Әңгіме: Мұхтар Әуезов | Қырық өтіріктің мағынасы


Қырық өтірік — қазақтың халық әңгімелерінің ішіндегі ең бір көпке мәлім түрі. Бұл әңгімені ерте күндерден бері қарай, халықтың кәрі-жасы түгел біледі деуге болады.

Мұнда қырық деген сан жай ғана өтіріктің көптігін көрсеткен мөлшер сан. Шынында, осы басылған әңгіменің қара сөзбен айтылған түрін алсақ та, өлеңмен айтылғанын алсақ та, қырық қана өтірік боп тоқтамайды. Қайта қырықтан сонағұрлым көп болады.

Бұл әңгімелердің өзгешелігі, бағасы неменеде? Өзгешелігі, халықтың тапқырлық, жүйріктік сияқты өнерді сүйгендігін білдіреді. Халық фантазиясының тереңдік, жүйріктігіне айғақ болады. Ол фантазия өмірде барды ғана сөз қылмайды. Өмірде болса екен дегенді де сөз қылады. Кейде, тіпті, өмірде болуына мүмкін емес нәрсені де қиыстырып, шын етіп көрсетеді. Мынау өтіріктердің көбі сондай еркін, ұшқыр, өткір фантазияның тудырған әңгімелері және құр болмасты айтқан шылғи өтірік қана емес. Бұнда адам ақылының ізденгіш, шарлағыш серпіні де білінеді. Сонда жанды-жансыз табиғатты өзіне өзгеше түрде құл еткісі келген адамның әр алуан жорамалы байқалады. Мысалы, "құрықты қайық еттім, пышақты күрек еттім" дегені, "қарға міндім", "инелікке мініп, түлкі қудым" дейтіні, "түлкіге жүгімді арттым" дегені — барлығы да сол, жанды-жансыз табиғатты "дегеніме көндірсем" деген қиялдан туады. "Аспанда құстай ұшсам, суда балықтай жүзсем, алты айлықты алты-ақ аттасам" дегеннің бәрі бұрынғы заманда қиял ғана еді. Ондай қолда жоқ өнер жайын ертегі ғана баян етуші еді. Кейін, бүгін соның бәрі қол жеткен табыс боп отыр. Мына қырық өтіріктегі сөздің бәрі өмірде қаз-қалпында іске асады деп ешкім де айтпайды. Бірақ сонымен катар, осы әңгімелердің негізінде де көп мән бар. Адамның бар табиғат жайындағы фантазиясы білінеді. Бірақ бұл айтылғандар әзірше шындықтан алыс. Болды деуге ерсі. Сондықтан болмасты болды деп, қисынсызды қиыстырып айтқанына қарап еріксіз күлесің. .....
Әңгімелер
Толық
0 0

Дипломдық жұмыс: Экономика | Кәсіпорындарда қаржыны басқару мәселелері

Басқару жүйесі басқарылатын объектіге қажетті әсерді қамтамасыз етеді. Басқару қызметі лауазымды адамдар мен ұйымның мамандандырылған бөлімшелері арасында бөлінеді. Басқару жүйесінің буындары желілік, атқарымдық, желілі-атқарымды, атқарымды-желілі әр түрлі комбинацияларда бола алады. Басқару жүйесі буындарының қосарлы, бірақ бөлінетін бағыныштылығы кезінде ол қалыптамалық болып табылады.
Қаржыны басқару (немесе қаржы менеджменті) ақшалай қаражаттарды, қаржы ресурстарын олардың қалыптасу және қозғалыс, бөліну және қайта бөлу, және де пайдалану процесінде басқаруды көрсетеді; бұл – шаруашылық жүргізуші субъектілер арасындағы өзара есептесумен, ақшалай қаражаттар қозғалысымен, ақша айналымымен, шаруашылықтың оңтайлы түпкілікті нәтижесін алу үшін мақсатты бағыттауда ақшаны пайдаланумен шартталатын, экономикалық қатынасқа зерделі және нысаналы әсер ету, осының бәрі осы тақырыптың көкейтестілігі болып табылады.....
Дипломдық жұмыстар
Толық
0 0

