Eгic тақау қалды деп, Партия ұран салды деп, Қаулысы боп бәрінің. Партияның дерегін Тұқым, сайман керегін 100 процент дайындап Бітірген кім? «Калинин». Ол орыстың ауданы, Талғар, Есік, Қаскелең, Поселкелер мекені, Алатаудың баурайы......
Арал теңізі – Қазақстанның інжу – маржаны, шөл белдеміндегі бірден – бір көгілдір су айдыны еді. Оның апатқа ұшырағанға дейінгі көлемі – 1066 км 2, тереңдігі – 30 – 60 метр, тұздылығы – 10 – 12 % болған. Қойнауы кәсіптік бағалы балықтарға бай, жағасы қоға мен қамысты теңіз еді. Сол кездерде жылына 50 – 150 мың балық ауланса, теңіз жағасынан едәуір мөлшерде бұлғын терісі игерілген. Арал өңірінің тұрғындары 1970 жылдарға дейін әлеуметтік – экономикалық тұрғыда жақсы қамтамасыз етілген тіршілік кешті. Теңіз өңіріндегі елді мекендерде 17 балық колхозы, 10 балық өңдейтін зауыт және 2 балық комбинаты тұрақты жұмыс істеген. 1960 жылдардан бастап Арал өңірін игеру қолға алында. Осы аймақтағы игерілетін жер көлемі бұрыңғыдан Өзбекстан мен Тәжікстан 1,5 , Түрікменстанда 2,4 , Қазақстанда 1,7 есеге өсті. Ал Әмудария мен Сырдария бойындағы халықтың саны 1960 – 1987 жылдар аралығында 2,2 есеге артты. Халық санының өсуіне орай суға деген қажеттілік те артты. Осыған орай, 1970 – 1980 жылдар аралығында аралға құйылатын су мөлшері азайды. Оның негізгі себептері – антропогендік факторлар еді. Екі өзен бойындағы суды мол қажет ететін күріш пен мақта өсіру ісі қарқындап дамыды. Оның үстіне ауыл шаруашылығының басқа да салалары боыйнша дамыды. Өзен бойлары игеріліп, суды ысырапсыз пайдалану жүзеге асты. Аралға 1960 – 1965 жылдар арасында 44 мың м3 су құйылса, бұл көрсеткіш 1974 – 1978 жылдары 13 мың м3 , ал 1990 жылдары екі есеге қысқарды. Нәтижесінде, Арал теңізінің деңгейі 23 метрге дейін төмендеп, оның суайдыны 30 – 2000 км-ге дейін қусырылды. Судың тұздылығы 40 пайызға дейін артты. Оның үстіне екі өзен бойындағы шаруашылықтарда тыңайтқыштар мен химиялық препараттарды қолдану бұрын – соңды болмаған көрсткішке жетті. Тыңайтқыштарды қолдану 10 -15 есеге өскен. Осындай антропогендік факторлар Арал өңірін экологиялық апатқа ұшыратты. Құрғап қалған теңіз түбінен жыл сайын айналаға зияндылығы өте жоғары 2 миллион тонна тұзды шаңдар көтеріліп, желмен тарай бастады ....
На сегодняшний день успех в сельском хозяйстве во многом зависит прежде всего от того, как быстрее будет улучшаться положение в экономике республики. В ней накопилось много острых и неотложных работ, к числу которых относится важнейшая социально-политическая, продовольственная проблема. Придавая этой проблеме исключительно важное значение, правительство разработали аграрную политику применительно к современному этапу. В концентрированном виде эта политика выражается в следующем “В ближайшие годы значительно улучшилось снабжение населения страны продовольствием, чтобы решить эту проблему нужно создать на селе новые экономические отношения на основе перестройки форм собственности, наличие разнообразных форм хозяйствования, включая крестьянские хозяйства, широкого внедрения арендных отношений, укрепления материально-технической базы агропромышленного комплекса. Особенно подчеркнуто необходимость осуществления крупных мер по повышению эффективности использования имеющегося. Требований к доению коров и правил первичной обработки молока. Улучшение качества заготовленного молока способствует наиболее полному удовлетворения потребности населения в полноценных продуктах питания, кроме того, качество молока во многих странах мира является одним из важнейших факторов, определяющих экономическую эффективность его производства [1]. Кстати большинство пороков молока возникает непосредственно на фермах, хозяйствах. Ведь если молоко низкого качества получено из-за недоброкачественных кормов, заболевании животных, некачественной первичной обработки молока и прочих причин, то его навсегда можно улучшить на стадии переработки. Несоблюдение и нарушение требований операций первичной обработки молока, низкое качество оборудований, приводит к значительному к снижению качества молока вплоть до полной непригодности для пищевых целей. Несоответствие качества заготовляемого молока требованиям молочной и сыродельной промышленности объясняется, кроме пониженной питательной ценности, общебактериальной обстановки среде и механической загрязненностью. Всесторонние исследования процесса машинного доения коров и его особенностей, проведенные в нашей стране и за рубежом, а также широкий опыт применения доильных установок в ряде стран мира свидетельствует о том, что машинное доение нередко оказывается неэффективным и приводит к снижению продуктивности животных, ухудшению качества молока, увеличению себестоимости продукции. Основные причины низкой продуктивности процесса-недостатки организационного, технологического и технического характера. К основным недостаткам следует отнести: слабый контроль параметров процесса в связи с его вероятностным характером, недостаточное регулирование системы человек- машина-животное (ЧМЖ), участвующей в машинном доении, взаимное несоответствие отдельных элементов и подсистем по производительности и реакции на изменяющиеся условия работы, незавершенность процесса по основным качественым показателям (неполное выдаивание коров в связи с плохой подготовой вымени, потери последних, наиболее жирных порций молока, снижение качества продукции и др.). ....
