Автополиплоидия (грек, autos — өзім, өздігінен; polys — көп; eidos — түр) — жасушалар ядроларындағы хромосомалар жиынтығы санының бірнеше рет көбеюі нәтижесінде пайда болған түқым қуалайтын өзгергіштік. Автополиплоидия, көбінесе, өсімдіктер жасушаларына тән. Жануарлар жасушаларында аталмыш құбылыс сирек кездеседі. Қолдан жасалған автополиплоидия негізінде қарақұмықтың, қарабидайдың, қант қызылшасының және т.б. мәдени өсімдіктердің өнімді жаңа сорттары алынған .....
Ата Заңымыздың 1 бабында Қазақстан Республикасы өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады, оның ең қымбат қазынасы - адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары деп, алтын әріптермен жазылған болса, осы Заңның 29, 31 баптарында Қазақстан Республикасы азаматтарының денсаулығын сақтауға құқығы барлығы және мемлекет адамның өмір сүруі мен денсаулығына қолайлы айналадағы ортаны қорғауды мақсат етіп қояды деп ашып көрсетілген. Дүниежүзілік Денсаулық Сақтау Ұйымының құжаттарында ашық айтылғандай, адам денсаулығына дәрігерлік саланың жұмысынан 10 пайыз ғана пайда болса, оның 40 пайызға жуығы табиғат жағдайына, экологияға байланысты екен. Кеңес дәуірінде “табиғатқа жалынбаймыз, одан өз керегімізді тартып аламыз” деген ұран аяғында егіндік, шабындық жерлеріміздің тозуына, топырақтың эрозияға ұшырауына, балықтың азаюына, атмосфераның бүлінуіне әкеліп соқтырғанын көрдік. Ал қоршаған ортаның қолайсыздығынан адамның денсаулығына келетін зиян аса қауіпті екенін жоғарыда айтып кеттік. Халықтың денсаулығын қорғау - мемлектіміздің қауіпсіздігінің бір кепілі. Сондықтан да халықтың денсаулығын экологиялық қолайсыз жағдайлардан қорғау, елді мекендерде қоршаған орта нормативтерін сақтау, өнеркәсіп нысандарын елді мекеннен тысқары жерге шығару, экологиялық себептерден болған ауруларды емдеу үшін клиникалық орталықтар құру, халықтың денсаулығына экологиялық тұрғыдан келген зиянды өтеу бүкіл мемлекеттік органдар мен сот органдарының қатаң бақылауында болғаны абзал. Облысымызда 1 мың адамға шаққанда туылғандар саны республикалық көрсеткіштен жоғары болып, Атырау өңірі елімізде адам санын көбейтуде алдыңғы қатардың бірі екендігі көңілді қуантады. 2004 жылы бұл көрсеткіш еліміз бойынша 18,19 болса, Атырау облысында 21,36 болды, ал 2005 жылы республикада 18,41 болғанда, біздің облыста бұл көрсеткіш 23,09-ке жетті. Бірақ өкініштісі тұрғындардың жалпы аурулылық көрсеткіші жылдан жылға өсіп келе жатыр. 100 мың адамға шаққанда бұл көрсеткіш 2004 жылы 32494,8 болса, 2005-ші жылы бұдан да көтеріліп 33496,3 жеткен. Соның ішінде, бір жастан бес жасқа дейінгі балалар арасында 1 мың балаға шаққанда аурулылық көрсеткіші өсіп отыр. Бұл жағдайды да біз экологиялық проблемалардан тыс қарай алмаймыз.....
Өкпе туберкулезі — бұл созыпмапы (ұзаққа созылатын), жұқпалы (тез тарайтын) ауру, мұнымен кез келген адам ауыруы мүмкін. Туберкулез көбінесе 15-тен 35 жасқа дейінгі жастарда болады, әсіресе ол СПИД-пен ауырса немесе тоя тамақ ішпесе, не туберкулезбен ауыратын адаммен бірге тұрса. Туберкулезді емдеп жазуға болады. Соған қарамастан одан жылына мыңдаған адам өліп жатады. Алдын алу үшін де, емдеп жазу үшін де ауруды алғашқы сатысынан бастап емдеу керек. Сондықтан туберкулездің белгілерін біліп, одан сақтана білу қажет.
