Менің курстық жұмысысның тақырыбы: “Шығыс сметаларының орыфндалу есебі” деп аталады.
Бұл курстық жұмысты жазу барысында бюджеттің экономикалық мәніне, бюджеттің шығыстарыына және шығыс сметаларының орындалу есебіне байланысты мәселелерді қарастырғалы отырмын. Осы негізгі үш сала бойынша жаңа даму қарқынына еніп отырған әлеуметтік-экономикамыздағы бюджет шығыстарының жалпы алатын орны толық ашылмақ.
Экономикамызды әлемдік деңгейге жеткізу үшін түрлі салаларға бюджеттен бөлінетін шығыс орындалуы есебін дұрыс әрі ұтымды ұйымдастырудың экономикалық мәні зор десек, сол шығыс сметларының орындалуы есебін бүгінгі атқарушы қаншалықты дәрежеде қолданып жүр. Осы туралы мәліметтерді сіздер курстық жұмысымның ішінен ала-аласыздар ....

Жалғыздың малы құралмай,
шырқауға шалқып шыға алмай,
жалғыздықпенен күн кешер
шыңдағы жалқы шынардай.
Жалқының жайы - қараң жай,
жапанда жортқан тағы аңдай,
талықсып кеткен сәтінде....

Айтбай Ботпайұлы Жұмағұлов (1975 жылы, Қарақұдық ауылы, Бұқар жырау ауданы, Қарағанды облысы) - айтыскер ақын, филология ғылымдарының кандидаты, доцент[1].
Атбай Ботпайұлы 1992 жылы Қарақұдық ауылы Амангелді орта мектебін бітірген. Академик Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті филология факультетінің түлегі (1995-1999). Еңбек жолын Қарағанды қаласындағы Әлихан Бөкейхан атындағы №76 қазақ орта мектебінде қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі ретінде бастайды(1999-2000), Кейін Қазақстан-Ресей қазіргі заманғы университетінде оқытушы болып қызмет атқарған (2000-2001). 2001 жылдан бері академик Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті филология факультетінің қазақ әдебиеті кафедрасында аға оқытушы болып қызымет етіп келеді. 2012 оқу жылынан бастап университет доценті. Аталмыш университеттің аспирантурасында күндізгі бөлімінде білім алған (2002-2005). 2007 жылы академик Рымғали Нұрғалидың жетекшілігімен Л.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде кандидаттық диссертация қорғаған. 2005 жылдан бері Қарағанды облысы Мәдениет басқармасы Халық шығармашылығы орталығында «Арқа» айтыс ақындар мектебінде жетекшілік етіп қызмет атқарады.....

Иә, биылғы жылы талай ұл-қызды әкесіз талай ата-ананы баласыз қалдырып, етігімен су кешкен зұлмат соғыстың аяқталғанына 71жыл. Қаншама ержүрек батыр ата-әжелеріміз басын қаперге тігіп, ұрпақтарға бейбіт өмір сыйлайды. Ал, ол ел үшін кеудесін оққа тосып, ерлік көрсеткен ата-бабаларымыздың ізгілікті ісінің арқасы. Демек, Ұлы Отан соғысына қатысушы майдангерлер ерлігін бүгінгі және кейінгі ұрпаққа насихаттап, оларды өнеге тұту парыз.Ерлік мәңгі ескірмейтін, ұрпақтар жанында сақталатын қасиетті іс. Осы ерлік көрсеткен батырлардың бірі –жерлесіміз «Даңқ» Орденінің толық иегері Ш.Т.Еркіновте бар.
Ол 1924жылы Ойыл ауылдық кеңесінде Даулетиман елді мекенінде дүниеге келіп,Батыс Қазақстан облысы ,Қаратөбе айданы, Саралжын ауылындағы бастауыш мектептен дәріс аладыда Миялыдағы Орлыкөл мектебінде білімін жалғастырып , үздік бағамен бітіреді.1942жылдың 18 тамызында Ақтөбе облысы, Қобда аудандық әскери дайындық тан өтіп,1943 жылдың шілде айынан бастап,ұрыстың қызған жері Батыс майданының құрамында Сталинград шайқасында шыңдалады......

