Толыбайұлы Олжабай (1709–1783) — жоңғар басқыншылығына қарсы күрескен қазақтың атақты батырларының бірі. Шыққан тегі — Орта жүздің Арғын тайпасынан.

Олжабайдың арғы атасы Айдабол он үш жасында би болған. Осы Айдаболдың үш әйелінің бәйбішесінен — Жанқозы, Малқозы, Кенжеқозы, ортаншы әйелінен Қарақозы, Бозқозы, Аққозы.......

– Айтшы, аға, неғып жеңілдік
Мәскеуде емес тегіндік,
Болған білем соқтығыс,
Емес білем аз жұмыс.
Ұмытпайды еш орыс,
Бородинде көргенді.
– Ондағы біздің адамдар,
Сендердей емес, балаңдар. .....

Әлифдек ай йүзіңе ғибрат1 еттім,
Би, бәләи2 дәртіңа3 нисбәт4 еттім.
Ти, тілімнән шығарып түрлі әбиат5,
Си, сәнаи6 мәдхия7 хүрмәт еттім.

Жем, жамалың8 қандай ақ рузи9 маған,
Ха, хәлиллик10 таппадым, жаным, сәнан.
Хи, халайық, мен емес, бәрі ынтизар,
Дәл, дариға ғишық оты бермес аман......

Пән: Қазақ әдебиеті
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Абайды оқы, таңырқа!
Сабақтың тақырыбы: Абай «Отыз бірінші қара сөз»
Оқу бағдарламасына сілтеме: Б/С2.Заманауилығы мен жаңашылдығы
6.3.2.1-кейіпкерлер жүйесінің заманауи жаңашылдығын өзара салыстырып баға беру
Сабақтың мақсаты:
Оқушылардың барлығы орындай алады:
кейіпкерлердің іс-әрекетін анықтайды
Оқушылардың көпшілігі орындай алады:
кейіпкерлер жаңашылдығынының автор идеясынан туындағанын бағамдайды.
Кейбір оқушылар орындай алады:
шығармада көтерілген проблемаларды айқындайды;
автор өмір сүрген заман көрінісі мен қазіргі заман көрінісін салыстырады.....

Абай десе өлеңнен маржан табасың,
Абай деп таны қазақтың байтақ даласын.
Әрбір жыры рухани азық секілді,
Абайдан биік тұлғаны қайдан табарсың?.....

Абай (Ибраһим) Құнанбаев Құнанбайұлы (1845-1904) — ақын, ағартушы, жазба қазақ әдебиетінің, қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы, философ, композитор, аудармашы, саяси қайраткер[1], либералды білімді исламға таяна отырып, орыс және еуропа мәдениетімен жақындасу арқылы қазақ мәдениетін жаңартуды көздеген реформатор. Абай ақындық шығармаларында қазақ халқының әлеуметтік, қоғамдық, моральдық мәселелерін арқау еткен.
Абай Шығыс пен Батыс мәдениеті мен өркениетін жетік білген. Бірқатар әлем ойшылдарының еңбектерімен жақсы таныс болған. Философиялық трактаттар стилінде жазылған «Қара сөздері» - тақырып ауқымдылығымен, дүниетанымдық .....

Тілім, саған айтайын,
Осы сөздің келісін тап.
Қолым, сені қайтейін,
Қаламды тұрдың қатты ұстап.
Жүректің сөзін сөйле, тіл, .....

Пән: Әдебиеттік оқу
Бөлім: Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен
Сабақ тақырыбы: Абайдың қара сөзі
Оқу мақсаттары: 3.2.1.2 шығарманы іштей саналы түрде түсініп, көз жүгіртіп/ шолып/ түртіп алып/ қажетті ақпаратты тауып/ белгі қойып/сын тұрғысынан бағалап оқу
3.2.9.1шығарманың мазмұнына сәйкес түрлі дереккөздерден: иллюстрация, әдеби кітаптар, мультфильмнен нақты ақпаратты табу және ақпаратты сызба түрінде беру
Сабақ мақсаттары: Барлық оқушылар: шығарманы іштей саналы түрде түсініп оқып, қажетті ақпаратты табады.
Көпшілік оқушылар: түрлі дереккөздерден апаратты табады, салыстырады
Кейбір оқушылар: дереккөздерден тапқан ақпаратты сызба түрінде береді......

Тайға міндік,
Тойға шаптық,
Жақсы киім киініп.
Үкі тақтық,
Күлкі бақтық,
Жоқ немеге сүйініп.
Күйкентай күтті,
Құс етті,
Не бітті? .....

Абай аға!
Биікте ме - қайда жүр аруағың?
Құлағыңа жете ме шағым-әнім?
Көкті кезіп іздер ем - жерде мені
шырмап қойды шырғалаң шаруа, мұң.

Жердің беті балшық пен былық әлі,
Жол табады жылпос....