Шыңғыс хан ХII – XIIIғғ Моңғол жерін біріктірген. Моңғолша аты Тимучин "Құрыш" деген мағынада. Әкесі Ясукай батыр.
Ясукай батыр құс аулап жүріп,олқыноуыт аймағынан әйел алып келе жатқан меркіттің Дәу Шіледу дегеніне кезігіп, Ясукай батыр үйіне шауып келіп, ағасы Негуін тәйжі мен бауыры Даридай – отшы екеуін ертіп алып, Дәу Шілеуді қуады.Үшеуі оның артынан қуып жете алмаған соң қайтады, жолда Уәлін Үжінді Ертіп алады. Ясукай батыр Уәлін үжінді үйіне алып келіп өзіне әйел етеді. Ясукай батыр татардың Темүжін-үкі,Қори-бұқа деген адамдарын ұстап әкелгенде, екіқабат Уәлін-үнжіннен Онынның Делуін бұлтық деген жерінде Шыңғыс хаған туады, Шыңғыс хаған туғанда, оң қолымен асықтай қан шеңгелдей туылыпты. Татардың Темучин-үкісін ұстап әкелген кезде туды деп ырымдап, атын Темучин қойыпты. Ясукай батырдың Уәлін-үжіннен: Темучин, Қасар, Қашиун, Темугі деген төрт ұл бір қыз Темүлін туады. Ясукайдың екінші әйелі Сошигіл шешейден Бектұр мен Белгітеи деген екі бала туады. Ясукай батыр Темүжін Тоғызға келген кезде, Уәлін шешенің төркіні – Олқыноуыт елінен, нағашы жұртынан қыз іздейін деп,оны ертіп барады.Жолай Сексір мен Шікіркудің арасында отырған Қоңыраттың Дей шешенге кезігеді.Дей шешен Ясукайды үйіне ертіп барады. Дей шешеннің қызы Ясукай батырға ұнайды. Қыздың есімі –Бөрте екен Темүжіннен бір жас үлкен, онда екен. Ясукай бұл үйге бір қонып, баласын құданың үйіне қалдырады. Өзінің жетек атын құдалықтың белгісі етіп тастап кетеді. Өзі жолда Сексірдің сары даласында кетіп бара жатып, келін түсіріп той жасаған татарларға кезігіп, әбден шөлдегенсоң, бір үйге түседі.Татарлар Ясукай батыр ішкен сусынға у қосып береді. Ясукай ол жерден аттанып, жолда келе жатқанда қаты қиналып, үш күн дегенде әрең үйіне келеді.
Ясукай дауыстап: Менің ішім өртеніп барады. Менің қасымда кім бар? дегенде, Шырқа ақсақалдың баласы Меңлік: Мен бармын, дейді, Меңлігім менің сөзімді сен тыңда. Ұлымның қабырғасы қатпаған еді. Теміжүнімді қайныма тастап, Қайтып келе жатқанда, татарлар у берді, ішім өртеніп барады. ....

Пән: Қазақстан тарихы
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 7.2В Отарлау және ұлт-азаттық күрес
Сабақ тақырыбы: Сырым Датұлы бастаған ұлт-азаттық қозғалыс 1-сабақ
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: 7.3.1.5 Халықтың отаршылдыққа қарсы ұлт-азаттық күресінің себеп-салдарын анықтау;
Сабақтың мақсаты: Сырым Датұлы бастаған ұлт-азаттық көтерілістің себебі мен жүру барысын түсіну.

Пән: Қазақстан тарихы
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 7.2А XVIII ғасырдағы Қазақстанның мәдениеті
Сабақ тақырыбы: XVIII ғасырдағы қазақтардың материалдық мәдениеті 4-сабақ
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: 7.2.2.4 –қолданбалы өнердің жетістіктерін бағалау
Сабақтың мақсаты: XVIII ғ. қазақ халқының қолданбалы өнер жетістіктерін бағалау...

Пән: Қазақстан тарихы
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 7.2A Х – XІІІ ғғ. Қазақстан территориясындағы мемлекеттер
Сабақ тақырыбы: Ұлы Жібек жолы ортағасырлық Қазақстанның экономикалық және мәдени дамуына қалай әсер етті?
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: Ұлы Жібек жолының қала мәдениетінің дамуына әсерін анықтау;
Көшпелілер мен отырықшылар арасындағы өзара экономикалық байланыстарын анықтау;
Ортағасырлық сәулет өнері ескерткіштерінің ерекшеліктерін түсіндіру.
Сабақ мақсаттары: Ұлы Жібек жолының қолөнер, сауданың дамуына және қалалардың өсуіне әсерін анықтайды;
Ұлы Жібек жолының халықаралық қатынастардағы маңызын ашады.

