Балаға пышақ бермесең бір жылар, берсең — екі жылар.

Балажанды биелер құлындарын теппейді,
Балажанды адамды бала айналып кетпейді.

Қолыңда жарың болса,
Қараңғылық қашады;
Даналық көзіңді ашса,
Бақытсыздық қашады.

Ақыл қонбаған жігітке,
Бақыт та қонбайды.

Бақ келді деп таспа,
Жау келді деп саспа.

Батыр - ортақ, бақ- жалқы.

Ханның ісі қараға түседі,
Бидің ісі параға түседі.

Басыңа іс түссе:
Бекке барма, көпке бар,
Бек беліңді сындырады,
Көп ісіңді тындырады.

Хан халықтан үлкен емес.

Игілікке - сүйгілік.

Игіліктің ерте, кеші жоқ.

Жайылымы болмаса, мал азады,
Қайырымы болмаса, жан азады.

Жайылымын тапса, мал семіреді,
Қайырымын тапса, жан семіреді.

Қайраңы жок көлден без,
Қайырымы жоқ ерден без.

Мұсылманшылық әсте-әсте,
Кәпір болу бір пәсте.
Зекетсіздің малы сүндетсізге бұйырар.

Сайрамда бар сансыз баб.

Құдай ұрғанды Пайғамбар асасымен түртеді.

Құран сөзі - Құдай сөзі.

Құдай қылғанды былай қылма.

А, Құдай! А, Қүдай!
Сыйынғанның белгісі. Тек! Тәйт! Шәйт!
Бұйырғанның белгісі.

Асқар тау алыстан көрінеді.

Асқар таудай алып бол,
Әппақ күндей жарық бол.

Асқар таудың айбыны қарыменен

Бұлбұлға бау жақсы,
Кекілікке тау жақсы.

Құдалының малы бір,
Анық достың жаны бір.

Құда — мың жылдық,
Күйеу — жүз жылдық.

Құданы құдай қосады,
Құдай ұрғанды құмар қосады.

Менменнің тобасы жүрмес.

Менмендік туған анаға да жақпас.

Тәкаппардың кісісі өлсе, жалғыз жылайды.

Тәкаппардың тәубасы қабыл болмайды.

Мақал-мәтелдер – халық даналығының қазына байлығы. Олар ғасырлар бойы қалыптасып, сол халықпен мәңгі бақи бірге жасап, біте қайнасып кеткен дүние. Сондықтан да оны жұртшылық жадына сақтап, өзінің күнделікті өмірінде, өзара қарым-қатынасында пайдаланады. Мақал мен мәтелге бай халықтың бірі – қазақ халқы. Қазақ халқының мақал-мәтелдерінің шығу тегі жөнінде айтар болсақ, А.Байтұрсынұлы: «Мақал да тақпаққа жақын салт-санасына сәйкес айтылған пікірлер. Тақпақтан гөрі мақал маңызы шын келеді. Мәтел дегеніміз кесегімен айтылатын белгілі-белгілі сөздер. Мәтел мақалға жақын болады. Бірақ мақал тәжірибеден шыққан ақиқат түрінде айтылады. Мәтел....

Әкесіне тартып ұл тумас,
Шешесіне қарап қыз тумас.

Әкені көріп ұл өсер,
Шешені көріп қыз өсер.

Әр атаның өз ұлы бар,
Әр бұтаның өз гүлі бар.

Білімі жоқ ұл – жұпары жоқ гүл.