Б әріпінен келетін есімдер

Қазақ ер азамат, жігіт, баланың қазақша есімдері мен мағыналары
Б
Баба, ир. бобо – арғы ата, дада. Орта Азия халықтарының көбі балаға – Баба, Бабажан, Бабағали, Бабанияз, Бабақан сияқты есімдерді қояды. Орта ғасырда дәруіштердің топ бастықтарын бобо «папа» деп атағаны мәлім. Бұл сөз Рим папасы титулымен түбірлес, тектес, мағынасы: қасиетті әке. Сондай - ақ қазақ тарихында да Арыстан баб, Қамбар баб сияқты тарихи есімдер бар. Біріккен тұлғалы есімдер: Бабажан, Бабағали, Бабахан, Бабанияз.
Баба, ир. бобо – дедушка, прадед; генетически связоноо со словом, обозначающим титул Римского Папы – святой отец. В средние века правителей дервишей называли бобо – папа. Покравителей или святых казахи называли баба или сокращенно баб: Арыстанбаб, Камбарбаб и др. составные имена: Бабагали, Бабажан, Бабахан, Бабанияз и др.
Бабағали, ар. бобо – ар. ғали, яғни Ғали ата.
Бабагали, ир. бобо + гали. Букв. дедушка, прадед Гали.
Бабағожа, ир. бобо – ар. ғожа хожа, яғни үлкен қожа.
Бабагожа, ир. бобо+ар. гожахожа. Букв. – старший ходжа, хозяин, господин.
Бабажан, ир. бобо+жан; атаның сүйікті жаны, адамы.
Бабажан, ир. бобо+жан. Букв. – душа отца, деда.
Бабақан, ир. бобо+қаз. қан (хан), яғни үлкен ата, хан.
Бабакан, ир. бобо+каз. хин. Букв. – старший хан, царь, дед.
Бабанияз, ар. бобо+нияз – 1) өтініш, тілек; 2) үміт, сый, тарту. Бабаның, атаның тілек, өтініші бойынша дүниеге келген бала д. м. есім. Еркелете қысқартып айту тұлғалары: Бабатай, Бабаш.
Бабанияз, ар. боб+просьба, усердие, мольба; 2) надежда; 3) подарок. Такие имена даются с пожеланиями, чтобы ребенок появился на свет по просьбе, молитве дедушек. Ласкательное - сокращенные формы – Бабатай, Бабаш.
Бабас, аз. Бабасы – атай, үлкен әке.
Бабас, аз. Бабасы - батюшка, дед.
Бағашар, ар. бәхт+қаз. ашар, яғни бағы ашылған, құт қонған, ырысы бар.
Багашар, ар. бәхт – счастье. Букв. – человек, которому улыбнулось счастье.
Бағдат, ир. бағ (баг) құдай+ дад - сый, сыйлық; 1) құдай берген, сыйға тартқан бала деген ұғымдағы есім; 2) Ирактағы ірі қала аты.
Багдат, ир. баг - бог, дад – 1) подарок, дар; ребенок, богом данный, подаренный; 2) Название крупного города Ирака.
Бағыбай, ар. бәхт+қаз. бай - құтқа кенде, бақытты адам деген мағыналы есім.
Багыбай, ар. бэхт + қаз. бай. Букв. – Счастливый, жезнерадостный человек.
Бағыбек, бағы, ырыс, құты берік деген мағыналы есім.
Багыбек, ир. бәхт+каз. бек. Букв. – очень счастлиый человек, счастливец.
Бағлан, қаз. 1) ерте туып, жетілген қозы; 2) ауыс, жайнаған жас.
Баглан, каз. 1) ягненок раннего окота; 2) перен. Цветущий молодец, юный парень.
Бадамбай, ир. бадам – оңтүстікте өсетін жеміс ағашы, соның жемісі.
Бадамбай, ир. бадам – миндаль +каз. бай. Букв. – богатый человек, имеющий большой миндайльный сад.
Бадыр, Бахадур деген есімнің дыбыстық өзгеріске ұшырап, қысқарған түрі.
Бадыр, видоизмененная сокращенная форма полного имени Бахадур.
