Кіріспе
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі өзі жүргізетін операциялар бойынша ресми қайта қаржыландыру мөлшерлемесін, сол сияқты басқа да мүдделендіру мөлшерін белгілейді. Ресми қайта қаржыландыру мөлшерлемесін ақша нарығының жалпы жағдайына несие бойынша сұраныс пен ұсынысқа, инфляция деңгейіне байланысты белгілейді. ҚҰБ мүдделеңдіру мөлшерлемесі саясатын мемлекеттік ақша-несие саясаты жүзеге асырылатын аумақтағы нарықтың мүдделендіру мөлшерлемесіне әрекет ету үшін пайдаланады.
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі пайыз саясатының басты мақсаты — айналыстағы теңге деңгейін көтере отырып, несиеге деген сұранысты азайту, соның нәтижесінде ақша жиыны және инфляцияның өсуін төмендетуді қамтамасыз ету болып табылады. Жоғары пайыз мөлшерлемесі, шын мәнісінде пайыз үшін төлемдер өз кезегінде шығынның көлемін құрайды. Демек, жаңа пайыз саясаты алдағы уақытта немесе белгілі бір уақыт аралығында өзінің нәтижелеріне қол жеткізуге тиіс.....

1. БӨЛУ ТЕОРИЯСЫ: ӨТКЕН МЕН БҮГІНГІ.
БӨЛУ ПРИНЦИПТЕРІНЕ ТЕОРИЯЛЫҚ ҚӨЗҚАРАСТАРДЫҢ ЭВОЛЮЦИЯСЫ
Бөлу коғаіущық ұдайы өндірістіц маңызды фазасы болып табылады. Белу қоғамцық ұдайы өндірістің фазасы ретінде өндіріс пен тутынудың арасывда болып, құбылыс түріңде өнімдерді бвлу міндетін атқарады.
Алайда, бөлуді жүзеге асыру үшін өнімді бөлуде мынау қажет: біріншіден, қоғам мүшелеріне өндіріс тұріне қарай белу, өнімді бөлу осы бөлудің нәтижесі болады.
Өнімді бөлу мәселесі ең өзекті мәселе болған жене бола береді. Себебі ол миллиондаған адамдар мүдделеріне әсер етеді. Оны зерттеуге кептеген экономикалық ойдың әртұрлі мектебі мен бағыттарының өкілдері қатьісқан. Олардын әрқайсысы дәуірдің сол кездегі және ертедегі ерекшелігіне қарай, өмірлік игіліктерді бөлудің әртұрлі принципін ұсынған. Мьісалы, еркін нарык теориясы («либерализм» мектебі) өкілдері - А. Смит мен Д. Рикардоньщ есептеуінше, жалақы негізін қалыптастырудың принципіне «өмір сүру қажетгілік деңгейі» алуды ұсынған. Себебі бұл «деңгейлік» жүмысшы мен оның отбасының өмір сүруіне қажетгі болды. ....

Қазақстанда кәсіпкерлік жөнінде 90-жылдардың басында, қайта құрудың басталуымен айтыла бастады. Бұл кезде былайша айтқанда, «комсомолдық кәсіпкерлік» басталды, көптеген белсенді жас адамдар, негізінен комсомол жетекшілері, жастардың шығармашылық ғылыми-техникалық орталықтары негізінде кооперативтер құра бастады. Несиелеудің жеңілдік жағдайлары жасалды. Мұның үстіне, өспелі инфляция жағдайына дәл осы кәсіпкерліктің алғашқы толқыны төтеп беріп қана қоймай, сондай-ақ қажетті, былайша айтқанда, бастапқы капитал жинай алды, себебі несие ақша «қымбат» алынып, «арзан» қайтарылды.

Кәсіпкерлік қызметін бұрынғы Кеңес Одағы кезінде 1987 жылы қабылданған «СССР азаматтарының жеке еңбек қызметі туралы» заңы алғаш рет ресмилендірді. 1988 жылы «Кооперация туралы заң» қабылданды. Кооперативтер мен серіктестіктердің жаппай құрылуы басталды. Дегенмен нарықтық инфрақұрылымның болмауына байланысты кооперативтердің аз бөлігі ғана аяғынан тұрып кете алды. Кейінірек 1988-1991 жылдары жалға беру, бірлескен кәсіпорындар мен банк қызметі туралы заңдар экономикалық жағдайды біршама ырықтандырды. Тұтастай алғанда, негізгі меншік мемлекеттікі болып қала бергенімен, жалға беру түріндегі аздаған босаңсулар біршама дәрежеде кәсіпкерлік белсенділікке жағдай жасады.

