Физикалық-геограгриялық орны.
Солтүстік Американың табиғат жағдайлары бұрын оқылған материктердегіден мүлдем өзгеше. Оның табиғат комплекстері өте алуан түрлі, олардың ішінде сирек кездесетіндері де көп: алып секвойя тоғайлары, үлкен көлдер, лайлы вулкандар мен гейзерлер аймақтары, аса терең өзен аңғарлары — каньондар және тағы басқалар. Адам материктің табиғатын күшті өзгерткен, мәдени комплекстерді көп жасаған.
Материктің физикалық-географиялық орны. Солтүстік Америка көлемі жағынан біздің планетамыздағы үшінші материк, оның көлемі 24,2 млн. км2. Өзінің пішіні жағынан ол Оңтүстік Америкаға аздап ұқсас, бірақ материктің ең кең бөлігі қоңыржай белдеулерде жатыр, мұның өзі оның табиғатына елеулі әсер етеді және бұрынғы оқылған материктерден айырмашылығы бар.
Солтүстік Американың жағалары қатты тілімденген. Әсіресе материктің шығыс және солтүстік жағалауларында шығанақтар мен түбектер өте көп, ал батысы мен шығысында едәуір аз. Ғалымдар континенттің шығыс бөлігі миллиондаған жылдар бұрын Европамен біртұтас болды, ал солтүстік-батыс бөлігі Солтүстік-Батыс Азиямен қосылып жатты деген болжам айтады. Жағаларының пішіні — литосфералың плиталар қозғалысының нәтижесі.
Космостан түсірілген Жер бетінің суреттерінде материктің солтүстігіндегі қар жамылғысы мен құрлықтағы мұздықтарды мұхит мұздарынан ажырату қиын. Мұнда Арктиканың мұздарына ұласқандай, көлемі жағынан орасан зор Канадалық Арктика архипелагы орналасқан. Жылдың көп бөлігінде мұз басып жатқан Гудзон шығанағы құрлыққа ішкерілеп еніп жатыр.
Испандықтардың ашуынан кейін Жаңа Дүние жағаларына қарай басқа европалық елдердің экспедициялары жорыққа шықты. XV ғасырдың аяғында ағылшын қызметіндегі итальяндық Джон Кабот европалықтар үшін Ньюфаундленд аралы мен Лабрадор түбегі жағалауларын ашты. Ағылшын теңізде жүзушілері мен саяхатшылары (Г. Гудзон (XVII ғ.), А. Маккензи (XVIII ғ.) және басқалары) материктің шығыс және солтүстік бөліктерін зерттеді. XX ғасырдың басында Р. Амундсен бірінші болып материктің солтүстік жағалауын бойлай жүзіп шықты, Жердің солтүстік магниттік полюсінің географиялың орнын тапты.
Орыстардың Солтүстік-Батыс Американы зерттеуі. Материкті зерттеуге орыстар зор үлес қосты. Басқа европалықтардан дербес, олар континенттің солтүстік-батыс бөлігінің кеңістігін ашып, игерді. Сол кезде картада енді ғана белгіленіп келе жатқан Америка жерінің осы бөлігінде тұңғыш рет аралдардың орыс атаулары пайда болды. Бұл аралдар XVIII ғасырдың ортасында Витус Беринг пен А л е ксей Чириковтың жүзуі кезінде ашылған. 1741 ж. орыс теңізде жүзушілері екі желкенді кемемен Алеут аралдарын бойлап, Алясканың жағаларына жетті, жекелеген аралдарға аяқ басты. ....

Тілден – зікір, көңілден – пікір.