Базан, ар. бассейн, су алабы.
Базан, ар. бассейн, водная площадь.
Базар, ир. мейрам, базар күні, сауда - саттық орны. Халық арасында бұған байланысты аттар көп кездеседі. Ол балалы отбасы болуды қалаудан туса керек. Осыған орай «Балалы үй базар» деген мақал кеңінен тараған. Сондықтан да ел арасында Базарбай, Базарқан, Базарбек, Базаралы, Базарқұл, Базарғали деген ер бала есімдері көп қойылады.
Базар, ир. приздник, базарный день. Личные имена, образованные от слова базар, встречаются довольно часто в народе: Базарбай, Базаркан, Базарбек, Базаралы, Базаркул, Базаргали. Такие имена варажают желание родителей иметь много детей. См. Перевод казахской пословицы – дом с детьми, полный радости праздник.
Базаралы, ир. базар+ар. ғали әлі. Өмір тамаша, қызыққа бай, мол болсын деген тілекпен қойылған есім.
Базаралы, ир. базар+ар. гали. Букв.- жизнерадостный, веселый, добродушный. Синоним – Базаргали.
Базарбай, ир. базар + қаз. бай. Өмір қуаныш пен қызыққа бай болсын деген тілекпен қойылған есім.
Базарбай, ир. базар+ каз. бай. Букв. – полный родости, праздника.
Базаралы, өмір тамашаға қызыққа бай, мол болсын деген тілекпен қойылған есім. Синонимі: Базарғали.
Базаралы, ир. базар+ар. гали, али; Букв. – жизнерадостный, веселый, добродушный. Синоним: Базаргали.
Базыл, ар. ир. Фазыл есімінің дыбыстық тұрғыдан өзгеріп айтылуы. Қар: Фазыл.
Базыл, ар. фазыл - фонетическая форма имени Фазыл. См. Фазыл.
Бай, қаз. Бұл сөз түркі халықтары тілінде мал - дүниесі мол, ауқатты, әлді адам деген мағынаны білдіреді.
Бай, каз. Данное слово означает зажиточный, богатый человек, богач.
Байарыстан, арыстан сияқты батыл, ер жүректі балаға бай болсын деген тілекпен қойылған есім.
Баярыстан, каз. бай - богач+арыстан - лев. Букв. – богатый, храбрый.
Байахмет, каз. бай+ар. ахмет - мақтауға лайық бай.
Баяхмет, каз. бай+ар. ахмед - похвала. Букв. – достойный похвалы богач.
Байбақты, дүниеге, өмірге бай адам, ер бала келеді деп күтті, үміттенді деген мағыналы есім.
Байбакты, каз. бай - богач, бакты - ждал, ожидал. Нарекая детей таким именем родители хотели, чтобы родился на свет богатый, славный человек..
Байбарыс, бұл түрікмен, татар, қазақ, қырғыз тілдеріндегі ескі есім. Барс ертедегі түркілердің жыл санауындағы үшінші жыл аты, сол жылы туған балаға осындай ат қойып отырған.
Байбарс, каз. бай+барс, древнетюркское барс – название третьего месяца тюркского летоисчисления. Такое имя давалось ребенку обычно родившемуся в этот месяц.
Байбатыр, қаз. әрі бай, әрі батыр немесе елде батыр көп болсын деген тілекпен қойылған есім.
Байбатыр, каз. бай - богач+батыр - богатырь, герой. Букв. – Смелый, отважный батыр.
Байбек, бала мықты, бай болсын деген тілекпен қойылған.
Байбек, каз. бай+бек – 1) князь, начальник; 2) крепкий. Букв. – всесильный, могущественный богач.
Байбол, бала ауқатты, бай болсын деген тілекпен қойылған есім.
Байбол, каз. бай+бол – будь. Букв. – будь богатым.
Байболат, бала ауқатты, бай болады деген тілекпен қойылған есім.
Байболат, каз. бай+болат, сокращенное от болады - будет. Букв. – ребенок будет богатым.
Байболды, бұндай есім әдетте көп балалы үйдің баласына қойылып отырған.
