Кластастар басқосуы деп әлдекім телефон шалып шақыра қалды. Оларды көрмегелі де оншақты жыл өтіпті-ау. Оқу бітірген соң көп санды кластастарымның тасы өрге домалай бастады. Ешбір таныс-тамырым болмағасын мен бір зауытта жұмыс жасап жүрдім. Әйелім мектепте мардымсыз жалақымен сабақ береді. Екеуміз әр айда тапқан аз ғана ақшамен отбасымызды асырап келеміз. Бас қосуға бару ойымда жоқ еді. Бірақ, бала күнгі достардың көңілін қимадым.

Әйелім ұлымның сабақтарына қолғабыс етіп жүр. Бұл қаладағы деңгейі жоғары орта мектепте ақша төлеп оқытуға жағдаймыз белгілі. Алайда бастауышты жақсы нәтижемен аяқтаса, үкімет қаржысымен жақсы мектепте оқуға орай бар еді.

Бас алмай сабақ қарап отырған балама мейірлене қарап қойып, үйден шықтым. Бас қосу осындағы ең ірі «Салтанат» қонақсарайының оңаша бөлмесінде өтеді екен. Мен кірген кезде кластастарым жиналып қалыпты. Дастарқан қыза бастады. Көбі бастық болып алған. Тіпті класта ең нашар оқитын Балтабек те білдей бір соттың бастығы. Бір-бірінің мақтауын асырып, шалқып отырды. Үстелдегі тағамдарға қарап, өз тұрмысымды ойладым. Мына аста-төк дастарқан әйелім екеуміздің үш айлық еңбекақымызбен бірдей. Балтабек мына дастарқанды өзі жайып отырғандай жік-жапар болып, қонақтарға шарап құйып жүр. «Дастарқанды өзім жайып отырмын. Бүгін мен қонақ етейін. Ақшасын өзім төлеймін» дейді кеудесін қағып. Бастық болған қандай жақсы. Қыран-топан дарақы күлкі, сыңғырлап, босап жатқан қымбат бағалы арақ бөтелкелері........

Баяғы өткен заманда бір қалашықта әлемнің ең сұлу қызы өмір сүріпті. Қыздың сұлулығы соншалық, оны көру үшін өте алыс шаһарлардан, елдерден өте бай, асқан көрікті, асыл текті жігіттер келеді екен. Үйленуге ұсыныс жасағандардың, ханзадалардың, серілердің біреуін де ұнатпапты.

Сол күндері осы маңда тұратын бір жігіт те әлгі қызға ғашық болып қолын сұрапты. Бірақ қыз оның да ұсынысын қабыл етпейді.

Арадан ұзақ жылдар өтеді. Әлгі жігіт басқа қалаға кетіп, жаңа өмір бастап, үйленіп бала-шағалы болады. Күндердің күнінде бұрын өзі тұрған кішігірім қалашыққа жолы түседі. Келе жатып жолда бір танысын кездестіреді. Онымен әңгіме барысында бұрыңғы әдемі қыз есіне түсіп, оның жағдайының не болғанын сұрайды. Сонда танысы гүл бақшасы бар үйді көрсетіп, қыздың тұрмысқа шыққанын сол үйде тұрып жатқанын айтады. Жігіт: «Апыр-ай, кезінде ешкімге қарамаған бұл қыздың күйеуі кім болды екен?» деп, таңырқай бастайды......

Осыдан бірнеше жыл бұрын Айым өте бақытты болатын.Оқуын үздікке бітіріп,қуанышында шек жоқ еді.Бәленің бәрі сол диплом алған күні басталды.Сол күні достары диплом алғанымызды тойлаймыз дегенсоң Айымды құрбылары қоярда-қоймай сауық кешке алып кетті.Би билеп, достарымен өткен күндерді еске алып уақыттың қалай өтіп кеткенін байқамайда қалды.Айым сағатына қарап кеш боп кеткенін біліп кетуге қамданды.Құрбыларына кеттік десе олар көнбеді.Сыныптасы шығарып салам деп еді көнбей үйіне жалғыз кетті.Жолда келе жатып алдынан 2-3 бейтаныс еркек көрінді.Айымның жолын тосып,оған тиісе бастады.Біреуі:"Қарындас жарым түнде неге жалғыз жүрсіз?Оданда жүр менімен пәтерге көңіл көтереміз."деді.Бұл Айымның намысына тиді.Жыны келіп әлгінің бетінен ұрып жіберді.Сонан кейін жігіттер қызға жабысады.Көтеріп алып көлікке салайын деп жатқанды бір жігіт келіп бұзақылармен төбелесіп кетті.Кенет бұзақылардың бірі пышақ алып жігітке сұқпақшы болып еді,бірақ пышақ өзінің досына кіріп кетті.Жараланған жігіт жерге жатып тыпыршылап жатыр еді.Бұл кезде қалғандары ізін суытып үлгерген.Айым мен әлгі батыр жігіт жаралына аураханаға апарды.Қараңғыда бір-бірін көрмеген екен.Айдарды дәрігерлер операция столына алып кетті(жараланған жігіттің аты Айдар болатын).Сол кезде Айым өзін құтқарған жігітпен танысып алды.Оның аты Ермек екен.Бір-бірінің телефон номерін жазып алды.Содан кейін Ермек Айымды үйіне апарып салды да,өзі ауруханаға кетті......