Туберкулездің анағұрлым кең тараған белгілері • Ұдайы жетел болады, ертеңгісін үйқыдан түрған кезде жетел қатты қинайды; • Түстен кейін аздап ыстық кетеріледі және түнде терлеп қалады; • Кеуде немесе белдің жогары болігі ауыруы мүмкін; • Ауру адам біртіндеп салмағын жоғалтады және әлсіздігі күшейе түседі.
Аурудың келесі сатысы • Жөтеліп, қан түкіреді (әдетте аздап, бірақ қанның көп кететіні де болады); • Тері бозарып, босап қалады. Терісі қара немесе сарғыш адамдардың терісі, әсіресе беті ақшыл тартады; • Дауысы қырылдап шығады (өте қатерлі) Жас балаларда: жөтел кейіннен басталады. Бірақ мына белгілерге назар аударыңыз. • Ұдайы салмағын жоғалту • Жиі ыстығы көтерілу • Тері түсінің бозаруы; • Мойында (лимфа бездері) немесе іште бітеу жара (ісік) пайда болады. Туберкулез әдетте өкпені зақымдайды, бірақ ол дененің кез келген жерінде болуы мүмкін. Жас балаларда ол менингитке ұласуы мүмкін. Тері туберкулезі де болады. Егер туберкулезбен ауырып қалған шығармын деп сезіктенсеңіз, жедел дәрігерге көрініңіз. Туберкулездің алғашқы белгісі білінісімен теріге, қақырыққа немесе түкірікке анализ жасатып, рентгенге түсу үшін емханаға барыңыз. Көптеген елдерде туберкулезге қарсы дәрілер тегін беріледі. Бұл жөнінде жақын маңдағы сауықтыру мекемесінен сұрап біліп алыңыз. Олар сізге мына 2,3,4 дәрі түрлерін ұсынуы мүмкін: • Изониазид таблеткалары • Этанбутол таблеткалары • Рифампин ....
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 8 Сабақ тақырыбы:Дені саудың – жаны сау «Менің денем» - постер жасау (1-сабақ) Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: (оқу бағдарламасына сілтеме) А 6 Қарапайым айтылымдарды қайталайды. Т 3 Әңгіме (оқиға), өлең, ән жанрларын түсінеді/ ажыратады/ таниды. Сабақ мақсаттары:Барлық оқушылар төмендегіні меңгереді: Мұғалімнің көмегімен әңгіме (оқиға), өлең, ән жанрларын таниды. Қарапайым айтылымдарды қайталайды. Оқушылардың көпшілігі: Әңгіме (оқиға), өлең, ән жанрларын түсінеді/ ажыратады/ таниды. Қарапайым айтылымдарды қайталайды. Кейбір оқушылар: Әңгіме (оқиға), өлең, ән жанрларын түсінеді/ ажыратады/ таниды. Қарапайым айтылымдарды еркін қайталайды.......
Пән: Қазақ тілі Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Менің - Тәуелсіз Қазақстаным. Сабақтың тақырыбы: Астана – тәуелсіздік символы Осы сабақ арқылы жүзеге асатын оқу мақсаттары: А2. Сөз мәнері мен сөйлеу этикеті ТБ1. Сөз таптары Сабақ мақсаты: Қазақша ұлттық этикет формаларын пайдалану. Ыңғайластық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу және ауызша жұмыстарда орынды қолдану......