Қуат Есенов – халықаралық олимпиадалардағы алты алтынның иегері
Қуат Павлодар қаласындағы дарынды балаларға арналған №8 мектеп-лицейдің түлегі. Бірнеше жыл бұрын әлемді таңдай қақтырып, рекордтар кітабына енген. Қазақтың «алтын баласы» казір Америка тұрады. Білімді жігіт небір күрделі математикалық теңдеулердің шешімін оңай тауып, АҚШ оқымыстыларын аузына қаратқан. Қуат Есенов оқушы кезінде екі рет математика пәнінен дүниежүзілік олимпиадада алтын медаль алған. 2004 жылы АҚШ-тағы Массачусетс технологиялық университетіне қабылданып, оқуын PhD академиялық дәрежесімен тәмамдаған. Есенов қазір сол университетте ғылыми қызмет атқарады.....
Алатау, басың бәтес, баурың торқа. Туың ба, тұманың ба басың қалқа. Бала едім баурында өскен суыңды ішіп, Жерсітпес сен тұрғанда Сыр мен Арқа. Сен неге мелшиесің күнге қарап, Серуенге шықпайсың ба бойың тарап. .....
Жүрді бір топ далада, Қалың белді омбылап. Тас бұрқасын айнала, Көтерілген құм тулап. Өрлеу керек бірақ та — Алда зерттеу, бұрғылау. Алда талай алқапта Қазылмақшы шықырау. Келеді өрлеп құм жарып, Жүздерін от жел аптап. Сәл ғана істі доғарып, Түнде ғана қонақтап. Ұзақ, ауыр жол қиын, Бөгелісті құм көшкін. .....
Табиғаты шығармашылыққа жақын, ерте жасынан таланты мен музыка, ғылымға деген қызығушылығын көрсеткен. 6 музыкалық аспапта еркін ойнайды, өлең мен музыка жазады. Дегенмен ең басты қызығушылығы ғылым болып табылады. Әмір өлім мен жарақат алу санын төмендетуге бағытталған «БИОВ» қауіпсіздік техникасының авторлық жүйесін басынан бастап жасаған өз саласындағы аз адамның бірі. Елімізде өндіріс пен жұмыс орындарында жарақат алу мәселесі өте өзекті екені құпия емес. Әмір қауіпсіздік техникасы мәселесін қолайлы жағдай мен қауіпсіз жұмыс аймағын жасап қана қоймай, адамды өз-өзінен қорғау керек деп санайтын бірден-бір адам деп айтсақ қате болмас, себебі ең тәжірибелі, ең мінсіз және қауіпсіздік мәселесіне ең мұқият қарайтын жұмысшының өзі де қателесуі мүмкін. Бірақ сол қатені қай уақытта жіберетінін ешкім білмейді, Әмір Қуаттың ғылыми-зерттеу жұмысының мәні де осында.
