Мен сені сақтап қалам,
Қиындықтан әрдайым қорғап барам.
Жетелеймін өмірдің ағысымен,
Дауылдарға қарсы тұрып ақтап алам.!
Сен маған өмірге, күн силаған.
Сен маған қайғы, мұңды қимаған.!
Жанарыңды жанарыммен....

Пән: Қазақ әдебиеті
Бөлім атауы: Дананың сөзі - ақылдың көзі
Сабақ тақырыбы: Шалкиіз жырау «Би Темірге бірінші толғауы» 2-сабақ
Осы сабаққа қатысты оқу мақсаттары: Б/С 8.3.3.1 - шығарманың көркемдік-идеялық құндылығын гуманистік тұрғыдан талдап, әдеби эссе жазу.
Cабақ мақсаттары: Шығарманың көркемдік-идеялық құндылығын гуманистік тұрғыдан талдап, әдеби эссе жазады......

Сети уличного освещения являются существенной частью структуры
коммунального хозяйства городов, поселков и крупных предприятий. Совр е-
менные сети уличного освещения – это энергоемкие объекты, правильное по-
строение которых важно для их эффективной работы, рационального испол ь-
зования и минимизации потерь энергоресурсов. Внедрение новых технологий
автоматизации сетей освещения позволяют не только решать эти задачи, но
также облегчить их обслуживание и мониторинг. Вопросы развития систем
наружного освещения имеют выраженную социальную направленность, об у-
словленную необходимостью создания полноценных условий жизни для жи-
телей городского поселения. В этой связи большое значение придается приве-
дению к нормативным значениям освещенности улиц, площадей, внутриквар-
тальных проездов, жилых районов, территорий школьных и дошкольных
учреждений, территорий общественных зданий, а также созданию комфорт-
ных условий проживания граждан, обеспечению безопасности дорожного
движения в дневное, вечернее и ночное время.
Оптимальная освещенность создает хорошее настроение и способствует
улучшению условий работы и отдыха людей. Качественное и высокоэффек-
тивное наружное освещение служит показателем стабильности, способствует
снижению количества проявлений криминогенного характера, повышает ин-
тенсивность грузопассажирских перевозок, является видимым проявлением
эффективности работы исполнительных органов государственной власти. Си-
стемы освещения улиц играют важную роль в обеспечении комфорта и без-
опасности граждан.
Актуальность солнечной энергетики постоянно растет, потому что сол-
нечная энергия является экологически чистой. Также одним из основных фак-
торов, определяющих уровень развития общества, является его энерговоору-
женность, причем потребности человечества в энергии удваиваются каждые
10-15 лет. Потребление энергии за историю развития человечества (в расчете
на одного человека) выросло более чем в 100 раз. Поэтому солнечная энергия
- будущее Земли. Причина актуальности использования солнечной энергии
заключается в её ресурсоемкости, так как всего за 9 минут Земля получает
больше энергии от Солнца, чем человечество производит за весь год [13].
Использование солнечных батарей для получения электроэнергии в ши-
роких масштабах можно широко наблюдать не только в жарких странах, но и
во многих развитых странах с умеренным уровнем освещенности. Например,
в Германии, где уровень освещенность на 10 % меньше, чем в Казахстане
треть электроэнергии получают за счет солнца.
Важным преимуществом систем солнечной энергетики является
отсутствие выбросов углекислого газа в процессе работы систем. Хотя
непрямые выбросы присутствуют на других стадиях жизненного цикла
системы, фотоэлектрические технологии генерируют гораздо меньше
выбросов на ГВт вырабатываемой энергии на протяжении всего жизненного
цикла, чем технологии, использующие традиционные виды топлива. Как
минимум 89% выбросов, связанных с производством энергии, можно было бы
предотвратить,заменив традиционные источники энергии
фотоэлектрическими. Одной из главных задач дипломного проекта – является
разработка системы автоматизации управления наружным освещением с
альтернативным источником питания.....

Пән: Қазақ тілі
Ұзақ мерзімді жоспар бөлім: Уақыт - ұлы күш.
Сабақтың тақырыбы:Абай Құнанбаев. «Сағаттың шықылдағы емес ермек»
Осы сабақ арқылы жүзеге асатын оқу мақсаттары:Т4. Көркем шығармаларды тыңдау
7.Т4. Повестердің және лирикалық поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау
Сабақ мақсаты: Оқушылардың барлығы
Мәтін бойынша 5-7 сұраққа дұрыс жауап бере алды.
Шығарма мазмұнына өмірден 1 мысал келтіре алады.
Оқушылардың көпшілігі
Мәтін бойынша 8-10 сұраққа дұрыс жауап бере алды.
Шығарма тақырыбына өмірден 2 мысал келтіре алады.
Оқушылардың кейбірі
Мәтін бойынша 11-13 сұраққа дұрыс жауап бере алды.
Шығарма идеясына өмірден 3 мысал келтіре алады......