Ол екеуі жұлдызы жарасқан жұп еді. Көркіне көз тоймайтын сұлу келіншек, келісті жігіт. Сырт қараған жандардың қызығуы мен қызғанышын қатар оятардай жарасым тауып тұратын. Бақыттың бал шырынына батқан жұбайлар күндерін ерек көңілді өткізетін.

Бірде күйеуі іссапармен алысқа кететін болды. Осынау қос ғашық үшін бұл сапардың сағынышы махаббаттарын тереңдетпесе, өзге кесірін тигізе қоймайтынына әрі екеуі де сенетін. Сүйіктісін шығарып салып, үйде қалған келіншек сағынышты күндерін өткізе берді. Ол осы күндерде әлдебір тері ауруына душар болады да, жас келіншектің сырқатына ем қонбайды. Бір күні таңертең ол ояна сала айнаға қарап шошып кетті. Сұлу жамалынан көлеңке де қалмаған. Қорқынышты болып бұзылып кеткен ақша жүзі оны қайғы теңізіне батырды. Бұл сырқатын күйеуінен жасырып жүретін. Күндер өте келе, оның қайтып келер сәті де жақындай түсті. Ол мына бейнесін көрсе, қандай көңіл күйде болар. Осыны ойлаған сайын оның қасіреті асқына берді. Айна алдына баруға жүрексініп, күндерін өксумен өткізді.

Осынау азапты күндерде ол хабарлама алды. Іссапармен кеткен күйеуі жол апатынан қос жанарынан айрылыпты. Бір айналдырғанды шыр айналдырған қасіретті тағдыр осы да......

Аяулым киімдерін қалай қолына іліксе солай киіп алды да алды артына қарамай ол қарғыс атқыр үйден қашып шықты.Көйлегінің әр жері қызыл-қызыл қан жұққандай көрінді,бірақ есін жинай алар емес жүгіре берді жүгіре берді.Аяқтары да ырқына көніп тез жүрші деген жалынышты үнін тыңдамай шаршап,талып барады.Бір-екі сағатқа ғана алатын жалдамалы пәтер екенін қалай ғана білмеді екен?Қайдан білсін ақымақ қыз ондайды өмірінде көрмеген.Кейін ғана байқады.Білгенмен не пайда бәрі кеш еді.Солай ағыл-тегіл жылап келе жатқанында бір көлік келіп бейкүнә қызды қақты да кетті.Ең өкініштісі ол көлік жүргізушісі адам қаққанын біле тұра тоқтамастан зуылдап өтіп кетті.Қыз ес-түссіз.Көйлегінің кей жерлері ғана емес қазір қыздың жатқан жері түгелімен қып-қызыл қанға боянды.Машиналар әрлі-бері өтіп жатыр бірақ жолдың шетіне қарай шығып қалған қызды ешкім байқар емес. Аяулымның есі бір кіріп бір шығып жатыр.Бір керемет бөтен әлемде жүргендей.Аспанда ұшып қалқып жүр.Бала кезіндегі құрбысы Айсулуды көрді.Бұлттан бұлтқа секіріп ойнап жүр.Еш алаңсыз.еш мұңы жоқ.Қайран жастық шақ! Осы бір тамаша жап-жарық әлемде Аяулым анаадай ұзақ жерден әкесімен анасын көрді.Тездетіп жандарына баруға асықты.Қолын созып жүгіріп келеді,жүгіріп келеді.Бірақ жете алар емес.Оларды көріп қатты жылап келеді. «Әке, апа қатты сағындым ғой сіздерді.мені құшағыңа алшы, әкетайым мені еркелетші әкешім тоқташы қайда кеттіңдер.Мен жете алар емеспін апа күте тұршы қазір жетемін күңіздерші.Мені тастамашы анашым бірге ала кетші.Қайда барасыздар, сәл күтіңіз жетемін ғой.Әке, апа тастамашы.. күтші..» Осылай сандырақтаған күйінде аурухананың бір бөлмесінде жатып көзін ашты.Жанында баяғы досы сырласы Азаматы отыр екен.Көзінен көп мейірімділік байқалып тұр.Аяулым тағы да көзіне жас алды.Екеуі үнсіз түсініскендей бір-біріне қарап отырды.Азамат Ауялымның қасында болды.Толық болмаса да өзі жүре алатындай халге жетіп Аяулымды Азамат ауруханадан алып шықты.Қыз болған жағдайдың бәрін айтып берді. Азамат бәрін түсініп Аяулымды ағасына алып барды.Ағасы да біраз өштеніп кектенгенімен қолынан келер шара балмады.Азамат Ерліктен рұқсат сұрап Аяулымды сол баяғы тыныш ауылға ертіп алып кетті.Жеңіл ескі көлікпен келген екен қайтар жолда екеуі аздан-аздан сойлесіп отырды.
- Қалайсың ағаңды көріп жақсардың ба Аяулым?.....