Қазақстан Республикасы 1991 жылы тәуелсіздік алғаннан кейін кәсіпкерлік белсенділікті қолдауға байланысты бірқатар заңдар қабылданды. Қазақстанда кәсіпкерліктің дамуына «Қазақстанда кәсіпкерліктің дамуы мен шаруашылық қызметтің еркіндігі туралы» (1991), «Жеке кәсіпкерлікті қолдау және қорғау туралы» (1992) заңы сияқты заңдар түрткі болды. 1994 жылдың басында-ақ жеке кәсіпорындар саны 15,7 мыңды құрады және жалпы жұмыспен қамтылғандар саны 164 мыңға жетті. 01.10.1998 ж. Шағын кәсіпкерліктің субьектілер саны 307 мыңды құрады, оларда 1,2 миллион адам жұмыспен қамтылды. Кәсіпкерлік қызметтің негізгі үш саласының ішінен бірінші орынға өндіріс те емес, тұтынушылар мен тауар өндірушілер арасындағы делдалдық та емес, сауда шықты.

Соңғы жылдары Қазақстан Республикасы Президентінің 1997 жылғы 6 – наурыздағы №3398 «Шағын кәсіпкерлікті дамытуды белсендету және мемлекеттік қолдауды күшейту шаралары туралы» және 1998 жылғы 27-сәуірдегі №3928 «Жеке және заңды тұлғалардың кәсіпкерлік қызмет еркіндігіне деген құқығын қорғау туралы» жарлықтары кәсіпкерліктің дамуына жаңа күш берді. Осы жарлыққа орай, Қазақстанда шағын бизнесті дамыту жөніндегі алғашқы арнайы орган ретінде сауда және экономика министрлігінің құрамында шағын кәсіпкерлікті қолдау жөніндегі агенттік құру және оның жұмысын ұйымдастыру ұйғарылды.

Экономиканы тұрақты болуы және оның бәсекелік сипатын қалыптастырудың басты күштерінің бірі кәсіпкерлікті жетілдіру болып табылады. Жалпы кәсіпкерлікті дамыту үшін бірнеше белгілі шарттар орындалуы қажет:
Кәсіпкерлік субъектінің белгілі бір дәрежеде еркіндігі мен құқығы болуы қажет. Ол – шаруашылық қызметінің бағытын таңдау, өндірістік, сауда бағдарламаларын анықтау, қаржы көзін таңдау, өнімдерді тасымалдау, өнімге баға белгілеу, табысты өз мұқтажына жұмсау;
Кәсіпкерлік қабылданатын шешімдерге, одан туындайтын нәтижелерге тәуекелдікті қажет етеді. Қабылдаған шешімдерге деген жауапкершілік болмайтын болса, ол кәсіпкерліктің де болмағаны;
Кәсіпкерлік қызметтің белгілі коммерциялық табысқа жетуге бағдар ұстауы, экономикада қажетті нарықтық құрылым орнатумен байланысты. Яғни кәсіпкерлік дамуы үшін оның құқықтық базасы, әлеуметтік-экономикалық шарттары қалануы керек. ....

Кiрiспе
ХХ ғасырдағы Германиядағы ең елеулi оқиғалардың бiрi фашистердiң билiк басына келуi болды. Фашистердiң билiк басына келуi тек Германиядағы саяси өмiрдi ғана түбiрлi өзгерiске ұшырытып қана қоймай, бүкiл европадағы, сәл кейiнiрек бүкiл дүние жүзiндегi саяси өмiрдiң шиеленiсiп кетуiне әкелдi. Фашистер Гермениядағы билiктерiн қанағат тұтпай, әлемдi билеу идеясын тудырып, нәтижесiнде әлемге қасiрет әкелген екiншi дүниежүзiлiк соғыстың тұтануына тiкелей себепкер болды. Сондықтан осындай агрессияшыл өкiметтiң әлеументтiк – экономикалық және саяси қызметтерiмен танысу, оны зерттеп бiлу, болашақта мұндай қатерден сақтануға, бұндай жолдан аулақ болуға септiгiн тигiзерi анық. Германияның экономикалық-саяси тұрақтануы елде ірі буржуазияның империалистік бағыттағы сыртқы саясаттың қалыптасуына әкелді. 1924 жылғы желтоқсан айындағы рейхстаг сайлауында iрi буржуазия партиялары жеңіске жетті. Германияның канцлері Лютер үкімет құрды. Үкіметтің құрамында ірі буржуазия болды. ГСДП-сы бұрынғыша оппозицияда қалды. 1925 жылы елдің президенті Эберт өліп, оның орнына реакциялық топтан кайзер генералы монархияны жақтаушы Гинденбург сайланды. Германия үкіметінің сыртқы саясаты Версаль бітімін жою үшін күреске шығып, қайта бөлу бағытында жүргізілді. Лютер үкіметі елдегі фашизмге арқа сұйеп, Ұлтшылдық саясатты жалғастырды. Фашизм ұйымдасқан түрде саяси күшке айналып, 1925 жылы А.Гитлер Ұлттық социалист неміс жұмысшы партиясын (НСДАП- неміс сөзінен қысқартылған) құрды. ....

