XX ғасырдың бас кезінде, яғни 1911 жылдың қаңтарынан бастап, 1915 жылдың қыркүйек айына дейін Тройцкі қаласындағы «Энергия» баспахансында қазақ тілінде үзбей шығып тұрған «Айқап» журналы халқымыздың әлеуметтік саяси-өмірінде, әдебиет пен мәдениетімізді насихаттап таратуда елеулі роль атқарды. Ол қазақтың тұңғыш қоғамдық-саяси және әдеби журналы болды. «Айқап» өзінің сипаты жөнінен жалпы демократиялық болғанымен, іс жүзінде Шоқан Уәлихановтың, Ыбырай Алтынсариннің, Абай Құнанбаевтың ағартушылық идеялары негізінде дамып келе жатқан қазақтың қоғамдық ой-пікірінің, әдебиетінің, публицистикасының прогресшілдік және демократиялық дәстүрлерін жалғастырған ілгері дамытқан журнал болды.
«Айқап» журналын ұйымдастырушы және редакторы демократ –жазушы Мұқаметжан Сералин (1872-1929) болды. М. Сералин журналдың төңірегіне өзімен ниеттес көрнекті ақын жазушыларды, қоғамдық қайраткерлерді топтастырды. Журналдың секретары 1911-12 жылдары Әкірам Ғалимов, 1913-14 жылдары Сұлтанмахмұт Торайғыров болды. Әр уақытта тілші, автор болып Сәкен Сейфуллин , Бейімбет Майлин, Сәбит Дөнентаев, Спандияр Көбеев және осылар сияқты ақын-жазушылар қатысты. [45].
«Айқап» журналы осылай аталуының себебі мен алдағы мақсаты туралы 1911 жылғы 11-санында бастырушылар алқасының атынан былайша түсінік береді: «Айқап» деген сөз қазақтың төл сөзі, ол ғасырлар бойы мәдениеттен, білімнен, кенже қалған бүкіл қазақ халқының өкініші ретінде алынды. «Ай, қап!» деп санымызды соқтық, енді ел қатарына қосылайық деген үнді білдіреді.
«Айқаптың» төңірегіне жиналып, қазақ халқының қоғамдық ой –пікірінің қалыптасуына елеулі үлес қосқан әдебиеті мен мәдениетті жайында байсалды талғамдар айтқан журналдың редакторы М. Сералиннің «Айқап» журналының басқармасында қызмет еткен жазушылардың еңбектері ерекше. «Айқап» журналының бетінде қазақ совет поэзиясының алыбы - С. Сейфуллиннің алғашқы өлеңдері, Б. Майлиннің тұңғыш мақалалары басылды және С. Дөнентаевтың бірнеше өлеңдері жарияланды.
Журнал оқу, жас буындарды тәрбиелеу және мәдени-ағарту ісіне шын мәнісінде прогрестік және демократиялық тұрғыдан көңіл бөлді. Бұл іске Сералин өзі сияқты мұғалім , жазушыларды публицистерді тартты.
«Айқап» отырықшы болуды мәдениет мәселелерімен байланыстыра үгіттеді. М. Сералин орыс халқының ғылымын, өнерін, тілін үйрену керек дей келіп, бұларды білу үшін школа мектеп ашу қажет. Бұл 4-5 үйдің қолынан келетін іс емес, кедейлердің баласын алыс жерге жіберіп оқытуға қалі келмейді. Сондықтан « бір жерге қала болып жиналудан басқа ем жоқ». Ал «50-60 үй бір жерде , жиналып отырса, оларға орталарынан молда (мұғалім) ұстап бала оқыту оңай ....

Пән: Биология
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Молекулалық биология Молекулалық биология және биохимия
Сабақ тақырыбы: Көмірсулардың жіктелуі. Химиялық құрылым.
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 10.4.1.2 Көмірсулардың құрылымы, құрамы мен қызметтері бойынша жіктеу
Сабақтың мақсаты: Көмірсулардың құрамын, құрылымын және қасиеттерін зерттеу
Моносахаридтер, дисахаридтер және полисахаридтер арасындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтарды анықтау
Крахмал мен глюкозаның молекуласының үлгісін жасау........