Жалп-жалп еткен жапалақ,
Жазы да кімге жолдас болмаған.
Жағы түкті айуан,
Мұңлантып кімді жаяу салмаған.....

КІРІСПЕ
Көркем сөз өнерінің небір майталмандары сөз өнерінің бастауын жалпы халықтық тіл қорынан алатындығы жаңалық емес. Жалпы халықтық тілді жаңарту, байыту, жаңа қырынан жарқырата қолдану - әрбір жазушының жеке шығармашылық жемісі. Тиесілі сөздің тетігін тауып пайдалану сөз өрнегін келісті сала білген жазушының шеберлігін танытады. Қандай да бір көркем шығарманың көркі, шұрайы сол шығарманың тілі арқылы көрінеді, тілі арқылы бағаланады.
Тіл – стильдің жаны. Әр жазушының өзіндік қалыптасқан стильдік мақамы бар. Көптеген халыққа танымал ірі қаламгерлердің үлкенді-кішілі атақты шығармаларын қолға алып үңіле түссең-ақ, кімнің шығармасы екенін айнытпай айтуға болады. Әдемі өрнек, сұлу сөзге тұнып тұрған, ұзын сонар ширатылған Әуезов сөйлемдерін, өлең жолдарындай өзара ұйқасын тауып, үйлесіп, төгіліп тұратын, артық деп бір сөзін алып тастауға көнбейтін Аймауытов сөйлемдерін, есте ұстауға ерекше икемді, әрбір кейіпкерін "өмірдің өзінен ойып алған" Майлин сөйлемдерін ешкіммен шатастыруға болмайды.
Тақырыптың өзектілігі
Көркем әдебиет тілін зерттеу – филология ғылымдарының алдында тұрған бүгінгі таңдағы қажетті міндеттердің бірі.
Көркем шығарманы талдау арқылы көркем әдебиет тілінде экспрессивтік-эмоциялық жүк көтеріп, өзіне соншалықты міндет артып тұрған сөздер мен сөз орамдары, сөйлемдердің үлкен маңызы, мәні бар екенін байқаймыз. Осындай таңдаулардың көмегі арқылы ғана жазушының сөз қолдану ерекшелігі жан-жақты ашылады. Жазушы қолданған әрбір элементтің мейлі ол әдеби нормаға жатпасын алатын орны ерекше.
"Көркем әдебиет тілінде кездесетін бейәдеби элементтер" деген тақырыптың қазақ тіл білімінде біраз зерттелгенімен, ол – монографиялық ізденіс ретінде әлі де толықтыра, айқындай түсуді қажет ететін проблема.
Көркем дүниедегі бейәдеби элементтердің стильдік қызметін зерттеу арқылы оның сыры, маңыздылығы ашыла түседі.
Зерттеу деңгейі
Қазақ көркем әдебиеті тілін зерттеуге өзіндік үлес қосқан зерттеушілеріміздің ең алдыңғысы деп Мұхтар Әуезовты айтуымызға болады. Ол сонау 50-жылдардың өзінде "Манас" жырының тілдік өрнектерін талдау арқылы бізге мол мирас қалдырған.
Қазақ көркем әдебиеті тілін зерттеуге қомақты үлес қосып келе жатқан ғалымдардың бірі – Рабиға Сыздықова. Зерттеушінің стилистикаға байланысты жазған ғылыми еңбектерінен жазушының сөз қолданысы, стиліне байланысты құнды пікірлер мен ғылыми тұжырымдарды көре аламыз.
Осындай ірі тұлғалардың ірі пікірлеріне сүйеніп, қазақ көркем әдебиет тілін зерттеуге үлес қосып жүрген зерттеушілеріміздің есімін атап өтпеуімізге болмайды. Шалабай Б, Әміров Р, Бизақов С, Сәрсеке Г, Майтанов Б т.б. осы бағыттағы ірі зерттеушілеріміз.
Зерттеудің мақсаттары мен міндеттері
Қазіргі қазақ әдебиет тіліндегі бейәдеби элементтердің қызметін көрсету. Ол мақсатқа орай мынадай міндеттерді қойдық:
Көркем әдебиет тілінде кездесетін бейәдеби элементтердің алатын орнын, маңыздылығын зерттеу;
Бейәдеби элементердің көркем шығармада қолдану мақсатын айқындау;
Көркем шығармадағы бейәдеби элементтерді маңыздылығын мысалдар арқылы дәлелдеу.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы
Осы көрсетілген міндеттерден де аңғарылуы тиіс, дегенмен нақтырақ айтсақ:
Қазақ көркем әдебиеті тілінде кездесетін бейәдеби элементтердің алатын орны, мүмкіндіктері лингвистикалық стилистика тұрғысынан көрсетілді;
Көркем шығармадағы бейәдеби элементтер нақты материалдар (мысалдар) арқылы талданды;
Дөрекі сөз, орыс тілі элементтері, қарғыс, одағай сөздер осы жұмыста кеңінен баса көрсетілді;
Аталған бейәдеби элементтердің образ жасауға қатысы нақты мысалдармен көрсетілді.
Зерттеу жұмысының көмегімен көркем әдебиет тілінде кездесетін бейәдеби элементтердің әдеби нормаға жатпаса да шығармада алатын орнының қомақты екендігі барынша дәлелденді.
Зерттеудің әдістері
Жұмыста сипаттау, жүйелеу, талдау әдістері қолданылды.
Зерттеудің теориялық және практикалық маңыздылығы
Жұмыс зерттеушіні көркем сөз сырына, сөздердің не сөз оралымдарының қолданылу заңдылықтарына қанықтыра түсуде, бейәдеби элементтердің көркем шығармадағы орнын, қызметін, мүмкіндіктерін көрсететін лингвистикалық тұрғыдан талдауда септігін тигізетін танымдар мен талдаулар.
Зерттеу жұмысының құрылымы
Жұмыс кіріспеден, 2 тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

