Әңгіме: Тоқаш Бердияров | Бөтелке құдіреті

Шопанның әңгімесі

Осы бір аяғы түскір түніменқақсап, көз ілдірмеді. Бұл аяқты жігітшілік күрес сайысында немесе көкпар тартысып жүріп мертіктіргем жоқ. Бұл кемістік — кешегі Германия соғысынан жабысқан пәле Мал бағып, ат үстінде жүргендіктен, бізге протез дегеніңіз тым қажет нәрсе. Сол жасанды аяғым тозып қалып, бұл күнде ит қорлықты көріп жүргем. Әй, өз аяғыңа қайдан жетсін!..

Осыдан үш ай бұрын қаладағы протез заводына заказ берген едім, аяқ орнына қол салып жіберіпті. Өзім бармасам іс бітер емес. Бір отар қойды бәйбішем мен балама тапсырдым да, ала қоржынымды арқалап жолға шықтым.

Үлкен жолдың үстінде қарақшыдай қақшиып тұрмын. Бұ жақта автобус жүрмейді. Оқта-текте зу-зу етіп жүк машиналары ғана өте шығады. Қол былай тұрсын, аяқ көтерсең де тоқтайтын емес.

Көксоқыр шоферлардың көңілі кейде көл, кейде шөл ғой. Әсіресе, олар бүгін ашулы сияқты.бәрі де қатайып алған, тіпті, бұрылып та қарамайды. Қаншама уақытым босқа өлді-ау! Ала кетсе машинасының майы таусылатындай, қап мына шіріктердің бәлсінуін-ай!

Бір машина келе жатыр. Ішінде насыбай салынған бөтелкені қоржынымнан суырып алдым да, «тоқтамасаң осымен соғамын» дегендей айбар көрсетіп, бөтелкені төбемнен асыра сермеп-сермеп жібердім. Машина тоқтай қалды. Тырмысып жатып әйтеуір кузовына шықтым-ау. Құрғақ шөптің үстіне мықшиып отырып алдым. Түс ауа біз қалаға кірдік. Машинаны оқтатып, жерге түстім. Шоферға бір сом ақша бердім. Ол қыңырайып алатын емес. Үстін-үстін «рақметті» жаудырмалатсам да болмайды. Бедірейіп тұр әншейін. Мен аң-таңмын. Біраздан кейін ол:

— Манағыңды бер!—деп сұрады.

— О не зат?— дедім түсіне алмай.

— Манағы бөтелкеңді айтамын.

— Жаным-ау, ол насыбай ғой, міне!

Шофер мені мықтап бір сыбады да қолын бір сілтеп жүріп кетті.

Мана жолда бөтелке мегзегенім мұншама жақсы болар ма. Қу шофер арақ деп ойласа керек. Оның тоқтаған себебі де сол екен. Әй, қу құлқын-ай десеңші!..

Төртінші трамвайға отырып, протез заводына бардым. Мастері тоңмойындау кісі екен, «Әні кел, міні келмен» бір аптадай уақытымды алды. Тағы да бірер аптаға созылар ма еді, әлде қайтер еді, мынадай бір қызық жәйт болмағанда. Бір күні келсем, әлгі мастері түскірдің ажары мүлде жарқын. Сөзімді ықыласымен тыңдап, лып-лып етеді. Оның мына сыңайына қарағанда бір гәп бар сықылды. Әйелі ұл туды ма, кім білсін. Ісімнің беті түзелгеніне қуанып, жалпылдап сөйлеп рақметімді жаудырып жатырмын оған.

— Айналайын, береке тапқыр-ай, сөйтші... Бір отар қойымды әйеліме тастап кетіп ем, әлдене боп қалды? Бойыма ас батпай көңілім алаң боп жүр... Сөйтіп, ертең кел дейсіз ғой?..

— Иә, ақсақал, ертеңгісін сағат онда келсеңіз, протезіңізді қолма-қол аласыз. Дайын болуына өзім кепілмін. О жағынан қам жемеңіз!..— деді ол.

— Ой, көп жасағыр-ай! Сөйтші, сөйтші...

Ол менің қолтығымнан демеп, бір қараңғылау бөлмеге кіргізді. Стол үстінде тістелген көк қияр мен консервінің қаңылтыр қорабы жатыр. Үйдің ауасы бұзылған. Темекінің ащы түтіні кішкентай желдеткіштен түгел шығып әлі үлгірмепті. Мастер маған бұрылып:

— Ал, жаңағыңның аузын аш!— деді.

— Ненің аузын?— дедім мен мәселенің жөн-жосығына түсінбей.

— Қалтандағы бөтелкені айтам,— деп ол стаканды оңтайлай бастады,— басым ауырып тұр еді, жақсы болды ғой, жылдамырақ құйып жіберші...

— Бауырым-ау, ол насыбай сауыт қой, атсаң мә, берейн,— деп, мен қалтамнан бөтелкені суырып алдым.

«Балықшы балықшыны алыстан көреді» демекші, қалтамдағы басы қылтиып шығып тұрған бөтелкені көріп, бұ сорлы да есек дәме болған екен. Алда құдай-ай, енді қайттім?! Неде болса бір «жартыбайды» құрбандыққа шалу керек. Онсыз протезімнің бітпей қалуы да ықтимал. Не керек пақырдың басын жаздым.

Уәде бойынша келесі күні келсем, айтқандай-ақ, протезім дайын. Мұншама қуанбаспын! Шіркін, бөтелкенің құдіреті-ай!..

Осы бір уақиғалардан кейін, мен насыбай салған бөтелкемді қалтамнан тастамайтын болдым.