Ерлі-зайыпты Келлерлер театрдан кеш шықты. Осы бір кеште ауасы күңгірт, бұлыңғыр, сегіз ғасырдан бері бетіне собордың бейнесі түсіп, майда толқындар жүзін өрнектейтін де жататын өзені бар тып-тыныш герман қаласы Вагнер музыкаға мелдектегенше тойған еді. Келлер театрдан шыққаннан кейін әйелін ақ шарабымен аты шыққан, жақсы бір қабаққа алып барды, сонан кейін тек сағат екілерде ғана, ішіндегі жарығы адамға сондай жайсыз тиетін бір автомобильмен, қаңырап жатқан өлі көшелерді қуалап, темір қақпалы еңселі бір жер үйге жетті. Президент Крюгерге қатты ұқсайтын, төртбақ келген қарт неміс Келлер сыртқа бірінші шықты. Шам жарығынан жапырақтардың алашұбар көлеңкелері аяқ астында қозғалып жатыр. Ең алдымен жарық Келлердің аппақ крахмал омырауына түсті, оның соңынан көйлегіндегі асыл тастардың талшықтары жылт-жылт етіп, алдымен толық аяғын созып әйелі де шықты. Ауыз бөлмеде оларды жүгіре басып қарсы алған қызметші әйел, Чорбтың келіп кеткенін жеткізді. Варвара Климовна Келлердің әлі ажарын жоғалтпаған дөңгелек жүзі дір ете түсті де, ішкі толқыныстан қып-қызыл боп кетті:

— Ол сізге, оны ауру деді ме?

Қызметші әйел одан сайын сүйреңдей жөнелді. Келлер қысқа қырқылған ақ шашын сипап тұрды, оның жалпақ, терең әжімді маймыл беті тіпті қартайып салбырап қалды.

— Таң атқанға дейін мен күте алмаймын. Дәл қазір сол жаққа баруымыз керек, — Варвара Николаевна басын шайқап, орыс паригін жауып тұрған жеңіл орамалының ұшын қыса түсті. — Ой, құдайым-ай... Бір ай бойы хат жазбағаны тектен-тек емес қой. .....

К І Р І С П Е
Жекешелендіру – нарықтық қатынасқа өтудің түбірлі мәселесі. Ол жеке меншік секторы мен акционерлік қоғамдардың және бірлескен кәсіпорындардың алдыңғы позицияларды алуын көрсететін қозғалысты анықтайды. Оның жүргізулі нарықтық қатынастың пәрменділігіне байланысты болады. Жекешелендіру – меншіктің барлық түріне мемлекеттік, ұжымдық және жеке меншіктің теңдігі мен құқығына қалыпты жағдай жасайды. Адамдарға меншікті қайтарумен байланысты өндірушілерден бәсекелесуге жарамды – жарамды өнім түрлерін өндіруге деген ынтасының арта түсетініне сенім білдіруге болады.
Жекешелендіру кейде дүниежүзілік жаулап алып бара жатқан бейбіт революция деп те бейнелеп атайды. Шынында да бұл процеске даму дәрежесі әр түрлі деңгейдегі 50-ден астам мемлекет қатысады. Бұл елдердегі мемлекеттік кәсіпорындар жекешелендіріліп, ауыл шаруашылығы ұйымдары мен өндіріс орындары тікелей мемлекет иелігінен алынып, жалға берілуде. Бұл процестің ауқымы мен қарқыны, әсіресе 1991 жалдан бастап күшейді және қазір ол, нарыққа көшкен дамудың әр қилы деңгейдегі мемлекеттерде жүріп жатыр. Жекешелендіру ТМД елдерінде әр түрлі деңгейінде жүргізіліп келеді, бұл бағытта шет елдік тәжірибелер де ескерілуде, қателіктерге де жол берілуде, бірақ уақыт басқа таңдаудың жоқтығын көрсетіп отыр. Бүгінгі таңда мемлекеттік кәсіпорындар пайданы қорландырумен үнемді, тиімді жұмыс істей алмай, ұлттық байлықты ысырап етіп келеді деген көзқарас қалыптасты. ....

Мектеп жасына дейінгі балалардың танымдық белсенділігін қалай арттыруға болады?
(Ата - аналар жиналысы)

Мақсаты: Балаларға айнала қоршаған ортаны тануға, әр баланың жеке тұлғасын сақтап қалуды қамтамасыз ету туралы ата - анаға толық мағлұмат беру. Отбасындағы қарым – қатынасты қалыптастыру жүйесі.
Тәрбиешінің кіріспе сөзі: А. Эйнштейн «Біз сезінетін ең керемет және ең терең сезім құпиялықты сезіну, кімге бұл сезім жат, кім жүректегі дірілді сезінбесе ол өлі адам» - деп жазған.
Балалардың танымдық белсенділігін дамытудың маңызды факторлары төмендегідей:
- Ұстаздық тұлға
- Оның баламен қарым – қатынасы
- Баланың ішкі әлемінің ерекшелігі мен заңдылығы
Бала берген білімді практикада қолдана білу керек. Ол баланың өзіндік шығармашылық жұмысы. Тәрбиеші тек қана материалды беру емес әлемді таныту, баламен диалогқа түсу, өз сұрақтарына жауап іздеуге бағыт беру керек. .....