Университетте өзін мойындату үшін бойындағы талантын, жігері мен білімін аяған емес. Сосын өзі басқарып отырған тобындағы басқа қыздар сияқты ешқашан көз жасына ерік беріп, сәл нәрсеге жас шығара бермейді. Осы табандылығы – марқұм анасынан дарыған сияқты. Мына өмірдің «жылағанды жұбатуға емес, жұдырықтауға құмар» екенін ерте түсінген балғын қыз – өз достарын қашан да сабырға, күресуге шақырудан тайған емес. Ақкөңіл, мінезі жеңіл, ақ жарқын қыз. Дегенмен тереңнен ойлайтын, өзгелерге қашан да қамқор, адал жан.
Өзіне рухани жақын, бір-бірін жақсы түсінетін досы Нұржанмен таныстығы да қызық басталған болатын. Университетке жазғы маусымда құжат тапсыру науқанымен, қалаға келген беті еді. Вокзалда теріс қарап сыныптасы Бауыржан тұр. Құлағына тосқан телефоннан тіпті қолы тиер емес. Ауылда асыр-салып, алыса кететін мінезімен Гүлзат Бауыржанның арқасына жүгіріп кеп мініп алып еді! Мұны күтпеген жігіт қызбен қоса жерге құлаған. Орнынан тұрғанда Гүлзаттың байқағаны – мына жігіт қалқан құлақ Бауыржан емес, мүлдем бөтен жігіт екен. Дегенмен түрлері нде ұқсастық бар. Сыртынан қарасаң құлақтары айнымайды екен... Ұялып екі беті алаулап кетті...
Таныстығы осылай қызық басталған екеуінің арасы кейін үлкен достыққа...дұрысы, берік махаббатқа ұласты. Гүлзат осылай ойлайтын...
Бірақ оның мына қабағында болар-болмас мұңның табы байқалады. Жаңағы құлағына жеткен жаңалық – бүкіл өмірін көз алдына алып келді. Өмірінде дәл бүгінгідей денесі түршікпеген шығар-ау. Тек туған анасының қайтыс болғанын естігенде ептеп жүрегі шымырлап, тұла-бойын осылай діріл жайлаған болатын. Өзінің жалғандағы жалғыз сенімді серігі санаған Нұржаны – Қаламқаспен жарасып, бүгінгі кешке сол қызбен баратынын естігенде, қызғаныштан жанын қоярға жер таппаған. Нұржанның бүгінгі қылығы – Гүлзатты өмірінде болмаған, байқалмаған сезімге т үсірді. Күні-бойы оқу ғимаратында бұған ләм деп тіл қатпақ түгілі, мойын бұрып та қараған жоқ. Құрбысынан естігені мынау. Дегенмен бұл қызғанышын ішіне түйіп, кешке болатын мерекеге өз тобындағы ең момын бала Ерқанатты ертіп бармақ болды. Бірақ сұр жемпірін үстінен тастамайтын бұл жігітпен бірге бару... Әй, тәуекел!.....