Пән: Қазақстан тарихы
Ұзақ мерзімдік жоспардағы тарау: 7.2A X – XІІІ ғғ. Қазақстан.
Сабақтың тақырыбы: Найман, керейіт пен жалайырлардың орағасырлық саяси тарихтағы рөлі қандай? 2-сабақ
Оқу мақсаты: 7.3.1.3 X – XIII ғғ. мемлекеттерді білу және картаны қолдану арқылы саяси үдерістерді түсіндіру
Сабақтың мақсаты: Ақпараттарды анықтай отырып негізгі сұрақтарға ауызша жіне жазбаша жауапар беру.

Кіріспе
Бітіру жұмысымда қаржылар саласындағы мемлекеттік басқарудың түсінігі, қоғамдағы орны, маңызы мен мақсаты қарастырылады. Басқару қызметінің бағыт-бағдарлары және жаңаша сипатта дамуы мемлекетіміздегі әлеуметтік-экономикалық және саяси жөүйедегі процестермен айқындалып отыр. Қаржылар саласындағы мемлекеттік басқарудың маңызы өте зор екендігі белгілі. Қаржылар мемлекеттің өсіп дамуының материалдық негізі және оның міндеттері мен функцияларын ақшалай қамтамасыз етудің қайнар көзі болып есептелінеді. Қаржылар қоғам және жекелеген азаматтардың өмірінен елеулі орын алады, сондай-ақ қаржылық құралдар арқылы мемлекет еліміздің экономикасының өсіп дамуына белсенді және қарқынды түрде ықпалын тигізеді. Сондықтан қаржылар мемлекеттің материалдық тірегі, базасы болып табылады және базистің құрамына жатады.
Алайда, соңғы кездерде нарықтық қатынастарға көшуімізге байланысты экономика, қаржылар аясындағы мемлекеттік басқаруды жоққа шығару және әлеуметтік-мәдени салалардағы мемлекет атқаратын қызметтердің рөлін төмендету сияқты келеңсіз көзқарастар қоғамымызда орын алып отыр. Оған қоса Қазақстан Республикасының Конституциясында мемлекеттік басқару сияқты мемлекеттік-құқықтық категорияның орнына атқарушы органдар (атқарушы билік органдары) терминінің пайдаланылуы жаңағы көзқарастарға негіз болып отыр. ....

Ақау көптеген аспектілер тұрғысынан қарағанда маңызды мәселелердің бірі әрі ол басқарушылық жоспарлау мен шығынды бақылаудың ең өткір проблемасы болып табылады.
Шоттардың Типтік жоспарын енгізумен бірге және 52 «Өндірістегі ақау» шотының ішкі бөлімшесін жоюда көптеген аспектілер тұрғысынан қарағанда маңызды болып қалатын бухгалтерлік есеп шотында оның көріну проблемасы пайда болды. Компанияны басқару үшін әлде қайда экономикалық өндірістік процесс және осыған сәйкес бақылауды жүзеге асыру, оның ішінде өндірілетің өнімде аққау жібермеуді бақылау аса қажет. Ақау белгіленген шектен аспауы керек. Ұйым өнімнің сапасын жақсартуға барынша күш салуы керек, бұл өз кезегінде жалпы шығындарды азайтып, өнімнің өткізілуін жоғарылатады.
Ақау әдетте өнім өндірісіаяқталғаннан кейін көзге түседі (байқалады), оған да сапалы өнімді жасауға кеткен еңбекпен бірдей еңбек күші шығындалады. Алайда, тиімді еңбек өндірісінде жұмысшы материалдарының сапасыздығынан, аспаптардың тозуынан өндірістің қордалы проблемасын құрайтын ақауы бар өнімдерді шығарады.
Ақауға стандартпен белгіленген сапаға, техникалық жағдайға немесе жобалық шешіммен сәйкес келмейтін, нақты (тікелей) тағайындауы бойынша пайдалануға жарамайтын, пайдаланса да оны түзеткеннен кейін ғана жарамды бұйым жатады.
Әлдеқайда экономикалық өндірістік процестің өнімділігін тудырған соң ұйым басшылығы қалыпты деп аталатын ақау нормасын белгілеу керек, яғни ақау нормасын кондициялық (сапалық) өндірістегі шығынның бір бөлігі ретінде қабылдауға басшылық келісті болуы қажет. Бұл ақау өндірістік технологиядан пайда болады. әрі оны болдырмау мүмкін емес, өйткені ол есептік кезенде бақылауға көнбейді.
Ақау – кондициялық емес, яғни ақау деп танылатын сапасыз өнім бірлігі және мүмкін баға бойынша сатылып кетуі де ықтимал. Өңделуі аяқталғаннан кейін ақау деп бөлек немесе толық танылуы мүмкін. Ақау деп танылған бұйымның таза құны бөлінген шығындардың жалпы сомасына (өңдеу сәтіне дейінгі қосу (плюс) істен шығу алу (минус) өткізудің мүмкін құны бойынша шығын) тең.
Ақау – бұл өндірісте пайда болатын өндірілмейтін шығындар. Ол өнімнің шығарылымын кемітіп, оның өзіндік құның артырады.
Ақаудан басқа өндірісте ысырап та болуы мүмкін. Мысалы, бастапқы материалдар шығын кезінде (на выходе) өнімнің бір бөлігі болмайды, жоғалады, буланады, құрғаққа ұрынады немесе экономикалық құны жоқ тұнбаға (шөгіндіге) айналады. (1)
Қалдық – бұл өнімнің бір бөлігі болып табылмаса да белгілі бір құны бар материалдар. Оларды сатуға немесе қайталап пайдалануға болады (яғни өңдеу өнеркәсібіндегі жаңқалар (жоңқа) мен ағаш тақтайлары; металл өңдеу саласындағы құймалар мен болат балқыту).
Ақау, әдетте оның сапасын тексеру кезінде өнім өндірісі аяқталған кезенде пайда болады. ....