Сөз басы:

Жұдырықтай жүрегіңді мың сан арман аялаған қайран жастық шақ... Мені де айналып өтпегенің анық еді. Бірде түкті кілемнің түгін түсірген Қажымұқан тектес палуан болсам, бірде Бауыржан тектес қаһарлы қаһарман әскербасы болсам деп армандаумен күндер өтіп жатты. Бірақ балалармен белдесе жүріп өзімнің тіптен әлжуаз екеніме, біреу қатты ақырып қалса қалтырап, дірілдеп жүрегімді тоқтата алмай қалатын қорқақ екенімді аңғардым.

Сондай күндердің бірінде журналист жазушы болсам деген сәулелі ой санамды шарпып өткендей еді. Соған табан тіредім. Ол үшін оқу керек екендігі талас тудырмайтын. Аздап өлең жаза бастадым. Сол сәттен бастап тек әдеби көркем шығармаларға зер салумен шектелмей, «Қазақ әдебиеті», «Жұлдыз» журналдарын қызыға, құмарта оқыдым......

Округтік соттың залында сот мәжілісі болып жатыр. Айыпкерлер отыратын жерде ақша жегені және жалғандық жасағаны үшін айыпталған шаршаған кескінді, орта жастағы біреу отыр. Төсі қабысып қалған ап-арық хатшы сылбыр жіңішке дауыспен айыптау актісін оқып тұр. Ол нүкте, үтір дегендеріңді білмейді, бір сарынмен оқып құрғандықтан даусы араның ызыңы немесе бұлақтың сылдыры сияқты естіледі. Мұндай дауыс тыңдаған адамды қиялға шомдырады, өткен күндерін есіне түсіреді немесе ұйықтатады... Соттар, присяжныйлар мен сотқа жиналған халық іштері пысып, бұртиып отыр... Зал іші тым-тырыс. Анда-санда сот дәлізінен біреулердің саспай аттаған дабыры құлаққа шалынады немесе есінеп отырған присяжный ақырын ғана жұдырығына жөтеліп қояды...

Бұйра шашты қорғаушы жағын таянып, жайбарақат қалғып отыр. Хатшының ызыңының әсерімен оның ой жүйесі ыдырап, бет-бетімен кетті.

"Мына сот приставының мұрыны не деген ұзын өзі, - деп ойлады ол жұмылып бара жатқан көзін әрең ашып. - Ақылы жүзінен көрініп тұрған осындай адамның ажарын табиғат неге бұзды екен! Егер адамдардың мұрындары ұзындау, мысалы, екі-үш сажындай болса, онда жұрт сыйыса алмас еді-ау, үйлерді кеңірек етіп салуға тура келер еді-ау...".

Қорғаушы, бөгелек шаққан жылқыдай, басын бір шұлғып тастап, ойын жалғастыра түсті.

"Үйде не болып жатыр екен? Бұл мезгілде әйелім де, енем де, балалар да үйде болушы еді... Балалар Колька мен Зинка, қазір менің кабинетімде шығар - ау... Колька креслода түрегеліп тұрып, төсін үстелдің ернеуіне тіреп, менің қағаздарыма сурет салып жатқан болар. Міне, ол сүйір тұмсық аттың суретін салды, көздің орнына нүкте қойды, қолын созып тұрған адам суретін, қисайған үй суретін салды; Зинка да сол жерде, ағасының салған суретін көргісі келіп мойнын созып тұр... .....