Іштегі сыр жүрегіңді қысып, тамағыңды тұншықтырып тұратынын әркім білетін шығар. Оны ешкімге, тіпті жақын құрыбаларыға да айта алмасаң. Мен де осы дертпен өмір сүріп келе жатқаныма жарты жыл болды.
Оқу бітіріп, енді жұмыс істеймін, алда бала кезден армандаған ойларымды жүзеге асырамын деп, қуанышым ішіме толмай жүрген кез болатын. Бұрын талай жігіт сөз айтса да, мен оларға оқуымды бітіріп, өз мақсаттарымды жүзеге асырып алайын, соған дейін күте тұр деп қалыңдайтынмын. Сол жазда құрбым бір досымен таныстыруға ниет білдірді. ол жігіт өзіне жақсы жар болатын қыз іздеп жүр деді. Мен алып қашып кетер деп деп қорқып, таныспай жүрдім. Бірақ айтып қоймаған соң, танысуға келістім. Алдымен телефон арқылы сөйлесіп жүрдік. Бір аптадан соң кездестік. Ол маған бірден ғашық болып қалғанын айтты. Ол да маған ұнады. Кездесе бастадық. Біраз күннен соң үйленейік деді. Мен біраз ойлана келісімімді бердім. Бұрын ешқашан олай сүйіп көрмеппін. Жатсам да, тұрсам да оны ойлайтынмын. Ешқашан өзімді сондай бақытты сезінген емеспін. Мен өмірде көп қиындық көрген адаммын, арманымның көп болуы да содан шығар. Бірақ ол жігітті кездестіргеннен бері арманым тек оның қасында өмір бақи бірге болу еді. Тойға дайындала бастадық. Әке-шешесімен, туған-туыстарымен таныстырды.

Менің де ата-анам ұзату т ой жасаймыз, тіпті үйге ремонт жасап, дайындалып жүр еді. Осы бақытты күндерімде бір нәрсені байқамаппын да. Ол жігіт танысқан күні-ақ өзінің бұрынғы қызы мазасын алып, қайта-қайта телефон шалып жүргенін айтқан болатын. Онымен жарты жыл бұрын айырылысқам, оны сүймегем деген еді. Мен ооған үйленгелі жатқаныңды айт, сонда қоятын шығар дедім. Ол досы арқылы осы жаңалықты қызға жеткізді. Алайда, ол қыз одан бетер жиі телефон шалып, смс жіберетінді шығарды. Менің көзімше де талай смс жіберді, жігітім оларды маған оқытатын. Онда "сен мені пайдаланып кеттің" деген сөздер де болды. .....

Бәрі де көктемде басталған еді. Осы күннен бастап Ербол деген жас жігіт таумен таласқан сары үйлердің қасынан жиі өтетінді шығарды. Әр қадамын аңдап басып, балкондардан көз алмауды әдетке айналдырды. Жап-жас жігіттің осы бір қылығына көрші үйлердің тұрғындары үйреніп алып, іздейтінді де шығарды. Себебі, Ербол әр келген сайын үлкен қуаныш пен махаббатты арқалап келетін. Бір күні ән салса, келесі күні өлең оқып, арғы күні тағы бір дүниені ойлап тауып отыратын. Әрине, бұны бәрі оған оңайға соқпайтын. Амал бар ма, басқа салса махаббат не істетпейді?! Ербол келген сайын әлгі қыз балконда отыратын. Өмірі күтетін. Өмірі боянбаған қалпы, шашын екі өріп тастайтын. Өмірі езуінен күлкі кетпейтін. Сөйте тұра, көзінде бір нәзік мұң жататын. Өзі соншалықты әдемі еді. Дүниеде мұндай перизаттың барына Ербол бұрын сенбейтін, енді сенетін болды. Енді құлай сүйетін болды. Тек, әлгі қызды сыртқа шақырса шықпайтын еді. Жауап та бермейтін. Одан басқасының бәрін қапысыз атқаратын. Күл десе күлетін, әңгіме айт десе айтатын. Бұдан басқа не керек. Сол үшін де Ербол өкпелей алмайтын. Бәрі уақыттың еншісінде деп ойлайтын. Әшейінде жұрт екі жасқа сүйсініп қараушы еді. Махаббаттарының мәңгі болуын тілейтін еді. Екі жасты қосуға өздері-ақ дәнекер болатын еді. Бірақ, бұларда бәрі басқаша. Бұларға сүйсініп қараудың орнына, аянышпен қарайды екен. Енді Ербол үй алдына келгенде баяғыдай күліп қарамайды. Керісінше, кінәлап қарайтындар көбейе бастады. Жұрттың бұл өзгерісін Ербол еш түсіне алмады. Оны ол жамандыққа жорып та тастады. Менен басқа жігіттер көп келетін болған ғой деп ойлады. Менен артық туған жігіттер көп емес пе деп ойлады?! Бірақ, 24 сағаттың 12 сағатын осында өткізбейтін бе еді....