Начало 60-х гг. прошлого столетия может считаться эпохой становле-ния ономастики в ее современном статусе, с этого времени наука об именах собственных становится одной из наиболее активно изучаемых областей языкознания. В ходе междисциплинарного поиска определяются объект и предмет исследования, разрабатывается методологический аппарат онома-стической науки. Ономастика традиционно взаимодействует с рядом дру-гих языковедческих дисциплин: ономасиологией, социолингвистикой, лингвистикой текста, стилистикой, коммуникативной лингвистикой и др.
Современная проблематика ономастических исследований характери-зуется интенсивным ростом ономастических изысканий. Процессы языко-вого развития лингвокультурных сообществ стали объектом изучения в отечественной и зарубежной ономастике последних десятилетий. Исследо-ваны общие вопросы ономастики (В.Д. Бондалетов, М.В. Горбаневский, В.П. Нерознак, В.А. Никонов, Н.В. Подольская, А.В. Суперанская), опи-саны разряды онимов (Е.Л. Березович, С.И. Зинин, Ю.А. Карпенко, М.Э. Рут), рассмотрен функциональный аспект: онимизация, трансонимизация, апеллятивизация (Л.А. Введенская, Н.П. Колесников, Т.Н. Кондратьев, Э.М. Мурзаев); охарактеризованы исторические процессы в ономастике (A.M. Селищев, О.Н. Трубачев, Л.М. Щетинин), дано лексикографическое описание онимов (И.Ф. Масанов, Н.А. Петровский, Е.М. Поспелов); выяв-лена роль имен собственных в тексте (В.Г. Дмитриев, С.И. Зинин, В.Н. Михайлов, О.И. Фонякова).
Необходимость научного изучения всех типов собственных имен, представляющих определенную категорию в лексической системе любого языка, получила всеобщее признание. Чем глубже разрабатывается онома-стическая проблематика, тем в более детализированном подходе она нуж-дается: в настоящее время стало необходимым всестороннее исследование отдельных областей ономастики. При этом расширенное исследование ономастического материала открывает новые пласты собственных имен, рассматривает семантическую структуру и функциональные возможности онимической лексики, описывает универсальные и специфические характе-ристики онимов и разные аспекты их существования. Эта наука традици-онно членится на разделы в соответствии с категориями объектов, носящих собственные имена: антропонимика изучает имена людей, топонимика – названия географических объектов, зоонимика – клички животных и т.д. В последнее время наблюдается расширение проблемного поля ономастиче-ской науки: изучаются названия звезд, теонимы, обозначения внутриго-родских объектов, названия праздников, фестивалей, газет, объектов под-водного океанического ландшафта; значительное место занимают работы, посвященные новым ономастическим феноменам – названиям коммерче-ских предприятий, магазинов, товаров. Активно изучается пограничье ономастики и апеллятивной лексики – разного рода серийные («сорто-вые») наименования. Расширение объекта стимулирует рассмотрение та-ких общетеоретических вопросов, как типология собственных имен и вы-яснение своеобразия ономастической системы в языке. ....

... Соғыс деген, сойқандардың қолындағы найзасы,
Қолданады, долданады, таусылғанда айласы.
Соғыс деген, соғыс деген – зұлымдықтың айнасы,
Біреулердің шығыны да, біреулердің пайдасы, - деп қарғыс атқыр соғысқа сипаттама бере отырып , оның жағымсыз әрекеттерін жырлаған поэзияның Хантәңірі Мұқағали Мақатаев «соғыс» сөзінің толық мағынасын ашты. Аталарымыз бен апаларымыз осындай алапат сойқанда рухын жүдетпеуге бекініп бар күшін жұмсады. Аталарымыздың ерлік рухы грек ертегісіндегі Прометейді есіме түсіреді. Адам баласына жақсылық жасауын ізгілік іс деп ұғынған, сол жолда алған бетінен қайтпаған әкелеріміз бен аналарымыздың әр күні теңдесі жоқ ерлікке толы еді. Олар от пен оққа қарсы тұрды, жеңіске жететін жолын тапты. Қара нар өлерінде боздап өледі, дегендей әкелеріміз бен аналарымыз ұрпағын жаңа ғасырға жетелеуде шыдамдылық пен қайсарлығын өнеге ете білді. Өнегелі өмірін үлгі етерлік Кеңес Одағы Батырларының қатарында қазақтың екі қызы - мерген Әлия Молдағұлова мен пулеметші Мәншүк Мәметова бар. Өлшеусіз өжеттілік пен жеңіске мұқалмас ерлік – жігер танытқан қос қарлығаш біздің мәңгілік жүрегімізде сақталады. Рейхстагқа Жеңіс туын тіккендердің бірі - қазақ жігіті Рахымжан Қошқарбаев. Жаудың тылында партизандардың қатарында да қазақстандықтар шайқасқан. Солардың бірі - Қасым Қайсенов атамыз болса, аты аталмай ,ерлігі жазылмай қалған қаншама боздақтар, десеңізші......