Кіріспе
Финляндия Республикасы— Солтүстік Еуропадағы Скандинавия түбегінің шығысында орналасқан мемлекет. Оңтүстік-батысын Балтық теңізінің Ботния, оңтүстігін Финн шығанақтары шаяды. Жер аумағы 338 мың км2. Халқы 5,2 млн. адам (2000). Тұрғындарының 93%-ы финдер, 6%-ы норвеггер, қалғандары цыгандар, саамдар, орыстар. Ресми тілі — финн және швед тілдері. Діни сенімі бойынша халқының көпшілігі (90%) лютерандар, 1%-ы православтар, қалғандары басқа діндерді ұстанады. Астанасы — Хельсинки қаласы. Мемлекет басшысы — президент. Жоғарғы заң шығарушы органы — 1 палаталы парламент (эдускунта). Жоғарғы атқарушы органы — мемлекеттік кеңес. Әкімшшілік-аумақтық жағынан 12 лянға (губернияға) бөлінеді. Елдің құрамына кіретін Аланд аралдарына дербес автономиялық құқық берілген. Онда негізінен шведтер тұрады. Өзіндік парламенті (ландстинг) бар. Ақша бірлігі — евро (2002 жылға дейін финн маркасы). Ұлттық мейрамы — Тәуелсіздік күні, 6 желтоқсан (1917). Финляндия БҰҰ-ның (1955), Солтүстік кеңестің (1955), Еуро Одақтың (1995) мүшесі.
І-ТАРАУ. ФИНЛЯНДИЯ МЕН ҚАЗАҚСТАННЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ
1.1 Финляндияның географиялық орны
Финляндия жері қоңыржай белдеудің солтүстік жағына орналасқан. Ел аумағының 1/4-і полярлық шеңберде болғандықтан, мұнда "ақтүн" 73 күнге, ал қыста "полярлықтүн" (финше "каамос") 51 күнге созылады.....

Кiрiспе
Алғашқы банкирлердiң түсiнiгi бойынша қозғалыссыз жатқан үлкен қаражат байлықтарды жинаудан гөрi, ақша қаражаттарын уақытша қолдануға немесе өз бетiнше сауда және басқа да кәсiпорын аша отырып, айтарлықтай пайда табуды өнiмдiрек көрген. Сонымен бiрге кепiл ретiнде әдетте кемелер және тауарлар, ал кей-кезде үйлер, құнды заттар және тiптi адамдар болған. Ежелгi банктердiң несиелiк операцияларымен бiрге бiрте-бiрте салымшыларға қызмет көрсету бойынша есеп дами бастады.
Қазақстан эконамикасының нарықтық экономикаға өтуi ақшаның, несиенiң және есеп айырудың рөлiнiң көтерiлуiнсiз мүмкiн емес. Нарықтық эканомикада банктiк жүйе үш түрлi рөл атқарады:
Бiрiншiден, дамыған коммерциялық банктер төлемдер жүйесiн басқарады.
Екiншiден, банктер халық жинағын өндiрiстiк, каммерциялық ортаға бағыттайды.
Үшiншiден, банктер экономикалық жүйедегi ақшаның санын реттейдi.
Банктiк жүйе барлық мемлекетерде орталықтандырылған, жеке тұлғаның, тұтастай алғанда мемлекеттiң, достық қарым-қатынастағы елдердiң және халықаралық қаржы-несиелiк институттардың мүделерiн бiрiктiретiн жүйе болып табылады.
Қазiргi кезде Қазақстан халқының банк жүйесiне деген көзқарасы өзгердi, бұл халық ақшасының банктiк жүйеге құйылуының қарқынын күшейттi. ....