Бала тәрбиесінің ең үлкені-оны еңбекке баулу. Еңбекшіл жас қана ең үздік азамат болып қалыптасады.

Ә. Нұршайықов

Тәрбие тал бесіктен басталады. Баланың еңбекқор,ақылды,тәрбиелі болып өсуіне ата-анасы жауапты. Жақсы тәрбие көрген бала ешқашан жерде қалмайды. Айналасы жақсы адамдарға толып,үлкендерге құрмет көрсетіп,кішілерге өнеге беріп жүреді. Жалпы жақсы адам болып қалыптасқан баланың өмірі жақсылыққа толады. Көбінесе,қазіргі жұмысбасты ата-аналар балаларына дұрыс тәрбие бере алмай жүр. Мен бұндай оқиғаларды күнделікті өмірден және фильмдерден көрдім. Тек қана жұмысбасты ата-аналар ғана емес,басқа да отбасылар ішінде бар. Әркімнің тәрбиесі әрқалай. Тәрбие байлыққа,жоқшылыққа қарай бөлінбейді. Ең әуелі баласына тәлім тәрбие бергісі келетін ата анада ниет пен сүйеспеншілік болады.

Қазіргі кезде бала тәрбиесіне көп көңіл бөлінбей жүр. Балалардың көпшілігі жан жаққа шашылып кетті. Барлық бала бірдей емес. Себебі,әркімнің тәрбиесі әрқалай. Мен бұл сөзді қайталаудан таймаймын. Өйткені бұл-заңдылық. Қысқасы барлық адам бірдей тәрбие көрген жоқ. Сондықтан олардың балаларына беретін тәрбиесі де әртүрлі болады. Мысалы,ауыл мен қала балаларының алған тәрбиесі көпшілік жағдайда әртүрлі болады ғой,иә?Ауыл балалары ауылдағы ата әжелерінің қолында өсіп,қазақи тәлім-тәрбие көреді. Олар көбінесе ұлтшыл,намысшыл,салт дәстүрді ұстанатын болып өседі. Бірақ бәрі деп айтпаймын. Себебі,ауыл балаларының арасында қала балаларына еліктейтіндер табылары хақ......

Интернет ұғымы ХХ ғасырдың аяғында пайда болса да, жүрдек пойыздың жылдамдығын еске салатындай жедел қарқынмен кең қанат жайып келеді. Әйгілі Ер Төстік ертегісінде Төстік жыл санап емес, ай санап, күн санап өсіпті дейтін жері болатын. Сол Ер Төстіктің ер жетуі сияқты дамып отырған бір сала болса, ол - бүкілғаламдық желі - Интернет деп санар едім.
Оның өзі шығу тарихы да қызық. «1957 жылы Кеңестер Одағы жасанды жер серігін ғарышқа ұшырған соң, АҚШ Қорғаныс министрлігі «егер соғыс бола қалған жағдайда Америкаға сенімді ақпарат алмасу жүйесі керек болады» деп есептеген. Ондай жүйені АҚШ-тың Орталық барлау басқармасының қызметкерлері ойлап тапқан деседі. Бұл мақсатта Лос-Анджелес, Юта және Калифорния штаттарындағы университеттерге және Стэнфорд зерттеу орталығына компьютерлерді бір-бірімен жалғайтын желі жасау тапсырылады. ARPANET деп аталатын жоба 1969 жылы 29 қазанда төрт мекеменің компьютерлерін телефон арқылы байланыстырады. ....

