Кіріспе
Курстық жұмыстың өзектілігі
Азия қауіпсіздігі туралы айтқан кезде Шанхай ынтымақтастық ұйымы туралы айтпай кетуге болмайды. Бұл ұйым КСРО мен ҚХР арасындағы күрт егес жағдайында қиындықпен тамыр жайды. Кеңес-Қытай қатынастары қалпына келе бастағаннан кейін шекара ауданында сенім шараларын нығайту туралы мәселелерді қарау үшін бірлескен топ құруға шешім қабылдады. Бұл уағдаластыққа сол кездегі министрлер Э. Шеварднадзе мен Цянь Цичэнь өз қолдарын қойып ресімдеді. Топтың кеңестік бөлігінде сол кезде осы күрделі үдерістің алға жылжуына зор үлес қосқан тәжірибелі қытайтанушылар Генрих Киреев пен Виталий Воробьев жұмыс істеді.
КСРО тарағаннан кейін осы аса маңызды салада одан әрі жұмыс істеу туралы мәселе тұрды. Әлі есімде, 1992 жылы наурызда мені Ресей Сыртқы істер министрлігіне шақырып, жұмысты жаңа пішімде жалғастыру қажетттігі туралы ұзақ түсіндірген-ді: бір тарап – Қытай, ал екінші тарап – біртұтас делегацияға біріккен жаңа тәуелсіз мемлекеттер болмақ. Келіссөздерді осындай пішімде жүргізу жөнінде ҚХР – мен жарты жыл бойы қызу пікір талас жүрді.....

Электр техникасы деп электр магниті кұбылыстарын практика жүзінде кең салаларда колданылуын айтамыз. Барлық электр техникасы салалары бір-бірімен байланысты болғандықтан, техникалық жоғарғы оқу орындарында «Электр техникасының теориялық негіздері» курсын ашуға тура келді. Бұл курс әр түрлі электр техникасы пәндерінің негізі болып есептеледі.
Осы курстың негізгі бір міндеті ол кұбылыстарды тоқтар, кернеулер, қуаттар, магнит ағындары т.б. түсініктер арқылы есептеу, зерттеу. Сондай-ак тағы бір атқаратын міндеті, ол әр бір құбылыстарды электр кернеулігі, магнит өрісінің индукциясы, қуат ағындары, т.б. түсінәктер аркылы есептеу, зерттеу. Осы міндеттердің біріншісі тізбектерді есептеу мен зерттеуге, ал екіншісі электр магниті өрістерін есептеуге, зерттеуге арналган.
Электр техникасының өсіп дамуы электр магниті құбылыстарын жете зерттеуді, оқып білуді, практика жузінде пайдалануды керек етеді. Осы зор еңбекте, ізденуде, көптеген жаңалыктарды ашуда орыс инженерлерінің, ғалымдардың қосқан улесі аз емес. Олар шет елдердің көрнекті ғалымдарымен бірлесе отырып электр техникасының маңызды салаларының бастамасына жол ашты. Осы бастаманы бастаіандардың бірі М.В.Ломоносов. Ол атмосфера электрі атты теориясын кұрды. Заттың салмағының ақталсу және қозғалыс заңдарын ашты.
А.Вольт (Италия фізигі) ойлап тапқан гальваникалық элементтер бағанасынан кейін электр тоғын алуға мумкіншілік туды. 1802 жылы В.В.Петров электр тізбегіндегі процестерді зерттеп электр доғасын ашты және осыларды іс жүзінде жарық шығаруға, металды балқытуға, металдарды пісіріп жалғастыруға пайдалануға болады деген көзқарасын айтты.
1845 жылы неміс физигі Г.Кирхгов тармақталған электр тізбектеріне арналған негізгі заңдарын айтты.Сондай-ақ, осы заңдар Кирхгов атымен аталып теориялық және практикалық электр техникасының дамуына зор әсер етті. ....