Мемлекет пайда болғаннан кейін саяси билік жүргізу қажеттігі туындайды. Осыған байланысты қоғамда басқару, билік жүргізу арнайы мамандандырылған адамдардың топтарын қалыптастырады, олардың атқаратын қызметтері айқындалып, салаларға бөлінеді, кәсіби дәрежеге көтеріледі. Мемлекеттік билікті ұйымдастыру, халықты басқару үлкен өнер. Осыған бай¬ланысты қоғамда мемлекеттің арнайы тетіктері қалыптасады. Тетіктердің көлемі, құрылымы, таптық сипаттары, атқаратын қызметтері мемлекеттің тарихи типтеріне байланысты болып ұйымдастырылады.
Мемлекеттің тетіктері (аппараты) дегеніміз билік жүргізу және мемлекеттің міндеттерін, функцияларын іс жүзіне асыру үшін кәсіби дайындық негізінде құрылған органдардың жүйесі.
Мемлекеттің құрамдас бөлігін мемлекеттік органдар құрайды. Мемлекеттік органдар дегеніз мемлекет механизмнің құрамдас бөлігі ретінде құқықтық негізде басқару, билік жүргізу мақсатында құрылған жүйе.
Мемлекеттік органдардың өзіне тән ерекшеліктері болады.
1. Мемлекеттік орган өмір қажеттілігіне байланысты, құқықтық негізде арнайы функцияларды атқару үшін құрылады.
2. Мемлекеттің басқа органдармен тығыз байланыста қызметін іс жүзіне асырады.
3. Билік жүргізу барысында күш қолдануға құзыры бар.
4. Мемлекеттік орган - мемлекеттің функцияларын, саясатын іске асыратын мекеме.
5. Мемлекеттік орган арнайы дайындықтан өткен, қолдарында билік жүргізу құқы бар арнайы адамдардың тобы.
6. Құрылған органдар заңдылық негізінде қызмет атқарады.
7. Мемлекеттік орган материалдық база және қаржымен қамтамасыз етіледі.....

Қолқанаттылар Арктика мен Антарктика құрылықтарынан басқа жерлерде кеңінен тараған. Әуеде ұшып тіршілік етуге бірден-бір бейімделген сутқоректілердің өкілдері. Алдыңғы аяқтары ұшу қанатына айналған.Артқы аяқтары ерекше құрылысты: тізелері орала біткен, сол себепті үлкен саусағы артқа, кішісі- ішкі жағында орналасқан. Денесі жалпақ, төсінде бұлшық еттер жетілген, жауырыны- жалпақ.
Тунде тіршілік етуіне байланысты есту мушесі жақсы дамыған. Құлақтары да улкенді – кішілі болып келеді. Сезу мүшелерінің ішінде мұрттарының орны ерекшке. Көзі нашар жетілген. Ішектері қысқа, дене мөлшерінен 2-3 есе ғана артықтау. Ас өте тез сіңеді, небары 4 сағаттың ішінде жеген омыртқасыздар толық қорытылып үлгереді.
Қолқанаттылардың дене температурасы қыста қоршаған орта температурасынан бар- жоғы 1-2 градус жоғаы болады. Барлық өкілдері қысқы ұйқыға кетеді немесе жылы жақтарға ұшып қоныстарын аударады. Жылына бір рет көбейіп, бір-екі өсім береді Шағылысуы күзден басталып, көктемге дейін созылады. Жатырға түскен ұрық көктемге дейін жұмыртқа клеткасы пісіп- жетілгенше сақталады. Көптеген өкілдері өніп- өсу кезінде, әсіресе қыста, топ-топ болып жиналып, саны бірнеше жүзге, мыңға жетеді. .
Дене температурасының өзгеріп тұруы, ұзақ мерзімге ұйықтау, зат алмасуының төмендеуі қолқанаттылардың көпшілігінің 20, тіпті 27 жылға дейін өмір сүруіне себебін тигізеді. Қазба қалдықтары Европа мен Солтүстік Америкада алғашқы эоцен қабатынан табылған.
Қолқанаттылар зиянды түн насекомдарымен қоректеніп, үлкен пайда келтіруімен қатар, адам үшін қауіпті індеттер таратуда да алатын орны үлкен. ....

