнелейтіні, осыған орай оның әрекеттері қалай реттелетіні, психологиялық қызметтің дамуы мен жеке адамның қасиеттері қалай қалыптасқаны айқындалады. Психологияның обьектив шындық бейнесі екені белгілі, сондықтан психологиялық зерттеулер ең алдымен психикалық құбылыстардың, адамның обьектив өмір шарттары мен қызметіне тәуелділігін тануға бағытталуы тиіс. Сонымен бірге, адамдардың әрқандай іс-әрекеті барлық уақытта адам өмірінің обьектив жағдайларымен байланысып қалмастан оның субьектив мезеттерімен де қатынаста болады. ....

Генетикеалық полиморфизм – деп пропуляцада бірдкен-бір мезгілде бірнеше генотиптіңГенетикалық полиморфизм
Генетикеалық полиморфизм – деп пропуляцада бірдкен-бір мезгілде бірнеше генотиптердің болуын айтады .Мысалы; АВО – жүйе бойынша қан топтаоының тұқым қуалауы, жыныстық деморфизім. Популяциядағы гентикалық алуан түрлілігі әр түрлі факторлардың (демографиялық , эволюциялық , географиялық және басқа) олардың генетикалық құрлымына (генафондына) үздіксіз әсер етуімен түсіндіріледі.
Полиморфизім екі түрің ажаратады : баланстық және адаптациялық . Баланстық полиморфизм геитерозиготалық особьтардың сақталуына бағытталған, популяцияның генетикалық гейтерогеніне , тарихи даму жолында эволюциялық икемділікке әкеліп келеді.Адаптациялық поиморфизім және географиялық изоляция адамзат нәсілдерінің пайда болуына жағдай жасайды. Генетикалық полиморфизм ,кез келген орнықты популяцияның және адамзаттың қалыпты күйі сяқты, кенеттен пайда болмайды , бұл құрлым ның барлық денгейінде (молекулярлыдан популяциялыққа дейін) жүректін генетикалық процестердің қортындысы болып табылады . Генетикалық полиморфизм бұл қалыпты жағдайдың бөлігі бұл денсаулық жағдайының гентикалық көп түрлілігі ,төзімділіктің генетикалық жағдайының және көптегн ауруларға потенциальды беімділіктігің көптігі.
Қорыта келгенде ,генетикалық полиморфизім бұл адамның ауруларының клиникалық алуан түрліліг болып табылады.
Экогенді ақаулықтар эмбриональдық езеніңде тератогенді факторлардың организімге әсерінің салдары болып табылады .Олардың әсерінің миханизімі толық анықталмаған . ....

Пән: Қазақ тілі
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Денсаулық - зор байлық.
Сабақтың тақырыбы: «Тісті қорғау - денсаулық кепілі»
Сабақта іске асатын оқу мақсаты: (оқу бағдараламасынан сілтеме) О4. Мәтіндерге салыстырмалы талдау жасау
Сабақтың мақсаты: О4. Мәтіндердің тақырыбын, мазмұндық құрылымын салыстыру...

Пән: Қазақ тілі Т2
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 6-бөлім «Атақты тұлғалар»
Сабақ тақырыбы: Әлемдегі атақты адамдар №11
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары:
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну
3.3.2.1 жиі қолданылатын сөздер мен фразалардан құрастырылған шағын мәтіндегі негізгі ойды түсіну
Сабақ мақсаттары:
Оқушылардың барлығы:
мәтіннің мазмұнын мұғалімнің қолдауымен түсінеді.
Оқушылардың көпшілігі:
мәтіннің негізгі ойын тірек сөздер арқылы анықтайды.
Оқушылардың кейбірі:
мәтіннің негізгі ойын анықтайды, мазмұнын өз сөзімен айтады......

Адамзат тарихындағы ең сұмдық соғыстың болып өткеніне 75 жыл толды. Бірақ Ұлы Жеңістің ұмытылмайтыны сияқты, соғыс та ұмытылмастай ізін қалдырды. Жеңіс күні – бұл сан мыңдаған ұрпақ үшін ортақ мереке. Бұл мереке – бейбітшілік пен қайырымдылықтың мәңгі жасампаздығын, Отанын қорғаған жауынгер - солдаттар мен офицерлердің айбыны, тылдағы Жеңісті жақындатқан жұмысшылардың ерлік еңбектерінің мәңгі өшпейтіндігін дәлелдейтін белгі болып қалмақ. Біздің аталарымыз бен әкелеріміздің батырлықтары мен жанқиярлықтары, олардың өз Отанына деген сүйіспеншіліктері Қазақстанның бүгінгі жауынгерлері үшін мақтан тұтарлық үлгі ғана емес, бұл – бірнеше ұрпақты байланыстыратын қоғамның рухани дамуы мен ұлттық қайта өрлеуінің жоғары адамгершілік негізі. Жеңіс күні – абыройымыз бен даңқымыздың мерекесі. Табандылық пен ерлік, Отанға деген сүйіспеншілік қатал соғыста Жеңіске жеткізді. Сол сұрапыл жылдары қазақ халқы өзінің Отанына, жеріне деген патриоттық сезімін, ұлттық мақтанышын дәлелдеді. Тарихымызда қалған бұл соғыстың кеселінен өткен ата-апаларымыз аман болсын! Ешқашанда жауынгер ерлігі мен жеңісті еңбегімен соққан еңбекшінің ерен ерліктері ұмытылмайды. Жер бетін тып-типыл етуге ұмтылған, аранын ашып, әлемге ала құйын жалын шашып, жан біткенді жалмауға жанталасқан қаһарлы зұлмат-екінші дүниежүзілік соғыс туралы шығарма жазуды бастағанымды жүз бетке болсын сыйғызудың мүмкін еместігіне көзім жетті. Соғыс – уақытқа тәуелсіз, ешқашан өзгермейтін, ешқандай сынға берілмейтін азап. Ұлы Отан соғысы кеңес халқының ержүректілігі мен төзімділіктерін паш ететін, тарихта мәңгі қалатын күн. Қариялар азайып бара жатқанын, олардың ортасында Ұлы Отан соғысынан аман оралған ақсақалдарымыздың қарасы жыл санап азайып барады емес пе? Солардың жанымен, қанымен, терімен, көз жасымен, күшімен, ісімен, ерлігімен, атаның туын жықпай, ананың намысы үшін туған жердің топырағын таптатпай, еңіреп жүріп жауды жеңіп, тауын шағып, туын жағып жеңістің таңбасын басқан күн – Жеңіс күні. «Өз халқын құрметтеп, сүймеген адам – опасыз, оңбаған адам»,- деп Бауыржан Момышұлы айтқандай, Отан үшін өз басын өлімге байлап, ажалмен алысып, өз ұрпақтарының, өз халқының намысын қорғағаны өз халқын шын сүйетіндігінен болса керек. Сондай қиыншылық жағдайда дұшпанның қаптаған қарақұрым күшіне төтеп беріп, олармен табан тіресе шайқасқан аталарымыздың ерлігі біздің көкірегімізге мақтаныш сезімін ұялатады......