Е. И. Пугачсвтің басшылыгымен болған, қазақтар оған белсенді қатысқан 1773-1775 жж. Шаруалар согысы басып-жаншылганнан кейін жеті жылдан соң 1783 ж. Кіші жүзде шаруалардың көтерілісі тагы бұрқ ете қалды. Котерілісшілерге ру агаманы Сырым Датов басшылық жасады.
Бұл қозгалыстың феодалдық пен отаршылдыққа қарсы сипаты болды, ол 1773—1775 жж. шаруалар согысының жалгасы еді. Осы котерілістен кейін қазақтарга жер мен су проблемаларын ішінара бо;іса да шсшіп алудын, соті түсті. 1775 ж. 7 қарашадагы жарлыгымен, Сыртқы істер коллегиясы қазақтаргы қысқы уақыттары Жайық псн Еділ озендсрі аралыгындагы, Каспий теңізі жагалауындагы, Ергіс, Жайық озендсрінің оң жағалауындагы, Ембі, Сағыз өзендері аудаш.індагы жайылымдарды пайдалануга рүқсат етті. Бірақ, пат-ша укімстінің бул конімпаздыгы амалсыздықтан туған еді, сопдықтан аіімақтагы позициясын ныгайтуына қарай ол осы жсңілдіктсріи жошга немесс шсктеугс талпынды. Қазақтардың жер
мсн суга деген қүқыгының ксңейтілуіне Орал казактарының оскері белсенді қарсы шықты. 1782 ж. 27 желтоксанда үкімілтің жоғарыда корсетілген аудандарга қыста мал аіідауга қазақтардын, ші жерлерді тск жалға алган жагдайында гана рүқсат етілетіндігі туралы жарлыгы шықты1. Орал казактары бүл жарлықты өз мүдделерінс пайдаланып, казак жерлерінін, қазақтарга жалга берілуіне тиым салды. Бекіністің Орал желісінде кордондық күзет күшейтілді, оның үстінс жалга алатын жері үшін қазақтар ақысын тшіеумен бірге, аманаттарын қалдыруга тиісті сді.
Пугачевтің шаруалар соғысына қазақтардың қатысуына Кіші және Орта жүздрдегі тоуелділік қагынастардың одан урі ыдырауы маңызды себеп болды. Айталық, Кіші жүзде Нүралы хан мек. сүлтандар китерілісшілерден бірте-бірте іргслсрін аулақ салып, па ша үкімстін қо.ідау нозициясмиа кішпі. Қазақ ақсүйсктсрі арасын да котерілкке сснбсушілік псн оншснділік арта түсті, мүның өзі феодалдықбытыраңк.ылык,ты күшейтті. ....

Кескен ағаш қалады, жеңдей болып-ей,
Қара нөсер келеді мендей болып-ей.

Бәтима-ай,
Алтын сабақ,
Жез түйме-ай.

Аулың алыс кеткенде-ей, қарағым-ей,
Кім көрінер көзіме сендей болып-ей......

Пән: Биология
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Заттардың тасымалдануы
Сабақтың тақырыбы: Сыртқы және ішкі факторлардың транспирацияға әсері 1-сабақ
Осы сабақ арқылы жүзеге асырылатын оқу мақсаты: 9.1.3.3 ішкі және сыртқы факторлардың транспирацияға әсерін зерттеу.
Сабақтың мақсаты: •тІшкі факторлардың транспирацияға әсерін зерттеу;
• Транспирация кезінде жүретін процесстерді және қандай механизмдер жүретінін сипаттау.
• Жасаған зертханалық жұмыс бойынша нәтиже шығару.......