Шығарма: Көрікті де келбетті – Балқашым

Ерке толқыны жағаға ұрып, балығы тайдай тулағын, көкше көлдің теріскейіндегі шағын қаламыздың жетпіс жылдан астам тарихы бар. Осы жылдар ішінде талай тарихи оқиғаларды бастан кешкен Балқаш қаласы қазіргі таңда барша әлемге сары алтындай мысымен және орталық қазақстанның жауһары атанған – Балқаш көлімен де әйгілі.Жер шарындағы ішкі су қоймалары бар ең көне көл деп саналады. ......
Шығармалар
Толық
0 0

Курстық жұмыс: Экономика | ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖОБАНЫ БАҒАЛАУДЫҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ

Болашақ инвестициялық жобаның бизнес идеясы тұжырымдалғаннан кейін, кәсіпорын сол бизнес-идеянысын іске асыра ала ма деген сауал туындайды. Бұл сұраққа жауап беру үшін кәсіпорынның тиісті экономикалық саласының жағдайы мен сала шеңберіндегі кәсіпорынның салыстырмалы жағдайын талдау керек. Жобаның көптүрлілігіне қарамастан, оларды талдау әдетте кейбір жалпы сызбаға сәйкес келеді, ол жобаның коммерциялық, техникалық, қаржылық, экономикалық және институционалдық орындалуын бағалайтын арнайы бөлімшелерден тұрады. Стратегиялық инвестордың көзқарасы бойынша, дұрыс жоба тәуекелді талдаумен аяқталуы керек. Жоба бастапқы қалпымен қабылданбауы қажет. Сонымен қатар жобаның түрі, мысалы, оның техникалық орындалмауы жағынан өзгеруі мүмкін және жаңартылған жобаны талдау басынан басталуы керек. Менің бақылау жұмысымның басты мақсаты – жобалық талдаудың концептуалды негіздерін ғылыми теориялық тұрғыдан зерделеу. Осыдан келіп, бақылау жұмысының негізгі міндеттері туындайды: - Жобалық талдауды маркетингтік тұрғыдан қарастыру; - Жобалық талдаудың техникалық қырларын анықтау; - Жобаның қаржылық талдауын және экономикалык талдауын айқындау; - Жобаның институцноналдық талдау жолдарын көрсету - Жобаны тәуекелді талдау арқылы сараптау. Бақылау жұмысы кіріспеден, негізгі бөлімнен және қорытынды мен әдебиеттер тізімінен тұрады.
Тақырыптың өзектілігі.
Біріншіден, инвестициялық қызмет мәселелері әрқашан және бизнес үшін және мемлекет үшін де маңызды болмақ. ұзақ мерзімді даму қызметі туралы кез келген артық қорлар мен назарында болуы әрқашан инвестициялар талап етеді. Бұл банктер басқа ұйымдарға қарағанда, жоғары инвестициялық әлеуетке ие болып, бұл коммерциялық банктердің қазіргі заманғы қызметінің әсіресе болып табылады.
Өз қызметінің сипатына байланысты Банктер оларға, атап айтқанда, нақты өнеркәсіп секторындағы инвестицияларды белсенді инвестициялық қызметті жүргізу үшін мүмкіндік елеулі қаражат, ұстап тұрыңыз. Бұл банктердің жағдайы мен мемлекеттің банк жүйесін нығайтуға ғана емес, өте маңызды болып табылады, бірақ тұтастай алғанда экономика мен қоғамның барлық мемлекет үшін маңызды болып табылады.
Екіншіден, Қазақстан қазіргі уақытта қызметін инвестициялайды жеткілікті дамыған жоқ көрінеді. Бұл инвестицияларды тарту үшін отандық экономиканың әлемде бірінші орынды емес екендігін арқылы растады, атап айтқанда болып табылады. Тұтастай алғанда және әрбір ұйымның ішінде осы қызметті дамыту маңызды болып табылады, сондықтан, болып табылады.....
Курстық жұмыстар
Толық
0 0