КІРІСПЕ
Екінші деңгейдегі банк тер жүйесінің одан әрі даму мен өзгерістері. 1998 жылдың соңында Қазақстанның барлық жүйесінің деңгейі-ломбардтық, несиелік бірлестіктер, лизингтік, факторинг тік фирмалар, клиринтік фирмалар, т.б. түрлерінде көрініс табатын банк тік емес қаржы мекемелердің жүйесімен толықтырылады және екінші деңгейдегі банктерден тұратын болады.
Екінші деңгейдегі банк тер капиталдандырудың деңгейіне жетуі тиіс және корпоративні бағалы қағаз күрделі қаржы жұмсау тек олар бойынша биллерлік операциялардан, басқа банк қызметінің барлық түрлері жүзеге асырылатын болады.
Коммерциялық банк тер жүйесімен қатар, өздерінің белгілеген өзіндік қызметтері бар бірқатар мемлекеттік банк тер пайда болады және олардың қызметін реттейтін арнайы нормативті база құрылады.
Қазіргі кезде мемлекеттік мамандандырылған банк терге: Экспортты-импорттық банк, Тұрғын үй-құрылыс банкі және Сауықтыру банкі жатады.
Ондай банктердің қатарында Халықтық жинақ банкі де жатады, әзірше ол халыққа қызмет көрсетуге мамандандырылып, мемлекеттің бақылауында болады. 1998 жылдан бері, оның қосымшаларымен акционерлеу басталды.
Үкіметтің құрылымдық-инвестициялық саясатын жүзеге асару үшін коректі ішкі қаржылық ресурттар кірісінің көзімен қызмет етуінің тиімділігін көтеру мақсатында, Қазақстан Республикасының Үкіметі Эксимбанкті акционерлеу жатады және алдыңғы қатардағы шетел банктері мен халықаралық Қаржы министрлігі кепі болатын, оның облигациясын эмиссиялау туралы шешім қабылдады.
1.1. Банк қызетін ұйымдастыру.
Банк жүйесінің маңызды элементі—банктер болып табылады. Ежелгі ғасырлар тарихы кейінгі ұрпаққа банктердің қашан пайда болғаны туралы ғана емес, сон дай-ақ олардың қандай операцияларды орындағандығы туралы да толық мәліметтер қалдырмаған секілді . ....

Валюталық қатынас дегеніміз ақшаның Халықаралық айналымда жұмыс істеуі.Олар ұлттық шаруашылықтардың қызметтерінің нәтижесімен айырбастауға жәрдем етеді. Олардың объективтік негізі болып тауарлы өндіріс, Халықаралық сауда, капиталдың, әр түрлі қызметтердің қозғалысы. Валюталық қатынастың түрі, Халықаралық экономикалық қарым-қатынастан және ел арасындағы экономикалық күштің ара қатынасы мен ынтымақтастығының дәрежелеріне байланысты.
Шаруашылық тұрмысты интернационалдандырудың өрісіне қарай ұлттық және Халықаралық валюта жүйелері құрылады. Алдымен тарихи үйлестірілген және ұлттық заңдармен бекітілген ұлттық валюта жүйесі пайда болды. Ұлттық валюта жүйесі пайда болды. Ұлттық валюта жүйесі тәуелсіз, ұлттық шеңберден шығатын болса да, ұлттық ақша жүйесінің негізгі құрамы.
Қазіргі ұлттық валюта жүйесі мынандай элементтерді қосады:
- Валютаның аты (теңге, рудль, марка т.т.)
- Шетелдердің валютасына айырбастау жағдайлары. Бұл мағынада мынандай бөлектену бар:
а) еркін айырбасталымды валюта. Мұндай валюталар кез келген басқа елдің ақшасына еркін айырбасталынады. Оларға Американың доллары, Немістің маркасы, Жапонның иені, Франсуздың франкасы, Англияның фунт-стерлингі кіреді;
б) жартылай айырбасталымдар валюталар (ел ішінде ғана айырбасталымды валюта, рубль, теңге т.б.);
в) айырбастауға жатпайтын валюталар (жабық валюталар).
- Валютаның тепе-теңдігінің тәртіптемесі – екі валютаның ара қатынасы;
Ақша бірлігіндегі алтынның мөлшеріне негізделген алтын тепе-теңдігі Батыс Европада 70 жылдардың (өткен ғасыр) ортасында, Ресейде – 1992 ж. жойылған. Енді, Халықаралық валюта қорының жарғысына сәйкес валютаның тепе-теңдігі, алтынмен емес, СДР – (арнаулы өзара қарыз құқықтары) мен немесе басқа Халықаралық валюта бірлігімен белгіленеді.
Өткен ғасырдың 70 жылдарынан бастап, валюталық қоржын негізіндегі, тепе-теңдік пайдаланылды. Бұл, бір ақшалық бірліктің орташа бағамын, белгілі бір топ валюталардың жиынтығын өлшейтін әдіс. Мысалы, СДР валюта қоржынына жоғарыда келтірілген 5 еркін айырбасталымды ....