«Тәуелсіздік - тарихтың мәңгіге берген еншісі емес, халықтардың мамыражай өмір сүруіне берілген кепілдік те емес: аңғал болмағанымыз абзал»
Нұрсұлтан Назарбаев

Меңің туған жерім – Қазақстан Республикасы. Бұл – бай тарихпен, көне мәдениетпен және әдемі, ерекше табиғатпен толы ел. Көбі мемлекетіміздің әсем тауларына, көлдеріне таңқалады. Әсіресе біздің туған өлкеміз – Бурабайды, аңызға толы көркем жерді халық көріп кетуге армандайды. Ғасырлар бойы қазақ хандары және батырлары жерімізді жаулардан қорғаған. Олар қанмен тер төгіп, аяулы еліміз үшін өз өмірлерін де берген. Жоңғарлардың шапқыншылықтары, Ұлы Отан соғысы қазақ халқы үшін өте қиын болды. Қазақстанның әр азаматы 1991 жылғы 16 желтоқсан күнін есте сақтауға міндетті. Бұл күн Қазақстан Республикасы тәуелсіздік күніне айналды. Осы күнді ата-бабаларымыз ұзақ уақыт бойы күткен. Бірақ тәуелсіздік алу оңайға түскен жоқ. 1986 жылы 16 желтоқсан күні алматы жастары алаңға шықты. Үкімет оларды күшпен қуып таратты. Бұл оқиға бірнеше күнге созылды. Көптеген жастар аяусыз қырылды, ал қалғандары жазаға тартылды, 246 студент оқу орнындарынан шығарылды. Бұл оқиға тәуелсіздік алу жолының бірінші қадамы еді. Қазіргі Қазақстан – егемен, демократиялық және дамыған мемлекет. Әрине, бізге әлі алға ұмтылу, ғылымды дамыту және жемқорлықты жою керек. Біраз жылдан соң Қазақстанның оданда жоғары көтерілуіне сенемін. Біздің елбасымыз – Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев – адал, дана адам, өте еңбекқор. Ол еліміздің дамуына, көркемдеуіне көп күш салып жатыр. Бұл кісінің арқасында қазақ халқының көп мүмкіндіктері пайда болды. Қазақстанда өз мемлекеттік рәміздері бар: ту, елтаңба, әнұран. Олар тәуелсіздікті, егемендікті, дәстүрлерді, бейбітшілікті көрсетеді. Тәуелсіздік – бүгінгі күннің өмірі ғана емес, сонымен қатар, еліміздің болашағы......

Пән: Жаратылыстану
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Ғалам. Жер. Адам.
Сабақтың тақырыбы: Жер қабықтары және олардың құрамдас бөліктері 1-сабақ
Осы сабақ арқылы жүзеге асырылатын оқу мақсаты: 6.2.3.1 Жер қабықтарының өзара байланыс тәсілдерін түсіндіру
Сабақ мақсаттары: Оқушылар:
- Жер қабықтарын (литосфера, атмосфера, гидросфера, биосфера) бір-бірінен ажыратады;
- Жер қабықтарының өзара байланысын тірек-сызабада графикалық түрде көрсетеді;
- Жер қабықтарының өзара байланысын сипаттай алады......

Балаларды біліммен қаруландырумен қатар олардың дені сау, дене бітімінің көз тоярлықтай болып барлық күшін, шығармашылық қабілетін сарқа жұмсауы керек. Бүгін алдымызда отырған кішкентай бүлдіршін - ертең еліміздің экономикалық қуатын, мәдени және рухани байлығын молайтатын еңбекқор. Сондықтан еліміздің азаматтарын жан - жақты тәрбиелеуге мұғалімнің атқарар еңбегі зор.

Сергіту жаттығулары адам организміндегі физиологиялық процестердің дұрыс жұмыс істеп, бұлшық еттердің жақсы жетілуіне, көңіл-күй, есте сақтау, қабілетінің артуына септігін тигізеді. .....