Курстық жұмыс: Саясаттану | КӘМЕЛЕТКЕ ТОЛМАҒАНДЛРДЫҢ ҚЫЛМЫСТЬІҚ ЖАУАПТЫЛЫҒЫ

Жаңа Қылмыстық кодексте кәмелетке толмағандардың қылмыстық жауаптылығы жеке дараланып, арнаулы бөлімде көрсетілген.
Бұл дегеніміз мемлекеттің әділеттік және ізгілік принциптерін басшылыққа ала отырып, кәмелетке толмағандардың жас жағынан және ақыл-ойы жөнінен толық жетілмегендігін ескере отырып, оларды арнаулы қамқорлыққа алуының керінісі болып табылады. Осыған орай қылмыстық заң кәмелетке толмағандарға ересектермен бірдей талап қоймайды. Кәмелетке толмағандардың психологиясын ескере отырып, оған қылмыстық жауаптылықтың ерекше жағдайларын белгілеу қылмыстық жазаның мақсаттарына жетудің бірден-бір оңтайлы жолы болып табылады. Сондықтан да кәмелетке жасы толмағандарга қылмыстық заң жаза болып табылмайтын тәрбиелік сипаттағы мәжбүрлеу шараларын кеңінен қолдануды белгілеген.
Қылмыстық кодекстің 78-бабының 1-бөлігіне сәйкес "Кәмелетке толмағандар деп қылмыс жасаған кезге қарай жасы он тертке толған, бірақ он сегізге толмаған адамдар танылады". Яғни, қылмыстық жауаптылыққа тартылатын ең төменгі жас 14-ке толу.
Ресейдің, Австрияның, Германияның, Жапонияның қылмыстық заңдарында да осылай көрсетілген. Кәмелетке толмағандардың қылмыстық жауаптылығы Францияның қылмыстық кодексінде — 13, Нидерландыда, Португалияда — 12, Жаңа Зеландияда — 10, Ирландия құқығында — 7 жас деп көрсетілген. Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексі бойынша 14-ке толмаған адамдар қылмыстық жауаптылыққа тартылмайды.....
Курстық жұмыстар
Толық
0 0

Шығарма: Мен өз елімнің патриотымын!

Өзімді таныстырып өтейін. Менің атым Айбек. Мен 8 жастамын. Осы күнге дейін кен байтақ Отанымның барлық жерімен таныспасамда , теледидар арқылы және анамның әңгімелері арқылы білемін. Отан үйден басталады демекші , мен өз үйімді, мектебімді, туған өлкемді қатты жақсы көремін. Нағашы жұртыма қонаққа барғанда да, үйімдегі күшігім, мысығым не болды екен деп, достарым не істеп жүр екен деп ойлап жүремін. Әкем секілді болашақта балуан ер жігіт болып, әскер қатарында қызмет атқарғым келеді. ......
Шығармалар
Толық
0 0

Курстық жұмыс: Экономика | Қоғамдық тамақтандыру барысындағы бухгалтерлік есеп ерекшеліктері

Бухгалтерлік есеп көптеген жылдар бойы басқа ғылымдар сияқты дамып, қоғамның экономикалық - әлеуметтік жағдайларына сай өзгерістерге ұшырап келе жатқан, сондай-ақ өмірде өзінің ерекшелігімен оқшауланатын ғылым болып табылады. Белгілі ғалым Б.Де Салозано осы ғылым туралы «бухгалтерлік есеп барлық ғылымдар мен өнердің ең алдында тұрады, басқалары онсыз өмір сүре алмаса, бухгалтерлік есеп үшін олардың ешқайсысы қажет емес» - деген болса, оның әріптесі Р.А.Фаулки «Есеп – бұл барлық бизнестің тілі, яғни философиясы» - деп атаған.
Бухгалтерлік есеп ұйымның қаржылық ақпараттарын өлшейтін, өңдейтін, есептейтін және оны пайдаланушыларға жеткізіп отыратын жүйе болып табылады. Бухгалтерлік есеп басқару жүйесінде ең маңызды орындардың бірін қаржылық жағдайын жоспарлау, бағалау, бақылау және талдау секілде функцияларды орындауы үшін қажет. Сонымен қатар бухгалтерлік есеп кәсіпорынның активтері мен міндеттемелері, капиталы және өндірілген өнімдері мен олардың сатылғандығы туралы ақпараттарды жинақтап көрсетеді.
Бухгалтерлік есептің ақпараттық жүйесі ңі,ңі,үқаржылық (сыртқы) және басқарушы (ішкі) есеп болып екіге бөлінеді. Басқарушы есеп кәсіпорынның қаржылық ақпараттарын ішкі пайдаланушыларға жеткізіп отыратын жүйе болса, ал қаржылық есеп жоғарыда айтылған қаржылық ақпараттарды ішкі пайдаланушылармен қатар сыртқы пайдаланушыларға жеткізіп отыратын жүйе. Кез келген ұйым үшін қаржылық есеп міндетті түрде жүргізілетін болса басқарушы есептің жүргізілуі және оның тәртібі әрбір кәсіпорынның экономикалық саясатына байланысты.
Бүгінгі таңда ел экономикасының нарықтық жолға көшуіне байланысты жаңа кәсіпкерлік қызметтердің пайда бола бастауына сәйкес бухгалтерлік есептің маңызы мен рөлі артта түсуде. Осыған орай бухгалтерлік есептің мазмұны мен құрылымына өзгерістер енгізілді. Еліміздегі жүргізіліп отырған бухагтелрлік есеп жұмысы толығымен халықаралық қаржылық есеп беру талаптарына сай орындалады. Осы жоғарыдааталған бухгалтерлік есептің ұйымдастырылуы және оның жүргізілуі жолдармен оқырмандарды таныстыру мақсатында жазылған бұл оқу құралы бухгатлерлік есептің принциптері мен негіздерін толық ашып көрсетеді. Жалпы, осы оқу құралы бухгатерлік есеп және аудит мамандығы бойынша білім беретін жоғары және арнаулы орта оқу орындарының студенттеріне арналған. Сонымен қатар жоғарыда айтылып өткен әлемге аты белгілі сөздерін ескерсек, бұл оқу құралының «Бухгалтерлік есеп және аудит» мамандығынан басқа да салаларда қызмет атқаратын қызметкерлер үшін қажет екендігі сөзсіз. ....
Курстық жұмыстар
Толық
0 0