КІРІСПЕ
Курстық жұмыстың өзектілігі: Тұлғаны жан-жақты дамыта тәрбиелеуге арналған жаңа шешімдерді іздестіру төрбиелік үрдістің түтас идеясын тұрақтандырудың қажеттіін туғызады.
Соңғы он жылда тәрбие үрдісі шынына келгенде оның қүрылымындағы жекелеген үрдістер жиынының жалпы саны ретінде қаралып келді. Бүл үрдістер төрбие ісін үйымдастыра да, жетілдіре де алады деп саналды, Бүдан басқа түлғаның түтастай қалыптаеуына емес, оның жекелеген сапаларын қалыптастыруға көңіл бөлінді, сонымен бірге түлғаның жан-жақты үйлесімді дамуының үстанымы бүзылды.
Тәрбие үрдісін осы заманғы жағдайдағы түсінік бойынша тербиешілер мен тәрбиеленушілердің бірлесқен мақсатқа жетуге бағытталған өзара тиімді әрекеті, ыңтымақтастық әрекеті деуге болады.
Еңбектің бірініші бөлімінде бүгінгі күнгі емір талаптарынан шыққан тербиенің мақоаты белгіленген. Осы негізгі мақсатты нақтылай келіп, қазіргі қоғамды ізгілендіру мен демократияландыру үрдістерінде, нарықтық қатынастарға көшіп отырғанда, жалпы адамзаттық қүндылықтарға және тәрбиенің осы заманғы теориясына сүйене отырып жөне Қазақстанның үлтгық, өлеуметтік-экономикалық ерекшеліктерін есепке ала отырып, оның ішкі мүмкіндіктерін өздігіне толық пайдалануға даяр белсенді, іскер, қоғам алдындағы өзінің жауапқершілігін сезінетін, сонымен бірге қайырымды жөне тапқыр, қоғамдық талаптарға икем, жеке басының мүдделерін қоғам мүддесімең үштасгыруға қабілетті, жеке бастың қүндылығын бағалай білуші, жоғары ойлы, адал, үлтгық саңасы оянған, басқа да ізгі қасиеттері жетілген, жан-жақты мөдениері азамат тәрбиелеу керекгігін еске саламыз. ....

Кіріспе
Ақшаның құн түрінің дамуы мынаны куәландыруды: ақша бұл техникалық айырбастау құралы емес, ол жалпылама эквиваленттік (балама) роль атқаратын тауар. Кез келген тауар өзінің құнын ақшамен көрсетеді.
Әр түрлі құн теориясы бар. Олардың бірі — еңбекті теориясы, қоғамдық абстракты еңбекпен ұстау және тауар құны мөлшерін анықтайды, өндірістеріне жұмсалғанына.
Ақшаның бірінші қызметі—құн өлшемі. Ақшаның көмегімен басқа барлық тауардың құнын көрсетуге болады. Осы қызметті ойша нағыз ақшалар атқарады. Кез келген тауардыңқұнын ақшалай түрде көрсету үшін, нақты ақшаны талап ету керек емес. Тауар құнының ақшалай көрсетілуі баға деп аталады. Баға сұраным мен ұсынымның әсерінен құннан ауытқуы мүмкін. Сондықтан тауар өз құнына да және сұраным мен ұсынымнан да тәуелді. Тауардың айырбасталу кезеңінде құнның көрінісі төмендегідей түрге ие болады: алғашқысы жай немесе кездейсоқ, ол алғашқы қауымдық қоғамда бірінші ең ірі еңбек бөлінісінен соң, жалпы алғашқы қауым тайпасынан малшылар тайпасының бөлінуі арқылы пайда болды. Бір тайпалар малмен айналысса, ал екіншілері – жермен айналысты, сөйтіп өнімді айырбастау үшін экономикалық негіз пайда бола бастады. Мұндай айырбас алғашқыда кездейсоқ, бірегей сипатқа ие болды: (1 қойға = 1 қап астық) эквивалент......