Кіріспе
Ұлы орыс халқының классикалық және совет әдебиетін, қазіргі әдебиетін, туысқан ұлттардың халық демократиясы елдерінің және дүниежүзілік әдебиеттік үлгілерін қазақ тіліне аудару – идеологиялық және мәдени зор маңызы бар іс. Бұл әдебиетіміздің шеберлік жағынан жетеле түсуіне көмегін тигізіп қана қоймайды. Сонымен бірге халқымыздың рухани мәдениетін ерекше байытады.
Аударма ісінің белгілі бір сатыға көтерілуінің нәтижесінде қазақ оқырмандары Пушкин, Лермонтов, Горький, Тургенев, Гоголь, Толстой, Маяковский, Шолохов т.б. орыстың классикалық және советтік әдебиетінің тамаша өкілдерінің шығармаларын өз тілінде оқитын болды.
Қазақтың көркем әдебиет баспасы қазір орыс классиктерінің шығармаларын , мемлекеттік сыйлық алған шығармаларды түгел дерлік қазақ тілінде шығару мақсатын қойып отыр.
Әдебиетіміздің аударма саласында елеулі - жұмыстар істеліп белгілі бір кезеңнен өтіп, енді алда айрықша зор міндеттер тұрғанда, өткен жолымызды шолып, іс тәжірибемізді қорытып, болашақтағы міндетіміздің негізгі бағытын белгілеп, көркем аударма өнеріндегі басты мәселелерді шешіп алу кезек күттірмейтін мәселеге болу тиіс. Орыс тілден қазақ тіліне жүздеген кітаптар аударылды. Бұл үлкен іс ірі кемшілігіне қарамастан, үлгілі тәжірибесіз емес.
Осы жолдағы М. Горькийдің әнгімелерін қандай тәжірибеде аударғанын көретін боламыз.
Жалпы Горький әңгімелерін игере бастауы аударма әдебиетіміз үшін ғана емес қазақ әдебиеті, көркем әдебиеті үшін де елеулі кезең.
Біз әдебиетіміздің қыруар байлығын мақтан ете аламыз. Қазір дүние жүзі халықтары сүйіп оқитын М.В. Маяковскийдің мағыналы, жалынды поэзиясы, М. Горкийдің мәңгі өлмес асқақ та терең мұралы т.б.....

Кіріспе
Б.з.б І-ғасырдың аяғында Қазақстан даласында сақ тайпаларын ығыстырған жаңа тайпалық одақ пайда болды. Олар: үйсіндер қаңлылар.
Мал шаруашылығы үйсін тайпаларының өмірінде маңызды рөл атқарды. Олар әсіресе жылқы өсіруге ерекше көңіл бөлді .үйсіндердің мекен еткен ортасы – Іле даласы мен Жетісу жері. Үйсін билеушісінің титулы гуньмо (күнбегі). Үйсін тайпаларында жерге жеке меншік болды. Жеке меншік болғандығының белгісі олар өздеріне тиісті заттарға жолдарға таңба салған. Үйсін қоғамында әлеуметтік теңсіздік археологиялық олжалардан айқын көрінеді. Үйсіндерде қайтыс болған адамның қолы қапталына созылып басы батысқа қаратып жатқызылған. Олардың негізгі баспанасы киіз үйлер болған. Тайпа адамдары жаратушы күшке сеніп оларға арнап құрбандықтар шалған. Үйсіндер Қытаймен дипломатиялық және туысқандық қарым-қатынаста болған. Қаңлы ғұндармен жайылым сауда жолы үшін соғысқан. үйсіндер ежелден келе жатқан түркі тапаларының бірі бүгінде ұлы жүз құрамындағы ру.
І-тарау Үйсіндердің этникасы.
1.1. Үйсіндердің шығу тегі.
Үйсін ұлы жүз тайпаларының жалпы аты. Бұлар ежелгі заманнан бері осы өңірді мекендеген. Іле аймағындағы албан, суан, жалайыр тайпалары осы үйсін ұлысының тармақтары.
ә) Байырғы қазақ шежірелерінің деректері мен тарихи жазба деректер, үйсін елінің тарихта тым ерте заманда әйгілі болғандығын және қазақ қауымының негізгі тұлғасы мен ұйтқысы боландығын дәлелдейді.....