Пән: Қазақ тілі Т2 Ұзақмерзімді жоспар бөлімі: Атақты тұлғалар Сабақ тақырыбы: 7-сабақ Абай – ұлы ақын Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: 2.4 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау 3.2.4.1 жоспар (сурет, сызба түрінде) және тірек сөздер негізінде оқиға желісін сақтай отырып мазмұндау. 3.4 Сұрақтар мен жауаптар құрастыру 3.3.4.1* мәтін мазмұны мен кейіпкерлерінің іс-әрекеті туралы нақты сұрақтар (қандай? қай? қашан? қайда?) құрастыру және оған жауап беру. 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау (лингвистикалық терминдерді қолданбау) 3.5.1.2 өз бетінше шағын мәтіннен көптік/ тәуелдік/ септік/жіктік жалғаулы сөздерді ауызша/жазбаша тілде қолдану. Сабақ мақсаттары: 1. Оқыған/тыңдаған мәтінді тірек сөздер негізінде мазмұндау. 2. Қажетті сөздерді пайдаланып, сұрақтар мен жауаптар құрастыру. 2. Жіктік, септік, тәуелдік жалғауларын дұрыс қолдану. Оқушылардың барлығы: сөздер мен сөз тіркестерін дұрыс қайталайды, көп нүктенің орнына қажетті сөздерді қояды, жалғауларды дұрыс қолданады. Оқушылардың көпшілігі: тірек сөздерді пайдаланып оқыған/тыңдаған мәтінді мазмұндайды, мәтін мазмұны бойынша диалогты жалғастырады, жалғауларды дұрыс қолданады. Оқушылардың кейбірі: топтық тапсырмаларда басқа оқушыларға жетекшілік жасайды, олардың ойларын толықтырып отырады. Өз пікірлерін айтады.....
Пән: Қазақ тілі Бөлім атауы: Қоршаған орта. Сабақ тақырыбы: Туған өлкем байлығы мол қазынам Осы сабақ арқылы іске асатын оқыту мақсаттары: 8.2.6.1 оқылым стратегияларын қолдану: комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу Сабақ мақсаты: Барлық оқушылар үшін: - Ақпаратты түсінеді, іріктеп оқиды. - Жеке эпизодтарға комментарий жазады. - Мәтін бойынша пікір білдіреді. Кейбір оқушылар үшін: - Тыңдарманға әсер ете отырып, көркем сөйлейді......
Пән: Әдебиеттік оқу Бөлім: Табиғат құбылыстары Сабақ тақырыбы: Шығармадағы оқиғаны болжау Қалекей Жармағамбетовтің «Ормандағы оқиға» Оқу мақсаттары: 4.1.3.1 шығармадағы кейіпкерлердің мінез-құлқы мен іс-әрекетіне, ондағы оқиғаларға сүйеніп, сюжеттің дамуын болжау; 4.3.4.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың құрылымын, стилін жетілдіру, өз бетінше орфографиялық, пунктуациялық қателерді табу және түзету. Сабақ мақсаттары: Барлық оқушылар: кейіпкердің мінез-құлқы мен іс-әрекетіне, ондағы оқиғаларға сүйеніп баға береді; Көпшілік оқушылар: оқиғаның негізінде сюжеттің дамуын болжайды; Кейбір оқушылар: шығарманың құрылымын, стилін жетілдіреді.....
Пән:Қазақстан тарихы Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 5.3А Сақтар Сабақ тақырыбы: Тәуелсіздік үшін күрескен танымал сақ батырлары кімдер (2-сағат) Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 5.3.1.1 картада тайпалық одақтардың орналасуын көрсету 5.3.2.1 сақ, сармат тайпаларының халықаралық аренадағы орнын анықтау Сабақ мақсаттары: Картада тайпалық одақтардың орналасуын көрсетеді Деректер негізінде сақ, сармат тайпаларының халықаралық аренадағы орнын түсінеді.
Пән:Биология Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Экология және адамның қоршаған ортаға әсері Сабақтың тақырыбы: Табиғаттағы көміртек пен азот айналымы Осы сабақтың көмегімен қол жеткізілетін оқу мақсаттары: 9.3.1.4 азот пен көміртектің табиғаттағы айналымының сызбасын құру Сабақтың мақсаттары: Табиғаттағы зат айналым құбылысын сипаттау Азот пен көміртек айналымының сызбасын талдау Азот пен көміртек айналымынң маңыздылығын түсіндіру.....