Мен Ақтөбе қаласының қызымын. Қазір Таразға көшкеніме 10 жылдай болды. Менің жасым қазір 18,осы уақытқа дейін бірде-бір жігітпен жүрмедім десем не құрбыларым не достарым сенбейді.Өзім сұлумын,шын сөзім.Алғаш рет 6 сыныпта ғашық болдым.Жазғы демалысқа Ақтөбеге барғанда.Бірақ ол махаббаттын бар қиыны ол жігіттің Актобеде,ал менің Тараз қаласында болғаным.Ол менен 2 жас үлкен болатын,ол да мені ұнатты бірақ жасымыз кіші,әрі ол ағамның досы сіңілімнің ұнататын жігіті еді.Сіңілім қолын күйдіріп алып,сол баламен ұрысып қолын одан әрі ауыртып а лды.Сол кезде өз сіңілімді жақтаймын деп қалай оған ұрысқаным есімде.Мен ұрыссам маған күлімдеп қарап тұра берген бозбала жүрегімді жаулады.Бұл махаббатпа әлде балалықпа білмедім.Ол кезде ешқайсымыз сотка ұстамайтынбыз,жоқ десе де болады.Сөйтіп мен өз қалама кеттім ол қалды. Тек оны күлгенін бәрін жадымда сақтап журдім,4 жылдан соң ғана Ақтөбе қаласына бардым.Әрине көргім келді.Тек айта алмадым. Ол туралы сұрағанымда сіңілім байқап шақырайық деді.Сол кезде дәл үйдің қасында жүр екен.келді сөйтіп сіңілім шығып артынан мен келдім.

Олар амандасып маған сәлем деді.Әрине сіңілім танисынба деп сұрады.Иа,Айдана ғой Таразда тұратын қыз ғой,-деп жауап қатты. Жүрегімде бір жылылақ пайда болды.Сіңілім өз әңгімесін айтып отырды.Маған қарағанда еті тірі оның.Сөйтіп кетті ол,сіңілім жымиып әліде сені ұнатады,-деді.Сіңілім сөйлегенде кімге қарарын білмей отты деді.Өйткені сөйлеген мен,ал ол кезек-кезек қарап отырды,деді. Сөйтіп 1 аптадан соң Таразға қайттым.Бір күні СМС келеді Қалайсын?Ақтөбеге қашан келесін деген ең соңында есімін жазыпты. Түсінбедім сіңліме звандадым.Сөйтсем кеше нөмірлерінді алып кеткен тамыз айында тағы да Ақтөбеге келеді дедім,-деді. СМС мен сіңілімнің өтірігін ашпайын деп келемін дедім,СМс сөйлесіп тұрдық.Звандауға жүрегі дауаламапты.Сөйтіп көптен күткен тамыз келып мен бармаймын,-дедім.Осы уақытқа дейін алдағанымды түсінді де хабар ошарсыз кетті. Бірақ ол жігіт әліде жүрегімде. Осы оқиғаның ортасында қаншама жігіт сөз салды......

Бәрі бұрынғыша өтіп жатты.. Жігіт үйден шығып келе жатып, сүйіктісіне телефон шалып:
- Жаным, шығасың ба??! Сол баяғы жерде кездесейік.. - деді.. Ал сүйіктісі:
- Қайрат, мен сәл кешігіп барсам бола ма?
- Неге? Міндетті түрде кешігуің керек пе?
- Жоқ, жыр-шумақтарын жазып отыр едім..
- Жаным, қойшы, саябақта жаза салшы.. Мүмкін, мен де көмектесермін саған.. Сені қатты сағындым..
- Жарайды жаным. Қазір шығамын..
Қыздың келісімін алған жігіт дүкеннен гүл және қызға тәтті нәрселер алып жолға шықты.. Жол қиылысына келіп, жолдың арғы бетінен қызды көрді.. Бағдаршамның қызыл түсі жанып тұр.. Екеуі де бір-бірін қатты сағынып, жолдан жүгіріп өте бергенде, қатты жылдамдықпен келе жатқан көлік қызды қағып кетті...
Көліктің қатты дауысы.. Айқай.. Қыз біраз жерге ұшып түсті.. Қан.. Жігіт қызға жүгіріп келді де қолындағы гүлді кеудесіне қойды.. Қыз әлденені сыбырлап айтып жатты.. Бірақ, ауызынан аққан қан ол дауысты естіртпеді.. Қыз аяқталмаған жыр-шумағын айтып жатты.. Сүйіктісін құшақтап жігіт жылап отырды.. Қызды соққан көлік оқиға орнынан қашып кетіпті.. Көзі жасқа толған жігіт, көліктің номерін де байқамапты.. Қыз сыбырлап жатып, оқиға орнында көз жұмды.....