Конститутциялық құқық ғылымында конститутцияны әртүрлі негіздер бойынша топтастыруға, бірнеше мәрте әрекет жасалды. Айталық, мемлекетті құрылыс нысанына қарай Конститутцияның бір тұтас және федерациялық, саяси рижимнің сипатына қарай демакратиялық және демакратиялық емес, қолдану ұзақтығына қарай тұрақты және уақытынша деген түрлері ұсынылған. Алайда, уақыт сыны көрсеткеніндей, өткен ғасырда ұсынылып қазіргі күнге дейін қолданып келе жатқан ескі топтастыру тұрақты екндігін байқатты.
Конститутцияны: 1) нысанына 2) қолдану тәртібіне 3) өзгерту әдісіне қарай осындай түрлерге, белгілерге бөлу қабылданған.
Нысанына қарай Конститутцияның екі түрі бар, олар: жазбалы және жазбалы емес конститутциялар. Жазбалы Конститутция тұтас жинақталған кадификациялық акт (Финляндияда, Ресей Федерациясында, Қазақыстан Республикасында), бұлар осы елдердің заңдары деп ресмей түрде жарияланған. Әдетте жазбалы Конститутциялар кіріспеде негізгі мәтіннен және өтпелі кезең ережелернен тұрады. Жазбалы Конститутция бұл бырынғай тұтас, американдар бинелеп айтқандай, «қалтаға салуға болатын құжат». Кейбір жағдайларда жазбалы Конститутция белгілі бір жүйеге келтірілген бірнеше құжаттан тұруы мүмкін. Осындай жазбалы Конститутция – бұл актілер жиынтығынан немесе конститутциялық әдет – ғұрптардың жинтығынанда құрлумүмкін.
Жазбалы емес конститутция – сирек қолданылатын әртүрлі заңдардың, сот үрдістерінің және әдет – ғұрыптардың жинтығы. Қазіргі кезде бұл Ұлыбританияда және Жаңа Зеландияда бар. Жазбалы емес Конститутция жазбалы Конститутция сияқты басқару нысаны, мемлекттік құрлыс нысанын, мемлекттік жоғарғы және жергілікті органдардың құрлымын, жеке адамның құқықтық жағдайын және тағы басқа белгілейді, бірақ сол елдердің басқару актілері деп формальды түрде болсада жарияланбаған. Өйткені қазіргі кезде тұтастай жазбалы емес конститутция ешбір елде жоқ. ....

Меңтай Смағұлұлы Өтепбергенов (7 тамыз 1946, Шығыс Қазақстан облысы Бесқарағай ауданы Беген ауылы - 5 қаңтар 2016 жыл, Алматы) — киноактер, Қазақстанның еңбек сіңірген артисі (1996).
Өмірбаяны
Мәскеу цирк училищесінің Алматыдағы филиалылының клоунада және пантомима бөлімін (1968)
Бүкілодақтық кинематография институттын бітірген (1974).
1969 -70 ж. Гүлдер" ансамблінде өнер көрсетті.
1974 жылдан" Қазақфильм" киностудиясының актері.
Шығармашылығы
Ол 40-тан астам киноға түскен. "Біз - ересектер" (1980), "Жаушы" (1980), "Ақ шаман" (1983), "Жеңімпаз" (1984), "Интердевочка" (1991), "Шанхай" (1996), т.б. фильмдерінде ойнаған....