Жердің сыртқы қыртысы "литесфера" деп аталады. Еның радиусы 15-18 км-ден 80 км-ге дейін болады.
Жер қойнауы дегенде оның сыртқы қабатын, мантиясын және ядросын қосып айтқан дұрыс. Бірақ күнделікті өмірде, ғылымда жер қойнауы дәл, тек оның беткі қыртысын (литосфераны) қарастыру қалыптасқан жер қойнауы пайдалы қазба байлықтардың қоймасы. Адамдар осы күнге дейін олардың тек 10 км-ге дейін ғана орналасқандарын пайдаланады.
Жер қоймауынан алынатын пайдалы қазба байлықтарды үш топқа бөледі:
• жанатын отын-энергия қоры - көмір, мұнай, газ, жанғыш тақта тас, шымтезек,
• рудалы пайдалы қазбалар - қара және түсті металдар, қымбат бағалы, сирек кездесетін т.б. металдар кендері;
• бейруда пайдалы қазбалар - химия шикізаты (минералдық тұздар, гипс, күкірт, апатит, фосферит, т,б.), етқа төзімді материалдар, құрылыс материалдар шикізаты, әсемдік тастар т.б. ....

Әлеуметтік басқару ақпаратпен қамсыздандыру. Әр түрлі әлеуметтік топтардың әлеуметтік қажеттіліктерін қамтамасыз етуде, өмір деңгейін көтеруде дұрыс базалық реформа құру қажет. Осының негізінде әлеуметтік сферада жағдайында жоспарланған саясат болуы керек. Осы шарттарда әлеуметтік басқарудың эффективтілігін жоғарлату бір мәселеге қойылады.
Бұл мәселе әлеуметтік басқарудың өзекті және де толық ақпаратты болуын байланысты. Бұл басқару субъектісіне әлеуметтік процестердің негізгілері мен ағымын, сонымен қатар дұрыс қорытынды жасауға көмек береді.Бұл мәселе процестің техникалық автоматтандырылған сборын, сақтандырылуын түрлі деңгейдегі ақпараттық массивтердің анализі мен өңделуін талап етеді. Әлеуметтік басқаруда Ғылыми-Техникалық Прогресс ең алдымен басқару қызметіне жаңа ақпараттық технологияларды енгізумен байланысты.
Жаңа Ақпараттық Технологиялар (ЖАТ) – ұйымдық басқару жүйесіндегі принципиалды жаңа әдістері мәліметтерін өңдеу, яғни ол технологиялық жүйелерге нақты бағытталған жиынтық, сақтау, өңдеу, ақпаратардың тасымалданудың жиынтығынан тұрады.
Сәйкесінше қазіргі заманға сай автоматтандырылған әлеуметік жүйелер нақты ұйымдарда құрылған жүйелерде ғана қолданылады. Бұл бір жүйеден екінші бір автоматтандырған жүйелер арасындағы қатынас арқылы орнатылады және ақпараттық жүйелерді қолдануда және қамтамасыз етуде міндетті және жауапкершілікті мамандармен жұмыс істеу керек.
Ақпараттық жүйелер арқылы басқа құжат түрінде тасымалданатын ақпарат текст және санкция қолданбаған рұқсаттан қорғалуы керек.Бұл жағдайларды шешуде ұйымдық-құқықтық автоматтандырылған жүйенің ақпаратты өңдеуін қамтамасыз ету керек.
Ақпараттық жүйесінің және ақпараттық құқықтық қамтамасыз етулуі жағдайлары жаңа жүйе болып табылады. Ол тек соңғы жылдары ғана информатизация бүкіл қоғамның өмірін қамтыған кезінде өзекті болып отыр.
Қазіргі кездегі Ақпараттық технологиялардың революциясы-глобальды процесс. Яғни басқарудың эффективтілігін жоғарлату қажеттіліктері. Егер 20 жыл бұрын әлемде тек 50 мың компьютер болса, онда бүгін 50 мың компьютер әлемде әрбір 10 сағат сайын сатылады. АҚШ-ғы жұмысбастылық әлемінде 75 млн. персоналды компьютерлер қолданылады. (35 млн. үйдегі қолданылатын компьютерлер есептелгенде: Компаниялардың персоналды компьютерлерді қолдану және оларға қатысты-яғни 80 млрд.долл. 1984 ж 160 млрд.долл. ....

