Биссимилла сөздің басына,
Ағайын келді қасыма.
Бір күнгідей болмаған,
Дүние деген осы ма?!
Көңілден қайғы босатсам,
Келер ме көздің жасына?!
Жыламай нағып шыдайын,
Кешегі өткен асылға?!
Асылым түсті қолымнан,
Қанатым сынды оңымнан.
Құдай қосқан жайсаңым,
Адастырып жолымнан.
Отыз төртке келгенде,
Ұядан ұшты алғаным,
Дүниенің білдім жалғанын.....

Мінгенде атың көкжарқын,
Айтайын, жұртым, сөз нарқын.
Суға да малтып жүргенде,
Болмаған екен бір жақын.
Мінгендей атың бозойнақ,
Боз ойнақ тұрар өзі ойнап.
Алты қырға шыққанда
Суға да ақты-ақ көзі ойнап.
Өзенді ағаш ырғалған,
Өңімнен кім бар құр қалған?
Салулы төсек, салқын үй,
Мінеки, жұртым, тұл қалған.
Биссимилла деген сөз басы,
Ойлайды әркім өз басын.
Өз басымды ойласам,
Тиылмайды-ау көз жасым.....

Аяулым киімдерін қалай қолына іліксе солай киіп алды да алды артына қарамай ол қарғыс атқыр үйден қашып шықты.Көйлегінің әр жері қызыл-қызыл қан жұққандай көрінді,бірақ есін жинай алар емес жүгіре берді жүгіре берді.Аяқтары да ырқына көніп тез жүрші деген жалынышты үнін тыңдамай шаршап,талып барады.Бір-екі сағатқа ғана алатын жалдамалы пәтер екенін қалай ғана білмеді екен?Қайдан білсін ақымақ қыз ондайды өмірінде көрмеген.Кейін ғана байқады.Білгенмен не пайда бәрі кеш еді.Солай ағыл-тегіл жылап келе жатқанында бір көлік келіп бейкүнә қызды қақты да кетті.Ең өкініштісі ол көлік жүргізушісі адам қаққанын біле тұра тоқтамастан зуылдап өтіп кетті.Қыз ес-түссіз.Көйлегінің кей жерлері ғана емес қазір қыздың жатқан жері түгелімен қып-қызыл қанға боянды.Машиналар әрлі-бері өтіп жатыр бірақ жолдың шетіне қарай шығып қалған қызды ешкім байқар емес. Аяулымның есі бір кіріп бір шығып жатыр.Бір керемет бөтен әлемде жүргендей.Аспанда ұшып қалқып жүр.Бала кезіндегі құрбысы Айсулуды көрді.Бұлттан бұлтқа секіріп ойнап жүр.Еш алаңсыз.еш мұңы жоқ.Қайран жастық шақ! Осы бір тамаша жап-жарық әлемде Аяулым анаадай ұзақ жерден әкесімен анасын көрді.Тездетіп жандарына баруға асықты.Қолын созып жүгіріп келеді,жүгіріп келеді.Бірақ жете алар емес.Оларды көріп қатты жылап келеді. «Әке, апа қатты сағындым ғой сіздерді.мені құшағыңа алшы, әкетайым мені еркелетші әкешім тоқташы қайда кеттіңдер.Мен жете алар емеспін апа күте тұршы қазір жетемін күңіздерші.Мені тастамашы анашым бірге ала кетші.Қайда барасыздар, сәл күтіңіз жетемін ғой.Әке, апа тастамашы.. күтші..» Осылай сандырақтаған күйінде аурухананың бір бөлмесінде жатып көзін ашты.Жанында баяғы досы сырласы Азаматы отыр екен.Көзінен көп мейірімділік байқалып тұр.Аяулым тағы да көзіне жас алды.Екеуі үнсіз түсініскендей бір-біріне қарап отырды.Азамат Ауялымның қасында болды.Толық болмаса да өзі жүре алатындай халге жетіп Аяулымды Азамат ауруханадан алып шықты.Қыз болған жағдайдың бәрін айтып берді. Азамат бәрін түсініп Аяулымды ағасына алып барды.Ағасы да біраз өштеніп кектенгенімен қолынан келер шара балмады.Азамат Ерліктен рұқсат сұрап Аяулымды сол баяғы тыныш ауылға ертіп алып кетті.Жеңіл ескі көлікпен келген екен қайтар жолда екеуі аздан-аздан сойлесіп отырды.
- Қалайсың ағаңды көріп жақсардың ба Аяулым?.....

Әуелі Алла жаратқан,
Пендеге күнін санатқан.
Он сегіз мың ғаламды
Бір өзіне қаратқан.
Әуелі, Алла пайғамбар,
Моллалар кітап жайғандар.
Әкемнен жұрты айрылып,
Жүрегімде арман бар.
Көңілімнен шуақ жел есед,
Жас-кәрімен кеңесем.
Мақтанып, әке, жүруші ем,
Тәубәм бір көппен теңесем.
Елінің жоқтап зар-мұңын,
Көтерген әкем нар жүгін.
Алатаудай жас әкем,....