Қазіргі уақытта барлық посткоммунистік елдерде экономикалық парадигманың ауысуы, шаруашылықты жүргізу теориясыиен тәжірибесінде гуманистік даму бағыттарының дами түсуі болып жатыр. Жақында өткен заманда экономикалық өсу қайнары басты түрде материалды-техникалық базаның қалыптасуына байланысты қарастырылды. Елдің даму деңгейі өндіріс көлемінің өсу дәрежесіне сәйкес анықталды, және адам капиталдың түпкілікті элементтері сияқты тура сондай қор ретінде болғанда, тиімділік критерийлері өндірістің негізгі элементтері қайтарымының түрлерімен ұштастырылды. Жаңа экономикалық парадигмада акценттер ығыстырылады. Оның орталығында – экономиканың тиімді сапалы түрленуге және құрымдылық ығысуға қабілеттілігін бағалау тұрады.
Экономиканың даму дәрежесі туралы аса толық түсінікті халық шаруашылығының құрылымы береді, ол нарықтық жағдайларда жеке салалардың ілгері дамуына қойылатын талаптарға сәйкес келу керек.
Елдің экономикалық құрылымы өндірістік күштердің орналасуымен, өндірістік және ғылыми потенциалдармен және материалдық өндірістің әлеуметтік-экономикалық даму қарқындарымен өзара әрекеттеседі. өндірістің тиімді орналасуы – халық шаруашылық және территориялық пропорцияларды жетілдіруге арналған база. Ғылыми ауқымды, бәсекеге қабілетті жаңа кәсіпорындарды орналастыру арқылы үйлеспеушіліктер жойылады, олар қоғамның мұқтаждықтарын есепке алумен қажетті пропорцияларды белгілейді. Ішкі құрылыстағы ығысулар да салалардың даму қарқындарына, табиғи ресурстарды және қолда бар өндірістік аппаратты пайдалануға байланысты болады (46,47).
Сонымен, бір аймақтың дамуы меншікті міндеттерді шешуді ескермегенде басқа аймақтардың мұқтаждықтарын қанағаттандырумен анықталды. Оның экономикасы тиімсіз құрылымдық саясаттың салдары болып табылған, бірқатар ерекшеліктермен сипатталады:
- ауыр өнеркәсіптің шамадан тыс дамуы, соңғы емес, аралық өнімді шығаратын материал сыйымы салалардың басым болуы;
- тұрғындардың қажеттері үшін өндірілетін өнімнің төмен үлесі;
- өндірістік аппараттың технологиялық артта қалғандығы (өнеркәсіптің негізгі қорларының тозуы – 60 % -тен артық, оның шамадан тыс көп үлесі металлургиялық, отын-энергетикалық комплекстерде);
- экологиялық проблемалар – Орталық Қазақстан қоршаған ортаның ластану және құлдилау дәрежесі бойынша, табиғатқа антропогенді жер етудің жиынтығы бойынша республикада алдыңғы орындардың бірін алады (ол атмосфераға зиянды заттардың лақтырыстары бойынша – бірінші орын).....

Қоғамдағы тәлім - тәрбиенің өзекті мәселесі – адамды еңбек ету қажеттілігіне баулу. Жастарды еңбекке психологиялық тұрғыдан даярлау - жалпы гуманистік тәрбиенің түпкі мақсатты.Еңбек - адамның іс- әрекетің негізгі түрі және барлық материалдық игіліктерді өндірудің қайнар көзі. Іс- әрекеттің екінші түрі - оқу. Оқу әрекеті арқылы адам қоғамдағы тарихи мағлұматтар мен білім қорын меңгеріп, өзінің рухани дүниесін байытады, дүниетанымдық көзқарасын қалыптастырады. Ойын- адамның негізгі әрекетінің бірі. Ол бала мен жасөспірімнің денесін шынықтырып, әралуан қимыл – қозғалыстарың жетілдіреді ....

Нарықтық экономика ұтымды жұмыс істейді, егер де мына болжамдар орындалып жатса:

1. Товарды қанша көлемде өндіру керек, қандай қызмет атқару керек. Қолда бардың
қаншасын немесе қандай бөлігін жұмсау керек немесе өндіріс барысында пайдалану керек.
2. Не өндіру керек, яғни қоғамның материалдық тұтынымын толығырақ қамтамасыз ететін товарлар мен атқаратын қызметін анықтау.
3. Қоғамға қажет товарлар қалай өндіріліп , қандай қызмет атқарылуы керек, яғни өндірістің тиімді түрлерін және өндірісті ұйымдастыруда қандай технологияны қолдануды анықтау.
4. Өндірілген өнім кімге арналған, оны кім алу керек, яғни өндірілген өнім нақты тұтынушылар арасында қалайша бөлінбек.
5. Өзгерістер бола қалса қатысушылардың соған бейімделе біліуіне қол жеткізу, яғни
тұтынушылар тарпынан сұраным өзгере қалса экономика тез соған бейімделіп, қол-дағы алым-берім мен өндіріс технологиясы жасалу керек.