Байболды, каз. бай+болды – хватит, достаточно. Букв. – мы уже богаты детьми. Так обычно называли сына, родившегося в семье, где много детей.
Байбосын Байболсын, қаз. бала дәулетті, күйлі - қуатты бай болсын деген тілекпен қойылған есім.
Байбосын Байболсын, каз. бай+босын от болсын. Букв. – да будет ребенок богатым.
Байбөрі, қаз. бай+бөрі. Ерте кезде түркі халықтарының сыйынып, қадір тұтқан жабай ыңның бірі бөрі, қасқыр болған. Оны күшті, қырағы санаған. Сондықтан да балаларына Байбөрі, Қасқырбай деген аттар берген.
Байбори, каз. бай+бори - волк. В древние времена тюрки считали волка одним из сильный, храбрых диких животных и часто одухотворяли его. В связи с этим они своим детям давали имена: Байбори, Борибай, Бори.
Байгелді, қаз. – өмірге бақытты, күшті, ауқатты адам келді мәніндегі есім.
Байгельды, каз. бай+келди. появился. Букв. – появится, прибыл на свет, родился счастливый, богатый человек.
Байгенже, қаз. бай+кенже – кіші бала. Үйдегі балалардың ең кішісі. Синонимі. Кенжебай, Кенжетай.
Байгенже, каз. бай+генже кенже - младший ребенок (в семье). Букв. – самый младший ребенок в семье.
Байғазы, қаз. бай+ар. ғазы - дін жолында күресуші.
Байгазы, каз. бай+ар. гази - воин, воитель за веру. Букв. – смелый воин, воитель за веру.
Байғали, қаз. бай+ар. гали - биік, жоғары, зор, асқар. Өте бай адам деген мағынаны бірдіреді.
Байгали, каз. бай+ар. гали - возвышенный, высший. Букв. – очень богатый человек.
Байғанат, қаз. бай+қанат, яғни сейенері, тірегі көп, туысы мол деген мағынаны білдіретін есім.
Байганат, каз. бай+ганат от катан – крылья. Букв. – человек, имеющий много родственников.
Байғани, қаз. бай+қара. Ауысп. Ірі, зор, яғни ірі, зор адам.
Байгара, каз. бай+кара - перен. Крупный, большой. Букв. – крупный, огромный человек.
Байғожа, бай+ир. ходжа 1) бас, басшы, бастық; 2) ұстаз, тәрбиеші, дін иелері.
Байгожа, каз. бай+ир. ходжа 1) хозяин; 2) господин, наставник. Букв. – богатый, известный хозяин, господин.
Байғұт, қаз. бай+құт, бақыт, яғни бақытты бай адам.
Байгут, каз. бай+гут от құт - счастье. Букв. – счастливый, богатый человек.
Байдар, байлықтың қожасы, иесі.
Байдар, каз. бай+дар. – аффикс. Букв. – чрезмерно богатый счастливый человек.
Байдәулет, дүниеге, байлыққа кең, бақытқа бай деген мағынадағы есім.
Байдаулет, каз. бай+ар. даулет – 1) богатство, счастье; 2) государство, держава. Букв. – чрезмерно богатый, счастливый.
Байдос, қаз. бай+ир. дост - досы көп болсын деген мәндегі есім.
Байдос, каз. бай+ир. дост - друг. Букв. Имеющий много друзей.
Байділда, қаз. бай+ар. дилла - алтын, алтын ақша, яни алтынға, алтын ақшаға бай болсын деп қойылған есім. Еркелете қысқартып айту тұлғасы – Байдаш.
Байдильда, каз. бай - дильда < ар. дилла – золотая монета, чичтое золото. Букв. – богатый, имеющий много золото. Ласкательная форма – Байдаш.
Байжан, қаз. бай+жан ир. джан – үйде бала көп болсын, адам саны көбейсін, өсе берсін деген тілекпен қойылған есім. Синонимі – Жанбай.
Байжан, каз. бай+жан < ир. джон – душа, жизнь. Такие имена выражали желание родителей, чтобы в доме много детей. Синонимы – Жанбай.