Шығарма: Ел қасиеті-ер қасиеті

Соғыс күйретуші күш! Дәл солай! Барды жоқ ететін, тауды жер ететін. Жер бетіндегі тіршілік атаулының бәрін жалмап жұтатын тажал. Сол қанды кезеңді еске түсіріп, елестететін газет-журнал материалдары немесе радио телехабарлар, кинолар аталар ерлігін мақтаныш тұта бізге жеткізеді. Иә, содан бері жарты ғасырдан астам уақыт өтсе де, ешнәрсе ұмытылған жоқ. Ұлы Отан соғысы... Бұл соғыс кездегі кеңес халқының ержүректілігі мен төзімділіктерін паш ететін, тарихта мәңгі қалатын күн. Бұл күнді соғыстың алғы шептерінде қайсарлықпен шайқас жүргізіп, ерліктің сан үлгісін көрсеткен ардагерлер тойлайды.
Неменеге жетістің бала батыр,
Қариялар азайып бара жатыр
Бірі мініп келместің кемесіне
Бірі күтіп әнекей жағада тұр, -деп тебіренген Мұқағали мұңында жұмырбасты пенде үшін теңдессіз құндылық ұрпақаралық қимастық сыйластық сезімдері мөлдіреп тұр. Қариялар азайып бара жатқанын әсіресе олардың ортасында Ұлы Отан соғысынан аман оралған ақсақалдарымыз қарасы жыл санап азайып барады емес пе?! Солардың жанымен, қанымен, терімен, көз жасымен, күшімен, ісімен, ерлігімен, атаның туын жықпай, ананың намысы үшін туған жердің топырағын жауға таптатпай, еңіреп жүріп жауды жеңіп, тауын шағып, туын жағап, жеңістің таңбасын басқан күн - Жеңіс күні. Бұл күннің толғағы ащы болса да ,туғаны бар халқы үшін қуаныш болған күн. Сондықтан да бұл Ұлы мереке......
Шығармалар
Толық
0 0

Қазақ тілінен сабақ жоспары: Бауырмал қазақ елі (5 сынып, IV тоқсан, 1 бөлім )

Пән: Қазақ тілі
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Қазақстандағы ұлттар достастығы
Сабақтың тақырыбы: Бауырмал қазақ елі
Сабақтың түрі Дағдыларды дамыту сабағы
Жүзеге асатын оқу мақсаттары: О6. Тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселеге өз көзқарасын білдіру.
Сабақ мақсаты: - Барлық оқушыларға қолдау көрсету бағыттаушы сұрақтар арқылы жұмыстарын жүзеге асырады.
- Оқушылардық көбі мәселеге қатысты ойларын жеткізе алады, бағалайды,
- Қабілеті жоғары оқушылар ұтымды ойлар айтады, астарлы мағынаны таниды және бағалауда нақтылық көрсетеді......
Ұзақ, орта, қысқа мерзімді жоспар (ҰМЖ, ОМЖ, ҚМЖ)
Толық
0 0

Әңгіме: Гүлжауһар Сейітжан | Гүлайым


— Сен білесің бе? Есім деген кісі бар еді ғой?..