Нарықтық қатынас дегеніміз – аталған бес шарттың міндеттерін шешкен күнде нақты тұтынушы мен өндіруші арасындағы қарым-қатынас сатушы мен алушы арасындағы бітістік болып табылады.
Нарықтық қатынас кемеліне келгенде иелік ететін екі жақ та мамандалып, өндіріс технологиясы мен өнімін өткізу, зат өндіру мен қызмет көлемін және олардың бағасын алушы мен өндірушілердің өзара келісімімен нарық белгілейді. Бұған жоғарыдан қатты қысым жасалмайды.
Нарықтық экономикада өнімнің де, қызметтің де бағасы бар.Егер тұтынушыға әлде бір өнім көбірек керек болса, өндіруші жоғары пайда табу үшін оның бағасын көтере түседі, бірақ ол баға белглі бір дәрежеде шектеледі.Екінші жағынан өнім көбейген жағдайда өндіруші шығынын жабу үшін бағаны төмендетеді. Нәтижесінде сұраныс пен ұсыныс арасында теңестік туады. Нарық өндіретін жалпы әлеуметтік-экономикалық тиімділігіне де әсерін тигізеді.Егер өнім пайдалы болса, өндіруші ғылыми-техникалық прогресс пен озат тәжрибеге сүйене отырып , оны көптеп шығаруға тырысады.Ал егер өнім пайда бермесе сұраныс жоқ болса немесе азайса , өндіруші өнім шығаруды азайтады.
Тұтынушылар мүддесін қанағаттандыруға бағытталған және өндірушілердің баға көтерушілік ниеттерін тежеу , өнімді сатуға байланысты мәселеллермен маркетинг саласы айналысады.
Нарық дегеніміз шаруашылық байланыстардың белгілі көрінісі болғандықтан бөліс, сұраным мен тұтынушы әрекеттерін жарасымды келістіріп отырады. ....

Қандай да бір ғылым болмасын,оның ішінде,әсіресе,қоғамдық және гуманитарлық ғылымның әлеуметтік жағы басым болды.Ғылым қоғам мен адамның қандай қажеттілігінен,мұқтаждығынан пайда болғанын,ғылым осы қажеттілік пен мұқтаждықты қалай іске асырып отыр,оның қоғамға тиімді жақтары неде,халықтың материалық,мәдени,рухани дамуына қандай деңгейде және қалай әсер етіп отыр,оның басқа қоғамдық құбылы-үдірістерімен,ғылымдар мен байланыс-қатынастары,болашақ даму бағыттары,қоғамдағы орны мен атқаратын қызметі қандай,т.б., бұл мәселелер әрбір ғылымның әлеуметтік жақтарын құрайды.
Бұл тақырыпта жалпы әлеуметтанудың арналуы теориялардың бірі – құқықтың әлеуметтік аспектілері сөз болмақ.Құқтық әлеуметтану жалпы әлеуметтанудың жан-жақты терең дамуымен, оның жалпы құқық ғылымы мен іштей тығыз байланыстарының нәтижесінде пайда болады.
Құқықтық әлеуметтану теориясы өте күрделі. Сондықтан ол осы уақытқа өз деңгейінде қалыптаса алмай келеді, өйткені, ғалымдардың арасында бұл мәселе бойынша қалыптасқан ортақ ой – пікір әлі жоқтың қасы.Ой салыстыру, таластар әлі күнге дейін қызу жүріп жатыр.
1962-ші жылы Ү Халықаралық әлеуметтану Конгресінде құқық әлеуметтануы ресми түрде ғылыми білімнің бір саласы ретінде танылған болатын, бірақ оның табиғи мәні, зерттейтін объектісі, пәні және оның қоғамдық және гуманитарлық ғылымдар арасында алатын орны осы уақытқа дейін әр түрлі талқыға түсіп келеді.Осы тұрғыдан алғанда шетелдік әдебиеттерде құқықтық әлеуметтануды жалпы әлеуметтанудың арнаулы теориясы деп қараса, Ресей құқықтанушылары құқық әлеуметтануын жалпы құқық ғылымның бір саласы және ол құқықтық ғылым деп санайды. Ал Ресей әлеуметтанушылары Э.В. Тадвосян, С.В. Боботов, т.б. шетелдік әлеуметтанушылардың көзқарастарын жақтайды. ....