Кіріспе
«Туған елге пайдалы іске қолдан келгенше
үлес қосу-әрқайсысымыздың міндетіміз».
(Ы. Алтынсарин)
Қазақ халқының ұлы перзенті, қазақ жерінде оқу-ағарту ісін жүзеге асырған қазақ зиялылырының көшбасшысы, тұңғыш халық ағартушысы қоғамда өзгерісті жасау жолында талмай күрескен , сөйтіп халық игілігі үшін жан алмай еңбек етудің үлгісін көрсеткен. ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы акса көрнекті ағартушы-демократ - Ыбырай Алтынсарин Қазақстандағы қоғамдық ой-пікірдің өркендеу тарихында үлкен орын алды.Ол жас ұрпақты тәрбиелеу мәселесіне ерекше көңіл бөлді. Қазақ даласындағы аумалы төкпелі заманда ұрпақ болашағын ойлап, балалар мен жас жеткіншектердің тағдырына терең үңілген ағартушы –ұстаз.
Ыбырай Алтынсариннің халық-ағарту ісіне жолдама алып алғаш аттануы.
Мектепті үздік бітірген ол 1857-1859 жылдары арасында өз атасы Балқожа бидің писері (қағаз көшіруші ) болады да, 1860 жылы Орынбор облыстық басқармасына кіші тілмаштыққа орналасады. Кейіннен өз қалауы бойынша Торғай қаласындағы бастауыш мектепке мұғалім болып келеді , ел ішінде орын алған саутсыздық пен білімсіздікке қарсы ашық күреседі.
Осы кезден бастап, бұл бағыттағы асыл арманы Алтынсаринның ағартушылық педагогикалық қызметі басталады. Соныман бірге, Ресейде басталған азаттық қозғалыстың өрлеу кезінде қазақ ағартушыларының демократиялық идеяларының белсенді жаршысы болды.....

В дипломном проекте рассматриваются элементы разработки
автоматизированной системы управления котельной. В настоящее время
автоматизация является бурно развивающейся отраслью промышленности.
Главной целью и миссией автоматизации и, в рамках этого проекта, является
передача тяжелой физической и опасной для жизни людей работы из рук
человека технологиям. Актуальность работызаключается в привнесениикомфорта,
безопасности и ресурсосбережения в жизнедеятельность человека.
Взаимодействие человека с процессами котельной путем сенсоров,
исполняющих устройств и программного кода является прогрессивной
моделью управления процессами промышленности. Задачей дипломного
проекта является построение системы, управляющей главными компонентами
котельной, а именно подачей воды в котлы, подачей горючего в печи,
температурой, расходом и давлением воды в подающей и обратной линии,
расходом газа и мазута, текущей электрической мощностью и уровнем воды.
Данные функции показывают управление котельной путем передачи ему
команд. Целью разработки является построение системы, рассчитывающей
показатели: по выработки тепловой энергии водогрейных котлов, по
количеству выработанной и отпущенной тепловой энергии. Также система
рассчитывает коэффициент полезного действия нетто и брутто котельной,
удельный расход натурального топлива на выработанное и отпущенное 1 Гкал
тепла. Другая важная функция - построение модель, с помощью которой
котельная сможет передать данные пользователю. Эта функция реализована
путем передачи данных пользователю о температуре, давлении, расходу,
уровню воды в котельной, а также передачи аварийной сигнализации
пользователю в случае выхода из строя какого-либо из компонентов системы,
а именно: превышение или понижение уровня, температуры и давления воды
в котельной. Эти функции важны для обеспечения безопасности на
производстве, что является одной из важных целей, которую преследует
разработка система котельной.
В аналитической части представлено описание системы котельной,
выявлены недостатки и способ их устранения, описаны программные и
инструментальные средства, используемые при выполнении проекта. В
проектной части дипломной работы представлено проектирование системы
котельной, реализованной в среде Vijeo Citect . В экспериментальном разделе
описан программный продукт, решающий задачи оптимизации процессов
котельной, показаны примеры работы программы на экранных формах и
схемах. Экономическая эффективность и расчеты показаны в технико -
экономической части дипломного проекта.....

