Пән: Қазақ әдебиет Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: «Тәрбиенің қайнар бұлағы» Сабақтың тақырыбы: Д. Бабатайұлы. «О, Ақтан жас, Ақтан жас» 2-сабақ Сабақта іске асатын оқу мақсаты: (оқу бағдараламасынан сілтеме) Б/С2. Заманауилығы мен жаңашылдығы. Б/С3. Әдеби эссе. Сабақтың мақсаты: 5.Б/С2.Кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырып бағалау. 5.Б/С3.Шығармадағы кейіпкерді өзіндік құндылығы тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу.....
Қу заман басқа салды мұндай шақты, Қайтейін, медеу қылдым жалғыз хақты. Ұрпағың өсіп-өнген рулы ел бол, Деуші еді бабам Тоқа аруақты. Ескене, Байбек, Жәнібек – бергі атам. Қайырлы деуші еді....
Дулат Бабатайұлы (1802, Шығыс Қазақстан облысы,Аягөз ауданы Сандықтас қонысы — 1874, сонда) — көрнекті ақын. Өлеңдері ел ішінде көп тараған. Дулат шығармалары негізінен дидактикалық негізде жазылған. 1880 жылы Қазанда жарық керген «Өсиетнама» деген жинағына ақынның заманы туралы толғаулары енген.
Орта жүз құрамындағы найман тайпасынан шыққан. Өмірі туралы деректер толық зерттелмеген. Өлеңдері ел ішіне ауызша және қолжазба түрінде таралған. Кейбір өлеңдері Қазан қаласынан 1880 жылы алғаш рет “Өсиетнама” деген атпен жеке кітап болып жарық көрген. Жинаққа ақынның сол кезеңдегі қазақ елінің саяси-әлеуметтік өмірін шыншылдықпен жырлаған ой-толғаныстары енген. Ақынның кейбір өлеңдері кеңес дәуірінде әр түрлі хрестоматияларда “XVІІІ — XІX ғасырлардағы қазақ ақындарының шығармалары” (Қазақ КСР ұылым академиясының баспасы, А., 1962) деген жинақта, кейін “Үш ғасыр жырлайды” (Революцияға дейінгі қазақ ақындарының шығармалары. А., 1965) жинағында басылып шықты. Ал, “Еспембет” поэмасы алғаш рет 1957 жылы “Жұлдыз” журналының 5-нөмірінде жарияланды. Дулат шығармаларын барынша зерттеп, жинап баспаға әзірлеген Қ.Өмірәлиев болды. Ақынның жеке жыр жинағы “Замана сазы” деген атпен 1991 жылы жарық көрді. Дулаттың өлең-жырларының басты сарыны — 19 ғасырдың алғашқы жартысындағы отаршылдық әрекеттерге рухани қарсылық көрсету. Ақын “Тегімді менің сұрасаң”, “О, Сарыарқа, Сарыарқа”, “Асқар таудың сәні жоқ”, т.б. жырлары мен жеке кісілерге айтқан “Сүлейменге”, “Бараққа”, “Кеңесбайға”, т.б. арнау өлеңдерінде қазақ жерінің отарлануын, ел билеушілердің отаршыл саясаттың шылауында кетуін “Сауыр жерден айрылып, Қазақ елі жұқарды..., Орыстың көрсе ұлығын, Қыздан дағы қылықты..., Майырдың алса бұйрығын, Борбайға қысып құйрығын, Ел пысығы жортады”, — деп, кекті де отты жыр жолдарына айналдырған. Д-тың ақындық өнері, негізінен, 19 ғасырдың алғашқы жартысында қалыптасты. ....
Бәйшешек-сезімім тым ерте солар ма? Бәрін де ұмытам, сен енді оралма! Бітпейтін керістен болды ма жауыр Түн? О, неге өткеннің наласы ауыр тым? Өткеннің наласы.....
Көк мұнарға оранып ой да бермей мазаны, Жаныштады-ау жанымды, Е-ей, тасмейір болса да, таңғы шықтай таза-ды. Қап-қара мұң қашанғы кірпігімнен құлайды? Қап-қара түн қашанғы....
Қол бұлғады бір арман, қол бұлғады мұнардан, Шақырды да жиі үміт, шәйі көйлек киініп, Бойтұмарым қолымда, ой мен тұман жолымда, Кетіп едім алысқа, бата беріп ауылым. Бір төбенің басында, тарғыл.....
Көгілдір кеңістік! Керемет ғажап дүние. Сиқырлы әлем! Самал желі сыбырлай ескен сырбаз дала! Ақ шаңқан қазбауыр бұлттар жүзген көк аспан! Бабаларымның шөгерген түйелеріндей мәңгілік ұйқыға кеткен өркеш-өркеш маңғаз таулар! Сылдырлай ағып, сыңғырлай күлген тұңғиық тұнығына ғасырлар сырын түйген күміс бұлақтар. Сымбатты қайық , құба тал, кәрі емендер осының бәрі жиылып келіп, менің көркем өлкемнің тірі картинасын құрайды.......