Әңгіме: Сисекенов Нұрболат | Амонашвилидің Рука водящая еңбегіне оқырманнан пікір

Ш.А. Амонашвилидің «Рука водяшая» еңбегіне оқырманнан

Пікір

Бұл шығармада автор өмірден өз орнын таба алмай жүрген, өмір сүру керек пе, оның маңызы қандай деген сұраққа жауап таба алмай жүрген кейіпкер Алексей Александрович туралы баяндайды. Шығарма басталғанда, өзі жетім, ата – анасынан ерте айрылған, өзінің жазғы демалысын, өмірлік естеліктерін екі жүз беттік қалың дәптерген түсіріп отырған тіл мен әдебиет факультетінің 4 - курс студенті жайында өрбиді. Осыдан үш жыл бұрын қала сыртындағы мектепке қызметке орналасады. Ол мектепке ұстаздық қызмет үшін емес, жай күнкөріс, күзетші болу үшін барады. Оны қарсы алған, білімінен поэзияға жақын екенін түсінген мектеп директоры оны бірінші сыныптың мұғалімі етіп бекітеді. Алғашында келіспеген Алексей мұғалім мамандығын қаламай тұрса да, өзінің оқушыларын жақсы көреді. Міне, қазір өзі төртінші курс студенті болса, оқушылары бастауыш сыныпты аяқтағалы жатыр. Алексей Александрович өзі интернатта, мектепте көрген қиыншылықтарын, мұғалімдердің кемсітуін барлығын есіне ала отырып, жүрегіне оқушыларына деген жылы сезім ұялап, оларды жақсы көріп бар көңілін оқушыларына арнайды. Өзі көрген қиыншылықтарды оқушылары көрмес үшін аянбай еңбек етеді. Осылайша, мектептегі басқа бірінші сыныптардан алға озып барлық оқу бағдарламаларын өтіп шығады. Оқушылардың көңілін аулап, оларды жақсы көрген Алексей оқушыларға енді не істейміз деп сұрақ қойып отырады. Оқушыларын Достаевскийдің еңбегімен таныстырады. Оқушылар оны тез түсініп алып, ұстазына университеттің төртінші курс студенттері оқитын курсты беруін өтінеді. Оқушылардың қалауымен оқу жылының соңғы үш аптасында оқушыларға үйретеді. Соңғы, бастауыш сыныппен қоштасар сәтте оқушылар өз қалауларымен университет курсынан сынақты сүрінбей тапсырып, барлық мектепті таңқалдырады. Бірақ, Алексей Александрович болса, бұл өзінің мамандығы еместігін, мұғалім болғысы келмейтінін айтып мектептен кетуге арыз жазады. Бірақ, оған директор келіспей, қол қоймайды.

Алексей Александрович өзін толғандырып жүрген талай күн жазған өткен күннің естеліктерін орманға апарып өртемекші болады. Орманнан өзі армандайтындай. Орманда батыс пен шығысты шатастырып алып, сол шатасумен жүре бергенде бір құстар келіп айтатындай, оған бір үш жас шамасындағы бала жолығып дәптерін өртемеу керектігін ол өзіне керек болатындығын айтады. Алғашында Алексей өз сөзіне сенімді болған кішкентай балаға мән бермесе де, орманнан шыға бере есіне жаңағы анасымен бірге жүрген бала өзінің балалық кезі екені есіне түседі. Осыдан кейін Алексей баспаханаға жұмысқа орналасып, философиялық еңбектерді теріп, өңдейді. Бірақ, орманда кездескен бала өзі екенін әрдайым ойлап, орманға бірнеше рет келіп жүреді, бірақ кездеспейді. Жұмысқа алғаш орналасқан күні өзіне берілген тапсырма түсініксіз болғасын жай орындап отырған соң бір әдеміше келген әйел адам оған кофе әкеліп береді. Ол кетіп қалғаннан кейін жүзі таныс әйел, орманда кездескен баланың анасы болып шығады. Ол ертесіне жұмыстан шығатыны жөнінде арыз жазып, өзінің өміріндегі естеліктеріне оралады. Ол өзі анасымен бірге тұрған үйдің ауласын келіп терең ойға шомып, есінен айрылып қалады. Одан кейін ол оянғанда әлгі жұмыстас әйелдің, сол баяғы орманда кездескен баланың үйінде екенін көреді. Тамақтанып отырып баланың аты - жөнін сұрастырып, ол бала өзі екендігіне көзі жетеді. Енді балабақшадағы тәрбиешіден, төменгі қабатта тұратын норкоманнан, мектепке қабылдамай, қабылдамағанның кесірінен анасның көз жұмғаны үшін, Лёшеньканы өзі көреген қиындықтарын көрмес үшін көмектеседі. Лёшенька Алексейге өмірде өз жолын табу үшін кеңес айтып отырады. Баланың айтуымен Алексей мектепке оралып, Лёшеньканың білімі жоғары болса да , Алексейдің қасында болғысы келіп бірінші сыныпқа қабылданады. Бала Алексейге оқушыларға дайын әдістемеліктен оқытпай, балаларды өз еркімен жетелеу керектігін, оларға жол ашу керектігін айтады. Алексей болса оқушылардың ойларының тереңінде жатқан жақұт тасқа жол ашып, олардың талантарына жол көрсетеді. Осылайша, осы бағытта білім алған оқушылар бірінші сыныпты үздік бағамен, бұрын соңды болмаған көрсеткішпен аяқтайды. Алексейдің сабағына барлық ата – аналар қатысып риза болады. Бірақ жыл соңында Алексей Александровичті мектеп мұғалімдері жақтыртпай, оқушыларға көп оқу жүктемесін бердің деп айып тағып тексеруге алады.

Тексеруге бала Лёшенька айтуымен еш баядамасыз келген Алексей барлық сұрақтарға ұтымды жауап қайтарып, өзінің еш жамандық жасамағанын, бар болғаны оқушылардың ойлауына мүмкіндік ашқанын ғана жеткізеді. Жиналыстан соң Алексей мен бала Лёшенька кездесіп, Алексейге өзінің алда не күтіп тұрғанын айтады. Ертеңгі күнге деген сеніммен қарау керектігін ескертеді. Осы уақытта Алексей бала Лёшеньканың анасы Мария мен кездеседі. Мария өзінің айтылмаған сырларын айтып, үш жастарында бөлініп кеткен, бір – бірін жақсы көрген балалар екендігін, бала Лёшеньканың орманда жүргенде пайда болғанын, махаббаты үш жасар бала болып дүниеге келесе де, ер жігіт болып ораламын дегенін Алексейге жеткізеді.

Шығарманың соңында Алексей мен Мария қосылып, бала Лёшенька күн шыққанша орманға апаруларын сұрап, құстардың әсем үнімен бала терек жапырақтарымен жоғары қарай көтеріліп көзден ғайып болады.

Бұл шығарманың тәрбиелік маңызы зор. Тек қана оқырман қауымына ғана емес ұстаздар үшінде оқушыларға білім мен тәрбие берудегі алатын орны бөлек. Шығарма өмірлік өз жолыңды таба білуге, талантыңды аша білуге басты кейіпкер жетектеуші, алға қарай үміттендіруші, Алексейге өмірдің мәнін көрсеткен бала Лёшеньканың көмегімен үйретеді.

Сисекенов Н.Д. nurbolat.94s@mail.ru