Пән: Химия
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Бейорганикалық талдау
Сабақ тақырыбы: «Сапалы реакциялар көмегімен ІІ топтағы метал катиондардарын анықтау үшін экспериментті жоспарлау және жүзеге асыру.»
Оқу мақсаттары: - көпсатылы экспериментті жоспарлау және жүзеге асыру;
- сапалық анықтау арқылы мәліметтерді жинап, арнайы кестеге жинақтап рәсімдеу;
- гипотезаны қолдайтын немесе теріске шығаратын тұжырымдама жасау, талқылау;
Сабақ мақсаттары: Оқушылар:
зертханалық жұмыстың мақсатын айқындайды;
зертханалық жұмыстың гипотезасын жазады;
зертханалық жұмыс жоспарын құрайды;
зерттеуде пайдаланатын құрал жабдықтар туралы шешім қабылдайды.
қажетті жабдықтар және химиялық заттармен қауіпсіз жұмыс істеу үшін ықтимал тәуекелдерді айқындайды.
зерттеу жұмысын жүргізіп катиондарды анықтау үрдістерді орындай алады.
зертханалық жұмыстың нәтижесін және қорытындысын көрсететін эксперимент туралы қарапайым есеп жазады.Өз гипотезаларын қолдайтын немесе теріске шығаратын тұжырымдама жасап, талқылайды.
- қауіпсіз және тиімді тәжірибе жобалау бойынша идеяларды ұсынады.....

Биссимилла сөзді бастайын,
Асығып айтып саспайын.
Көңілдегі шерімді
Ақтарып, жұртым, тастайын.
Арманда кеткен сабазым,
Аузымнан қайтып тастайын.
Жылаудан басқа шарам жоқ,
Қолымнан келер шамам жоқ.
Жыламайын десемде,
Қорланды көңілім амал жоқ.
Алдымда үлкен аға жоқ,
Бас болған әке, пана жоқ.
Кек алатын дұшпаннан
Ата менен баба жоқ.
Тым болмаса ақ, нақақ,
Айыратын адам жоқ.
Отыз да үш мың сахаба....

Мейірбан, ғазиз атам-ай,
Не болар зарлап ботаң-ай.
Мамыққа жатпас әтиім,
Қара жер қайтып жатады-ай.
Өзгеден гөрі бір төбе,
Әтиім маған батады-ай.
Әтиім менің арманда,
Бір атыспай қалғанға.
Армансыз адам бар ма екен?
Пәниден бақи барғанда.
Арманда емей, немене?
Бесатар, жапан тұрғанда.
Бір үйде тұрған қырық қылыш,
Жайнап бір тұрған сары қылыш.
Қапия басып қалың жау,
Бір түнде қылды-ау, тып-тыныш. ....

Бісіміллә сөздің айласы-ай,
Намаздың жанға пайдасы-ай.
Арманда кеткен атекем,
Өнерпаз еді-ау, қайласы-ай.
Бісіміллә сөздің өрнегі,
Адамның ажал көнбегі.
Арманда кеткен атекем,
Алысқа қолын сермеді.
Абылайдай айбарың,
Алашқа намыс бермедің.
Тастан да қайтпас болатым,
Қиыншылық көрмедің.
Бісіміллә сөздің жарығы-ай!
Адамның жүрек анығы-ай.
Айдында туған атекем,
Халқыңа түскен сағым-ай.
Тұлпардан туған арғымақ,
Құдайым берді малмен бақ.
Алла бір басқа салған соң,....

Қайғылы көңілім жаралы-ай.
Басылмайды-ау жүрегім,
Қайғының қиын қамалы-ай,
Зарлағаныммен табылмас,
Боздағымның заманы-ай.
...................................
Өлмей қалмас жанды адам,
Бауыры суық қара жер,
Жан біткенді жалмаған.
...................................
...................................
Опасы жоқ сұм дүние-ай,
Әркімді өстіп алдаған.
Сөйле тілім бөгелмей,
Жақсының сөзі келеме-ей.
Жанқұлағың қояр ма....

Биссимилла деп бастайын,
Әуеллі Алла әліптен.
Қисапсыз сөз жазылған,
Жиырма сегіз әріптен.
Бізді асырап, адам қып,
Жұртқа жөнін танытқан.
Сол атам хабар алғайсыз!
Біздей мұңлы ғарыптан.
Жетпіс үшке келгенде,
Жол тартты дүние—жарықтан.
Алтындай менің жүрегім,
Қайғы отына шалыққан.
Ақылды бізге кім айтар,
Сол атам құсап анықтан.
Өлгенде жерін айтайын,
Құсемшектің жағасы-ай.
Иманды болғыр ата-енем,
Жел жағымның панасы-ай.....