Азаматтық заңдарда 1994 жылы 27 желтоқсанда он үшінші сайланған Қазақстан Республикасы Жоғары кеңесінің 2 сессиясы қабылдаған жаңа Азаматтық кодекс (жалпы бөлім) ерекше орын алады және сонымен қатар,1 шілдеде 1999 жылы қабылданған Азаматтық кодексті (ерекше бөлімін) атап көрсетуге болады.
Азаматтық кодекстің 3-бабында Қазақстан Республикасы азаматтық заңдарының жүйесі анықталған. Ең алдымен ол жалпы республикалық болып табылады және Азаматтық кодекстен, соған сәйкес қабылданған Қазақстан Республикасының өзгеде заңдарынан, Қазақстан Республикасы Президентінің заң күші бар жарлықтарынан, Парламенттің қаулыларынан, Парламенттің сенаты мен Мәжілісінің қаулыларынан(заң актілерінен), сондай-ақ Азаматтық кодекстің 1-бабының 1,2-ші тармақтарында аталған қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасы Президентінің жарлықтарынан, Қазақстан Республикасы үкіметінің қаулыларынан тұрады. Азаматтық заңдармен реттелетін қатынастар жиынтығын анықтай келе,бұл қатынастардың субъектілерін де атап көрсетуге болады.Оларға жеке тұлғалар (Қазақстан Республикасының азаматтары, шетел азаматтары, азаматтығы жоқ адамдар), заңды тұлғалар, мемлекет және әкімшілік-аумақтық бөлініс. 1964 жылғы азаматтық Кодекспен салыстырғанда 1994 жылы 27-ші желтоқсанда қабылданған Азаматтық Кодекстің ерекшелігі сол, мемлекет азаматтық-құқықтық қатынастарға осы қатынастарға өзге қатысушылармен тең негізде түсетіндігі атап көрсетілген.
Азаматтық құқық-жеке және заңды тұлғалардың, мемлекеттің және оның әкімшілік-аумақтық бөлшектерінің күнделікті өмірімен, іс-әрекеттерімен ажырамас байланыстағы Қазақстан Республикасы құқығының бір саласы. Тауар-ақша, қатысушылардың теңдігіне негізделген мүліктік, мүлікпен байланысты жеке мүліктік емес қатынас тардың азаматтық құқықтың пәні болып табылады. ....

Францияның қаржы жүйесі өзінің көп салалығымен ерекшеленіп: жалпы бюджет, қазынашылықтың арнайы шоттары, біріккен бюджеттер, арнайы қорлар, жергілікті қаржылар және мемлекеттік кәсіпорын қаржыларынан тұрады.
Мемлекеттік бюджетке жалпы ел қаржыларының 47%, жергілікті бюджетке 9%, әлеуметтік сақтандыру қорына- 4% үлесі тиеді.
Мемлекттік бюджет- бұл мемлекеттің экономикалық және әлеуметтік саясаттарын сипаттайтын қаржы жүйесінің негізгі саласы. Франциядағы мемлекеттік қаржылардың айрықша бөлігінің бірі-біріккен бюджеттер.
Бұлар қаржы автономиясын қолдана отырып, сауда- өнеркәсіптік операцияларымен айналысатын және де өзднрі заңды тұлға болып саналмайтын ұйымдар үшін енгізілген. Қазірде біріккен 7 бюджет бар- 1 әскери және 6 азаматтық. Олардың ішінде- пошта бюджеті, телеграф пен телефон бюджеті, әлеуметтік ауыл шаруашылық жәрдемақылар бюджеті, ұлттық баспахана, т.б. тұрады.
Бірікккен бюджет құрамында: ағымдағы іс- қызметтерге байланысты табыстар мен шығыстар, инвестициялық шығыстар мен оларды жабуға бөлінген арнайы ресурстар. Біріккен бюджеттер сальдосы жалпы бюджетте көрсетіледі, егер біріккен бюджеттердің қаражаттары жеткіліксіз болса субсидиялар жалпы бюджеттен бөлінеді.
Мемлекеттік бюджет кірістері салықтардан, мемлекеттік кәсіпорын қаражаттарынан, займдардан және т.б. түсімдерден тұрады. Бюджет табысының негізгі көзі болып салықтар саналады, барлық түсімдердің 90% салықтардан құралады.
Салықтар арқылы ұттық табыстың 50% қайта бөлінеді.
Бюджеттің кірістері мен шығыстары екі бөлікке бөлінеді:
1) Қорытынды сипаттағы операциялар; (қайтарымсыз қаржыландыру).
2) уақытша сипаттағы операциялар. (несиелік операциялар).
Франциядағы мемлекеттік қаржылардың дамуы басқа елдердегідей бюджет шығындарының өсіп отыруымен сипатталуда. Ұлттық табыстағы мемлекеттік шығындар үлесі жылдан жылға өсуде. Бүгінгі таңда бұл үлес 50% құрайды.
Экномика шығындары өсіп келеді. Бюджет шығындарының ішіндегі үлесі 25-35%. Экономиканы реттеу шығындарының құрамына өнеркәсіп пен қызмет көрсету саласының шығындары, транспорт пен байланыс, ауыл шаруашылығы кіреді. Мемлекеттің экономикаға араласуы ұлттық шаруашылықтың бәсеке қабілеттілігін жоғарылату мақсатында жүзеге асырылады. Көбінесе қомақты қаражаттар субсидия түрінде мемлекеттік кәсіпорындарды қаржыландыруға жұмсалады. Машина жасау өнеркәсібі, әуе қатынасы құрылысы, мұнай өңдеу сияқты салалардағы мемлекеттік тапсырыс әрдайым өсіп отыр. ....