Гүлнар Абдуллақызы Досматова - (5.11.1964 жыл, Алматы) - киноактриса, тележүргізуші, ҚР халық әртісі,.
ҚазҰУ-ды бітірген (1989). Кинодағы алғашқы елеулі рөлі "Даладағы қуғын" (Бандыны қуған Хамит) фильміндегі - Әйгерім (1979). Сол фильмнен Гүлнар кішкентай болғанымен де бірден атақты бола шықты.
1985 жылдан "Қазақфильм" киностудиясының актрисасы. Досматова 20-дан астам фильмге түскен. Мысалы, "Жеңімпаз" (1982), "Мерекенің үш күні" (1981), "Кардиограмма" (1995), т.б. Отандық "Тоғысқан тағдырлар" телесериялында ойнады.
1985 ж. Минскіде өткен Бүкілодақтық кинофестивальда "Адамдық фактор" фильміндегі ролімен "Ең үздік әйел бейнесі" үшін жүлдесін жеңіп алды. 2000 ж. "Жыл таңдауы" байқауында "Жылдың үздік актрисасы" атанды.
Ал 1982 жылы оны диктор болуға телевизияға шақырылды.....

Сәбит Қоңырбайұлы Оразбаев (1936 жылы 29 қаңтарда Түркістан облысы Арыс ауданында туған) — актер, театр қайраткері. Қазақ КСР халық артисі (1976). Қазақстан Мемлекеттік сыйлығының лауреаты (1994). Отан, Парасат, Достық және Еңбек Қызыл ту ордендерінің иегері. Қазақстан Республикасының мәдениет саласындағы мемлекеттік степендиясының лауреаты.
Сәбит Қоңырбайұлы 1936 жылы 29 қаңтарда Түркістан облысы Арыс ауданында дүниеге келген.
1955 - 1959 жылдары Қазақ ұлттық консерваториясының театр факультетін бітірген.
1960 жылдан Мұхтар Әуезов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық драма театрының актерлік құрамында.
Сахнадағы негізгі рөлдері
Мұхтар Әуезов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық драма театры сахнасында: Алғашында негізінен комедия жанрында, Қ. Мұхамеджановтың «Бөлтірік бөрік астында», «Құдағи келіпті», Қ. Шаңғытбаев пен Қ.Байсейітовтің «Беу, қыздар-ай!» спектакльдерінде жарқырады. Осы сахнадағы жарты ғасырдан аса шығармашылық өмірінде қазақ және әлем классикасы, қазіргі заман драматургиясынан жүзге тарта сахналық кейіпкер сомдады. ....

Адалдық... Осынау қасиетті де ауқымды ұғымның адам баласы үшін алар орны, атқарар қызметі орасан зор. Тек орнымен қолдан, қасиетті сөздің қадіріне жете біл! Сонда ғана бұл сөз өзінің қадір-қасиетін жоғалтпай, мәні мен мағынасы арта түсері сөзсіз.

Атам қазақ «ардың ісі - адалдық» деп бесенеден жоғары бағалағаны айтпаса да белгілі. Ендеше осынау қасиетті ұғым қазірде өз дәрежесінде, өз биігінде самғай алып жүр ме?

Қайдам... Бұған бір-ақ мысал аш қасқырдай жалақтаған жемқорлық деген пәлені қайда қоямыз? Бұл біздің күнделікті өмірімізге баса көктеп кіріп, жаппай қоғамның дертіне айналып бара жатыр ма деп қаламыз. Себебі кез келген жаңалыққа құлақ түрсеңіз еріксіз «пара алыпты», «пара беріпті» деген сөздермен қаласаңызда, қаламасаңызда ұшырасасыз. Ойлап қарасақ, бұл күнделікті әдетке айналып бара жатқан сияқты.

Ай мен күннің аманында, ел ішіндегі тыныштық заманда адам баласының бұлай бұзылуына не жетіспейді екен деп бір сәт ойға шомасыз. Ойлана-ойлана пенденің пендешілдігі шығар деген шешімге еріксіз келесіз. Басқа ақтар себепте жоқ сияқты. Болған үстіне бола түссе деген ашкөздік, байлығымды еселей түссем деген көрсе қызарлық. Бұл - пенденің пендешілдігі емей немене......