— Мына көрші совхозда тұрады... Осы ауылдан көшті емес пе?..

— Иә.

— Сол кісінің баласын айтамын, не істеп жүр екен?..

— Бітіріп келген, дәрігер. Жуырда үйленіп те алды.

Сол кезде Гүлайымның әлгінде ғана қақпақылдай ойнап отырған тасы төмен қарай ұшып ала жөнелді. Көз қиығымды салдым. Ол лезде жайбарақат қалпынан ажырап, бар ынтасымен маған ұмсына түсті.

— Кімге? — деді, сонан соң даусы жарықшақтанып.

— Өзі қызмет істейтін ауруханадағы бір медсестраға.

Ол енді жүзін жасыра теріс айналған. Мен үнсізбін. Біршама уақыт өтті. Арғы беттен шұбырған мал көрінді. Тас үстіндегі біздің көлеңкеміз де шамадан тыс ұзарып, сонадай жердегі өзенге жетіп қалыпты. Торуылға шыққандай, бірен-саран шыбын-шіркей байқалады. Күн кешкіріп бара жатты.

...Есімнің баласын мен көптен білетінмін. Олар бұрын, расында да, осы ауылда тұрған. Мен онда тұлымшағы желбіреген кішкентай қызбын да, Гүлайымдар жоғары класта оқып жүруші еді. Ана бала да ересек-тін. Аты — Бекжан. Кейіннен екеуі де мектеп бітіріп, институтқа түсті.

Олар каникул сайын ауылға келетін. Гүлайымның анасы қызының қалада оқып жүргеніне, бойжеткеніне қарамастан, үйіне келгенде аяғын қия бастырмайтын. Қызы да бұған онша реніш білдіре қоймайтындай көрінетін маған. Ал алда-жалда бір сұранып шыға қалса, қайтатын мерзімін белгілеп, шегелеп жіберетін және жанында қашан да енесіне ерген қозыдай томпаңдап мен жүремін. Гүлайым қайда барса да, мені жанынан қалдырмайтын. Бұған анасы да риза.

Бірде ол тағы да қиыла сұранып, екеуміз жолдас қызының үйіне қонаққа баруға анасынан рұқсат алдық. Бірақ біз жолдас қызын ертіп, ауыл шетіндегі басқа бір үйге келдік. Жастар әлдеқандай бір кеш ұйымдастырыпты. Бізді Бекжан қарсы алды. Сол кештен бастап мен олар туралы бір құпия сыр түйдім...

— Сен көрдің бе? — деді Гүлайым, біраз үнсіздіктен соң. :

Кімді айтып отырғанын түсіне қойдым.

— Иә, жуырда ғана. Кешке жақын өзеннен су алуға келгенмін. Ол сонау көрінген қойтастың үстінде отыр екен.

Гүлайым маған жалт қарады.

— Иә, сосын?!

— Ештеңе де. Мен жанынан өтіп кеттім. Бекжан да мені байқамады. Соңынан келіншегі келіп, ертіп бара жатқан...

Ол тағы да айта түссе екен деп отыр. Бірақ барым осы ғана. Үндегенім жоқ Ол да соны сезсе керек, қайталап сұрамады. Бізді тағы да үнсіздік басты...

Күн еңкейе түсіп, бір шегі көкжиекке ілінді. Гүлайым қозғалар емес. Мен қойтасқа қарадым. Кісі отыруға қолайлы-ақ Әрі көлденең көзден таса. Ойда жүрген біреулер көрмесе, байқала қоймайды. Оқшау жатқан осы бір тас әлдекімдердің тілегімен әдейі қойылғандай. Айналасындағы үй орныңдай жер тастақ та, әрі қарай белуардан шөп өскен. Жай күндері жұпыны көрінгенімен, адамдар бара қалса, бұл тұс ерекше сәнге бөленіп, көріктеніп сала береді. Қазір кешке қара көлеңкеде жетімсіреп, әлдекімді зарыға күткендей түр білдіреді.

...Гүлайым екеуміз осы тұсқа кір жуа келетінбіз. Басына қиықша орамал .....
Әңгімелер
Толық
0 0