Основные направления и масштабы инновационного развития науки,
техники и технологий немыслимы без применения элементов и систем
волоконной оптики. Два основных фактора: постоянно растущие требования к
качеству оптических волокон и широкие перспективы развития, связанные с
появлением новых видов волокон на основе фторидных, халькогенидных
стекол, оптической стеклокерамики и других материалов обусловили
необходимость совершенствования системы автоматического управления
заключительной стадией процесса производства оптических волокон -
процессом перетяжки заготовки в волоконный световод, придание ей свойств
универсальности, столь необходимых в условиях различных скоростных
режимов в процессе вытяжки.
В связи с изложенным, тема дипломного проекта, посвященная
исследованию и разработке системы автоматического управления процессом
формования оптических волокон, является весьма актуальной.

Цель работы

заключалась в разработке двумерной системы

автоматического управления процессом формования оптических волокон,
обеспечивающей высокоточную стабилизацию диаметра и натяжения
оптического волокна в процессе его выработки в условиях низко — и
высокоскоростных режимов.
Для достижения поставленной цели в работе рассматриваются
следующие научно-технические задачи:
- разработка уточненной математической модели процесса формования
оптических волокон, определением степени связности и установления
рациональных входо-выходных соответствий;
- разработка структуры системы управления процессом формования для
низкоскоростных нестационарных режимов; разработкой алгоритма на базе
модифицированного регулятора Смита при наличии транспортного
запаздывания в измерениях;
- разработка структуры системы управления процессом формования для
высокоскоростных технологических режимов;
- разработка алгоритмов управления процессом формования на основе
метода корневого годографа и процедуры синтеза линейной конечномерной
системы управления в пространстве состояний с желаемым распределением
корней характеристического уравнения;
- разработка релейного алгоритма управления заготовки относительно
нагревательного устройства;
- разработка функциональных и принципиальных схемных решений для
реализации предложенных алгоритмов управления;
- проведение теоретических и экспериментальных исследований
отдельных узлов и системы в целом.

Методы исследования.

В работе использованы современные

математические и инструментальные методы исследований. Теоретические
исследования основывались на методах современной теории автоматического
управления. Для исследования алгоритмов управления использовались
методы математического моделирования в среде Matlab.
Путем экспериментальной идентификации получена уточненная
математическая модель технологического процесса формования оптического
волокна.
Разработан принцип управления многомерным процессом формования
оптического волокна, обеспечивающий, как адаптацию к изменяющимся
параметрам объекта управления, так и инвариантность по отношению к
гармоническому возмущающему воздействию, возникающему вследствие
колебаний объемного расхода стекломассы в зоне формования.
Проведена параметрическая оптимизация модифицированного
регулятора Смита на основе применения интегральных квадратичных ошибок.
Для высокоскоростных режимов разработана структура системы
управления и алгоритм управления процессом формования на основе метода
корневого годографа и процедуры синтеза в пространстве состояний с
желаемым распределением корней характеристического уравнения.
Разработаны функциональная и принципиальная схемы компьютерной
системы управления процессом формования оптических волокон путем
вытягивания из заготовки на базе интеллектуальных сервоприводов.
Предложенные в проекте алгоритмы управления и схемные решения
использованы при разработке компьютерной системы автоматического
управления процессом формования оптических кварцевых волокон.
Разработанные структуры и алгоритмы позволяют получать оптические
волокна с более «жесткими» допусками по геометрическим параметрам.
Развиваемые в дипломной проекте методы управления процессом формования
оптических волокон путем их вытяжки из заготовки могут быть использованы

для автоматизации аналогичных операций при производстве

новых

перспективных видов волокон, таких, как, например, фторидные,
халькогенидные и другие, а также для автоматизации технологических
процессов производства химических волокон, используемых, в том числе и в
текстильной отрасли. ....