Батыс Еуропа елдерінде XVIII ғасырда дүниеге келді. Бұл Батыс Еуропада феодалдық құрылым тоқырауға тіреліп, зиялы қауымның дамуға жаңа бағыт ціздеген кезі болатын. Ағартушылар мақсаты жоғарыда айтылғандай – сауат ашу, білім тарату. Әрине бұдан келіп Батыс елі ХҮІІІ ғасырда сауатсыз болды деген пікір тумаса керек. Ол кезде сауаттылар да, ғалымдар да болды. Бірақ олар тек үстем тап өкілдері еді. Олар мен қалың халық арасындағы алшақтық орасан болатын. Халық тегіс сауатсыз болғандықтан ағартушылар сол қалың елді, бұхараны сауаттандырып, көзін ашпақ болды. Сондықтан, олар қоғамдық-саяси ойдың қалыптасуына кезінде тиімді әсер етті. Егер ҮХІІІ ғасырдың аяғында Ұлы Франция революциясы «Бостандық, теңдік, бауырластық» деп ұранмен көтерілген болса, оның бірден-цбір түрткісі болған ағартушылар, француз философтары еді.
А) Қазақстан жеріндегі ағартушылық, негізінде, ХІХ ғасырда өріс алып, тарады. Бірақ, қазақ елінің Батыс елдерінен үлкен айырмашылықтары бар еді. Қазақ арасында үстем таптар мен кедейлер арасында сауаттылық жағынан айырмашылық аз болды. Бәрі дерлік бірдей сауаты кем болды. Бұл бір, екіншіден, қоғамдық санасы, бостандығы жағынан да айырмашылық күрделі болмады. Сөз бостандығы қазақ арасында күнделікті әдет еді. Дегенмен, қазақ елінің өзіндік проблемалары болды. Ол ел бірлігін сақтау, қазақ жеріне сырттан келіп, қол сұғушылыққа, отаршылдыққа халықтың наразылығын арттыру, көзін ашу, елді еңбекке, білімге шақыру. Сондықтан қазақ жеріндегі ағартушылықты екі бағытта алып қараған жөн. Біріншісі, бұл бір жағынан патшалық Ресейдің Қазақстан жеріне терең бойлау нәтижесінде қазақтың құнарлы жерлерін билеп-төстеп, қазақтарды шөлейт жерлерге ығыстырғанына қарсылық білдіріп, толғану болса, екінші жағынан, ақшалы тауар қатынасы күнделікті қазақ өміріне кеулеп кірген сайын, елдің дағдылы дәстүрі бұзылып, жаңа, халыққа тұрпайы қатынастар орнай бастағанын уайымдап, күңіреніп, елдің назарын соған аударып, санасын ояту болды. Өкілдері: Дулат Бабатайұлы (1802-1871), Шортанбай Қанайұлы (1818-1881), Мұрат Мөңкейұлы (1843-1906), Оларға дейінгі Бұқар жырау (1668-1781), Ақтамберді жырау (1675-1768) тағы басқалар. ....

Мұхтар Әуезов Қазақ әдебиетіндегі драматургия жанрының негізін салушылардың бірі болды . 1926 жылы Қазақтың мемлекеттік драма театры оның « Еңлік – Кебек » пьесасымен ашылады . Драмашы бұл шығармасын кейінне әлденеше рет өңдеп , жетілдірді , соның арқасында пьеса театр репертуарының тұрақты орын алған классикалық туындыға айналды .
« Еңлік – Кебек » трагедиясы ел ішінде кең тараған тарихи аңыз негізінде жазылған . Ол – ескі рулық-феодалдқ әдет-ғұрып шырмауын үзіп , жүрек қалауымен бір-біріне қосылған екі ғашық – жас Еңлік қыз бен Кебек батырдың ру шонжарларының қатал үкімімен өкінішті қазаға ұшырап , арманда кеткендіктері туралы аңыз еді ....