Шығындар дегеніміз - нәтижесінде өнім өндіріп өткізілетін өндірістік ресурстарды пайдаланудың ақшалай көрінісі.
Өндіріс шығындарын жіктеп бөлудің бірнеше жолдары болады.
Біріншіден, әлеуметтік-экономикалық бағыттан қарағанда, шығындар қоғамдық және кәсіпорын шығындары болып бөлінеді. Қоғам бағытынан шығындарға дайын өнімнің құнына көшкен жанды еңбек және зат түрін алған еңбек шығындары жатады.
Өндіріс шығындары ұдайы өндіріс процесінің нәтижесі болып табылады. Бұл кәсіпорынның өндірісте тұтынылған құрал-жабдықтары мен жалақы төлемдерінің шығындарын көрсетеді.
Екіншіден, өндіріс шығындары экономикалық және бухгалтерлік болып бөлінеді.
Бухгалтерлікке-өнімнің белгілі мөлшерін өндіруге нақты жұмсалған өндіріс факторларының шығындары жатады. Бұл жағдайда факторлар сатып алынған бағамен бағаланады. Кәсіпорын шығындары бухгалтерлік және статистикалық есеп беруде өнімнің өзіндік құны түрін алады.

Кәсіпорын табыстарын көбейту әдісі ретінде бағалар стратегиясын үлгілеудің үш кезеңдері бар: жабы сомалары әдісі арқылы бағаны есептеу; баға сызбаларын есептеу және сызу; тік және көлденен дифференцияльдық өзара байланысты бағалар жүйесін есептеу. Бірінші кезеңде жабу сомасы ғана есептелмейді, сонымен қатар нақты мерзімдермен байланысты біртіндеп, өз уақытында шығындарды жабуға мүмкіндік береді және кәсіпорынға өтімділіктің барлық түрлері мен төлем қабілеттілігін қамтамасыз ететін сомаларды есептеуді талап етеді. Жабу әдісін қолданған жағдайда тұрақты шығындар пайда болу орындары бойынша қалыптасады, ал пайда тауардың әр түрлері бойынша таратылады.
Нарық бағаларын өндеу жағдайында шығындарды жабу әдісін қолдану арқылы кәсіпорын тауарларды төмен баға бойынша өткізіп, бұнын нәтижесінде нарықтың басым бөлігін жаулап алу мүмкіндігі туады. Дұрыс шешімді қабылдау үшін барлық баламалы нұсқалар бойынша болашақ шығындар арқылы ақпарат болуға тиіс. ....

Lisp Machine Inc фирмасы , Picon жүйесінің ЭВМ Symbolics –ке

орналасқаннан бастап,қазіргі кездегі эксперттық жүйені құру тарихы 1985

жылдан басталды. Интегралды орта жүйесінде оның жетістіктері 1986

жылдан Gensym фирмасы ашты Picon-да орналасқан идеяларын одан ары

кеңейтіп ,1988 жылы интегралды орта жүйесінде G2 1.0 атты версиясы

жарық көрді .Қазіргі уақытта сауда айналымда 4,2 версиясы бар ,

болашақта 5.0 версиясын шығаруда .Gensym(АҚШ) фирмасының ең

басты мақсаты көптеген компанияларындағы ,кәсіпорындарда , сауда

орталықтарындағы талантты әрі өте білімді қызметкерлердің білімдерін

Сақтап қалу үшін ,интелектуалды жүйелерінде сапа өнімін жоғарлату

беріктігін сақтауға көмектеседі .Қазіргі уақытта Gensym фирмасының

шығарған версиясы бүкіл әлем саудасында 50% алып жатыр . Басқа

фирмалар бұдан 2-3 жыл бұрын ғана бұл жүені іске асырды . NASA

тәуелсіз сарапшылар көз қарасынан G2 версиясын ең тиімді деп ұғарды.

G2 версиясының жасаушы жүйелері

- қазіргі уақыттағы мониторинг

- жоғарғы деңгейдегі ,жүйе басқармасы

- қате жүйені табу

- диагностика


- кесте құру

- жоспарлау

- оптимизациялау

- проект құру....