Ғылыми қызметін 14 жастан, адам ағзасының биологиялық әлеуеті мен оларға гелиофизикалық факторлардың әсер етуін өткенді шолу арқылы болған оқиғалармен сәйкестендіре отырып зерттеуден бастаған. Зерттеулер нәтижесінде адам орны толмас қате жіберген кездегі заңдылықтарды тауып, оларды ғылыми жұмысында көрсеткен және түрлі қалалық, облыстық, республикалық конференцияларда таныстырып, бірінші орындарға ие болған. 2008-2016 жылдар аралығында Қазақстан Республикасында болған 1,2 млн өлім жағдайларын зерттеу салдарынан тамаша нәтижелер алынып, олар жүйенің жетілдірілуі мен тиімділігін арттыруға бағытталып, кейін «БИОВ» қауіпсіздік техникасы авторлық жүйесінде қолданылған.....
Ұсынылмақ кітапты жазуды қолға алғандағы мақсатым – қазақтың шертпе күй өнерінің мектептері туралы А.Жұбанов, Уәли Бекенов, Ақселеу Сейдімбек сияқты ғалымдар айқындап кеткен зерттеулерді қазіргі күйшілікті кәсіби оқыту бағдарламасына мүмкіндігінше қоғамдап енгізу екенін ашық айту. Себебі, аталған ғалымдардың күйшілік үрдісті жаңа заманда жаңғырту жайлы жазған еңбектері қашанда маңызды, арнайы білім ошақтарындағы оқыту ісі мен дәстүрдің арасындағы алшақтықтың бар екенін қадап айтқан Ақселеу ағамыз домбыра методологиясына этнопедагогикалық салт қағидаларын төтенше енгізуді ұсынған болатын, зерттеушінің ойынша байырғы домбырашылықты қайта тірілтудің жолы түпнұсқалық күй мақамы мен оның жазбасын қолға алудан басталмақ. Бұл мәселенің оқу орындарына қозғау салғанын әрі нәтижелі ғылыми тұжырым болғанын уақыт көрсетіп отыр. Шертпе өнерінің ежелгі сарыны ұлтымыздың санасынан өшпеу үшін тер төгіп, арда күйдің мың толғауын біздің қолымызға аманаттаған - Әбікен, Сүгір, Аққыз, Мағауия, Төлеген, Генерал, Боранқұл, Тайыр, Бағаналы сияқты саңлақтардың аты алашпен бірге мәңгі жасамақ. Шертпе ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келеді, алдыңғы буын ағалардың ізін Мұхамеджан, Дәулетбек, Таласбек, Білал, Секен, Рымхан, Мұқаштар жалғастырды, олардың артынан Базаралы, Саян, Сәрсенғали, Қайраттар келеді, әр қайсысы да шертпе күйдің дамуына хал-қадарынша еңбек етіп жүр. Қазақ елінің шығысында салтанат құрған қоңыр күйдің болашағына кезінде алаңдаушылық болғаны рас, қазір сол кезеңдердегідей көңілдің күптілігі мүлде жоқ екенін айту парыз, себебі күйдің насихаты жақсы жолға қойылған, конкурстар мен концерттерде мектеби шектеулік жоқ, домбыра мамандығы бойынша оқу бағдарламаларында міндетті репертуар ретінде кіріктірілген. Алайда, күйдің түпнұсқалық орындаушылығы мен оның нотаға түсірілуі әлі де көп жұмыстар атқаруды керек етеді. Күйдегі ноталық жазбаның қазақы сөздегі тоникалық һәм силлабикалық буындарға сәйкес болуы жөнінде қазақ ғалымдары тарапынан жүйелі сөздер айтылып келеді, сол талаптарға сай осы жинақтағы күйлерді жазу барысында саздың ішіндегі сөзге тәуелді буындарды такт арқылы бөлуді басты бағыт етіп алуға тырыстым. Біршама күйлер алғаш жарияланып отыр, қырғыз қомузының күйлерін домбыраға қотару ісі де кейінгі кезде айтылып жүрген түркілік мәдени тұтастық түбірінен туындады, болашақта қырғыз, өзбек, татар, әзірбайжан саздары қазаққа ортақ мүлік болары даусыз, әзірге жақын туысымыз қырғыздың шертпесі соның бастамасы болсын. Күй ноталары оқыту тәжірибесінен өткен, емтихандар мен конкурстарда орындалған, әуенін жазбамен салыстыру үшін дыбыстық таспалар мен күйтабақтар тізімі кітаптың соңында келтірілген. Оқырманға тағзым. ....
Қараңғы түн, қалың орман, Алай-түлей қар бораған. Долы дүлей, долы боран Кекті жапқан, жерді ораған. Өршелене соқты боран, Орман шулап тартты қобыз. Қарды қуып құйындаған, Келе жатыр жиырма тоғыз. Әлдеқайда жау жасағы, Көрінбейді боран басып. Орыс қысы ән салады,— Немістерге аран ашып. .....