Банктік жүйе – банктік операциялардың жалпы жиынын шоғырландырушы несие жүйесінің негізгі буыны.
«Ал банк – банк қызметін атқарушы, коммерциялық ұйым болып табылатын заңды тұлға.»(№10 1-бап 1-тар)
«Банк мәртебесі жоқ бірде бір заңды тұлға өзін «банк» деп атай алмайды және банк қызметімен айналыса алмайды»( №10 1-бап 3-тар)
Экономика саласындағы ақша және банк ісі проблемалары ең бастылардың бірі болып табылады. Кез-келген мемлекеттің экономикасының мықтылығы банк жүйесінің беріктігінен білінеді. Әсіресе жас мемлекеттер үшін банк жүйесінің жақсылап қалыптасуының зор мағыназы бар.
Шет ел экономисттерінің пікірінше : «Банк – басқа іскерлік ұйымдар сияқты,өз кірісін максималды түрде ұлғайту үшін жұмыс істейді.»(№6)
Мемлекеттің банк жүйесінің дамуына қарап мемлекет экономикасының қарқыны мен әлеуметтік жағдайын бағалай аламыз. Егер банк жүйесі дұрыс әрі тиімді болса , оның халқының да хал – ахуалы жоғарғы деңгейде болады .
«Нарықтық даму жағдайындағы қоғам өмірінің әр алуан әлеуметтікө экономикалық мүдделерінің түйісетін жері банктер жұмыс істейтін банк жүйесінің ауқымы болғандықтан, сондай – ақ осы жүйе арқылы мемлекеттің қаржы, ақша- кредит, оның ішінде валюталық саясатын іске асыру мақсатында түрлі банкілік операциялар жүргізілетіндіктен банктер мен олрдың қызмет аялары банктік құқық құзыретімен қамтылатыны бүгінге көпшілікке мәлім.»(№8 3-б.)....

Жылжымалы ойындар, спорттың ең көп тараған түрі. Оған әр түрлі қашықтықта жүгіру мен жүру, ұзындық пен биіктікке секіру, спорттық снарядтарды лақтыру, жеңіл атлетикалық көпсайыстар енеді. Жеңіл атлетикалық жарыстар ашық және жабық (манеж) алаңдарда өтетін жеке, командалық және эстафеталық жарыстар болып бөлінеді.
Халықаралық әуесқойлық жеңіл атлетика федерациясы (ИААФ) 1912 жылы құрылған. Оған қазір 200-ге жуық ұлттық ассоциациялар біріккен. Олимпиялық ойындар 1896 жылдан (1-Олимпиялық ойын), дүниежүзілік чемпионат 1983 жылдан өткізіліп келеді. Жеңіл атлетика ойындары өте көнеден белгілі. Ол ежелгі Олимпия ойындарының бағдарламасына енген.
Қазақстанда алғашқы ресми жеңіл атлетикалық жарыс — Бүкілқазақстандық 1-спартакиада 1928 жылы Петропавл қаласында өтті. Республикада жеңіл атлетикадан тұңғыш рет КСРО-ның спорт шебері атағын Ш.Бекбаев алды (1943). Қазақстанның жеңіл атлеттері Олимпия ойындарында, дүниежүзілік чемпионаттар мен халықаралық жарыстарда жоғары нәтижелерді көрсетіп, жеңімпаздар мен жүлдегерлер атанды. ....

Кіріспе.
Бағалы қағаздардың эмиссиясы бағалы қағаздардың бастапқы рыногінде жүзете асырылады. Онда бағалы қағаздарды шығару және бастапқы орналастыру процестерінде, бір жағынан, эмитенттердің немесе олардың тапсыруы бойынша бағалы қағаздар рыногінің кәсіпқой қатысушысының және, екінші жағынан, инвесторлар арасындағы қатынастар қалыптасады. Мемлекеттік бағалы қағаздар эмиссиясын жүзеге асыру тәртібі және эмиссия көлемі арнаулы заңдармен реттеледі.
Қазақстанның орталықтанған - жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға өтуі қоғамдық өндірістің сипатын өзгертуде. Олар - меншік қатынастары; шаруашылық субъектілерінің құрылымы мен оның қызмет көрсету механизмі; олардың өзара қаржылық байланыстарының формалары; қоғамның барлық топтарының шаруашылық нәтижесіне мүдделілігінің дәрежесі. Қоғамдағы соңғы 6-7 жылда болған өзгерістер -Қазақстан Республикасының нарық қатынастары арқылы демокр-атиялық ел болуға бет алғандағы өтпелі дәуір кезеңдерінің өзгерістері. Нарық қатынастары өркениетті елдерде ежелден дамып, соңғы 70-жылда "социализм" мен "капитализм" деген екі жүйенің бәсекесінде өзінің өміршендігін, экономикалық және әлеуметтік тиімділігін дәлелдеді.....