І-ТАРАУ. БЕЙӘДЕБИ ЭЛЕМЕНТТЕРДІҢ КӨРКЕМ ШЫҒАРМАДА АЛАТЫН ОРНЫ, МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ

І.1. Дөрекі сөздердің сипаттамасы

Көркем әдебиет тілін зерттеу – филология ғылымдарының алдында тұрған бүгінгі таңдағы қажетті міндеттердің бірі. Көркем туынды белгілі бір оқиғаны оқырман сезіміне әсерлі, бейнелі етіп жеткізетіні белгілі. Сол әсерлілік пен бейнелілік түрлі амал-тәсілдермен жүзеге асырылады. Шығарма тілін талдау әдеби шығарманың көркемдік әрі эстетикалық қасиетін танып-білуге көмектеседі, кейіпкерлер тілінің өзіндік болмысын анықтауға мүмкіндік туғызады және стилистиканың көптеген мәселелерін шешуге көмегін тигізеді.
Көркем әдебиет тілін зерттеу түркологияда өткен ғасырдың 50-60 жылдарынан бастап қолға алынды. Соның өзінде жекелеген жазушылардың немесе олардың белгілі бір шығармаларының тілін талдау түрінде қалыптасты. Мұндай зерттеулер әзірбайжан, татар, қырғыз, өзбек тағы басқа түркі тіл білімдерінде пайда бола бастады.
Оларда ұлттық әдебиетті дамытуға зор үлес қосқан ақын, жазушылар тілінің сөздік құрамы, грамматикалық құрылысы, бейнелеу құралдары жан-жақты талдау нысаны болды. Түркологияда осы аралықта көркем әдебиет тілі мәселесін жалпы теориялық тұрғыдан да қарастырған еңбектер жарық көрді. Және проза тіліне қарағанда, өлең тілі анағұрлым терең де жан-жақты зерттелді (24; 25; 26).
Сонымен бірге түркологияда көркем әдебиет тілін әдеби тіл дамуының тарихы тұрғысынан қарап шешу жағы басым болып, ал көркем шығарма тілін өнер тілі тұрғысынан талдап зерттеу жағы кешеуілдеңкіреп қала берді.
Көркем әдебиет тілін зерттеудің қазақ тіл біліміндегі жалпы, қазақ филологиясындағы жайына келетін болсақ, оның біршама қалыптасқан тарихы, жасалған үлгісі, жинақталған тәжірибе.....

Сабақтың мақсаты: 1) 8 санымен таныстыру деп аталатын ойын сабаққа балалармен 7 - ге дейінгі сандарды тура және кері санап балалардың есіне түсіру. 8 санымен таныстыру. Әрбір санның алдыңғы және өзінен кейінгісін дұрыс атай білуге үйрену. Қанша? Қандай? Нешінші? деген сұрақтарға дұрыс жауап беруге жаттықтыру мақсаты көзделеді.
2) Сондай - ақ айналадағы қоршаған ортамен салыстыра отырып, геометриялық пішіндерді ажырата білуге дағдыландыру. Логикалық ойын арқылы баланың қиялын, ой өрісін, есте сақтау қабілетін дамыту.
3) Саусақтың көмегімен 8 санын көрсету жолдарын ойлап табуға қызықтыру.
Алдын ала өткізілетін жұмыс:
Жұмбақ шешу, математикалық өлеңдер.
Сабақтың көрнекілігі: 1 - ден 8 - ге дейінгі сандар, суреттер, геометриялық пішіндер, түрлі түсті қағаздар.
Әдіс тәсілдер: әңгімелесу, түсіндіру, сұрақ жауап, ойын. .....

Көктем келді жадырап,
Көк майсасын жамылып.
Бүршік жарып ағаштар,
Гүлдей жайнап даламыз.