Тәуелсіздік. Еркіндік. Бұл ұғымдар айтар ауызға қауырсындай жеңіл болғанымен, сайып келгенде қорғасындай ауыр, талай аққан тер мен төгілген қанның, жаңбырша тамған көз жастардың дәлелі. Бабаларымыздың сан ғасырдан бергі арманы, қазақ еліне 1991 жылы 16 желтоқсанда «тәуелсіздік» таңбасы өшпестей мөр болып басылды.

Тарихтың тереңіне үңіліп, әрбір тас бетінде қалған таңбаларға қарап, бабаларымыз жасап келе жатқан дәуірлердің есебінде кеткен шайқастар, аштық, жау тылында қалған жұрттың әрбір қаны мен көз жасына қарап тәуелсіздіктің қандай керемет ұғым екенін сезінесіз. Япыр-ай, қайран қазағымның басына нендей күндер тумады десеңші? Елі қанбай, ері сусын ішпеген, аттың жалында, түйенің қомында, ат ауыздығымен алысып, ер етегімен күн кешкен аласапыран заманда бесіктегі нәрестенің де басы алыныған-ды. Ер азаматтарымызбен қатар ақ жаулықтыларымыз да қолға қару алып, атқа да қонды. Біреудің көлеңкесінде жүруді көксемеді, біреудің тізесіне бас имеді. Тек азат ел болуды мақсат етті, «Алаш» деп ұрандатқан ата-бабаларымыздың аманатына қиянат етпеді.

Азалы жылдардың атасы атанған ашаршылық та қазақ елін айналып өткен емес. «Елім-ай» деп еңіреп, бір уыс нан да таба алмай аштан бұратылып өлген халқымыз бүгінгі азат күннің туарын білді ме екен? Жаңадан туған шаранасына ақ сүтін де бере алмай, тіпті бір- бірінің еттерін де жеуден тайынбаған қасіретті жылдар да сүйегімізге таңба болып басылды.......

Пән: Алгебра
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 8-сыныптағы алгебра курсын қайталау
Сабақ тақырыбы: «Теңсіздіктер» бөлімін қайталау
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 8.2.2.8 квадрат теңсіздіктерді шешу;
8.2.2.9 рационал теңсіздіктерді шешу;
8.2.2.10 біреуі сызықтық, екіншісі - квадрат теңсіздік болатын екі теңсіздіктен құралған жүйелерді шешу;
8.2.2.11 құрамында екі квадрат теңсіздігі бар жүйелер мен жиынтықтарды шешу;
Сабақ мақсаттары: Оқушылар:
• Квадрат теңсіздіктердің шешеді: интервалдар әдісімен, графиктік әдіспен;
• Рационал теңсіздіктерді шешеді;
• Екі теңсіздіктен тұратын теңсіздіктер жүйесін шешеді, олардың біреуі – сызықтық, екіншісі – квадраттық.
• Екі квадрат теңсіздіктен тұратын теңсіздіктер жүйесін шешеді;
• Екі квадрат теңсіздіктен тұратын теңсіздіктер жиынтығын шешеді; ......

Пән: Дүниетану
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Тағам және сусын
Сабақ тақырыбы: «Дене мүшелері деген не?»
Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты: 1.4.5.1 Жеке бас гигиенасының пайдасы мен маңыздылығын түсіну, мысалы, қол жуу, тіс тазалау, тырнақ алу, тамақтану алдында қол жуу.
1.1.5.1 Өз көзқарасы мен пікірін қарапайым түрде білдіру
1.4.5.4 Оқу, ойын әрекетінде қауіпсіздік тәртіп ережелерін білу
Сабақ мақсаты: Барлық оқушылар білу керек:
Адамның дене мүшелерін ажырата білу, гигиеналық тазалық,
денсаулық күту, дене мүшелерінің қызметі
Көпшілігі: дене мүшелерін атау, білу, көрсету, ажырату.
Кейбір оқушылар: Дәрігерге қаралу, гигиеналық тазалық денсаулық сақтау үшін маңызды екенін түсіну.......