Байжанбай, қаз. бай+ир. жан+қаз. бай. Жанға, адамға, бай болсын, баланың туған - туыстары жолдастары көп болсын, бай болсын деген тілекпен қойылған есім.
Байжанбай, каз. бай+ир. джон – душа, жизнь. Такое имя дается в основном в связи с пожеланием, чтобы в семье было много детей, ребенок в жизни имел много друзей, родственников, богатства.
Байжарас, қаз. байлығы жарассын деген мағыналы есім. Синоним Жарасбай.
Байжарас, каз. бай - жарас - соответствовать, быть к лицу, быть подходящим. Букв, - богатство ему к лицу, богатство соответствует.
Байжол, біріншіден өмір - жасы, өмір жолы ұзақ болсын деген тілекпен қойса, екіншіден жол - жора, әдет - ғұрыпты көп білсін дегенді аңғартады.
Байжол, каз. бай+жол – 1) дорога, путь; 2) перен. Сопуствует удача. Называя так ребенка, родители желали ему долгой, длительной жизни.
Байжігіт, бала мал - дүниесі, дәулеті көп, бай азамат болсын деген тілекпен бірге, ол нағыз жігіт болсын деген мағынаны білдіреді.
Байжигит, каз. бай+джигит - 1) парень, юноша; 2) молодец. Называя так ребенка, родители желали, чтобы он был зажиточным, а также настоящим джигитом.
Байзақ, Байұзақ деген есімнің дыбыстық тұрғыда өзгерген түрі. Баланың жасы ұзақ болып, көп жасасын деген тілекпен қойылған есім.
Байзак, видоизмененный вариант имени Байузак. Букв. – долгоживущий.
Байкен, қаз. Баймұхамбет, Байдәулет сияқты есімдердің қысқарған әрі еркелете айтылған түрі.
Байкен – ласкательно - сокращенная форма сложных имен типа Баймухамбет, Байдаулет и т. п.
Байқоңыр, қаз. Байқоңыр деген жерде туған балаға қойылған есім.
Байконыр, каз. имя, данное ребенку рожденному в местности Байконыр.
Байқошқар, қаз. Бұл есім отбасында ер бала көп болсын деген тілекпен қойылған. Синонимі – Қошқарбай.
Байкошкар, каз. бай+кошқар – баран произвотитель+бай. Такие имена давались в связи с желанием родителей иметь больше мальчиков Синоним – Кошкарбай.
Байқұт, мол ырыс, бақыт. Бала ырысты, бақытты болсын деген тілекпен қойылған есім.
Байкут, каз. бай+кут – счастье, удача. Букв. – счастливый, удачливый.
Байқұтты, бақытты бай деген мағынаны білдіретін есім. Синонимі – Құттыбай.
Байкутты, каз. бай+кутты – счастливый. Букв. – счастливый богач. Синоним – Куттыбай.
Байлы, бақытты, ауқатты, дәулетті.
Байлы, каз. счастливый, сверх богатый, зажиточный.
Баймағамбет, қаз. бай+Махамбет < ар. Мухаммад – атақты, даңқты, атағы жайылған.
Баймагамбет, каз. бай+магамбет<ар. мухаммад – прославляемый, широко известный.
Баймади, қаз. бай+ар. мадди – мадит – ұзақ, ұзын. Бала жасы ұзақ болсын, көп жасасын деген тілекпен қойылған есім.
Баймади, каз. бай+ар. мади, мадит – долгий, длинный. Родители желают ребенку долгой, счастливой жизни.
Баймахан, Баймақамбет, Баймұхамбет, Баймағамбет есімдерінің қысқарған түрі. Синонимі – Баймұқан.
Баймахан, сокращенная форма полных имен Баймахамбет, Баймухамбет, Баймагамбет. Синоним – Баймукан.
Байман, қаз. бай – тәж нем. ман – адам, кісі, яғни бай адам, дәулетті кісі. Түрлері: Баймен, Бәймен.
Байман, каз. бай+тадж. нем. ман - человек. Букв. – богатый человек, богач. Вариант: Баймен.
Баймұрат, қаз. бай+ар. мурад – мақсам. Мақсат - мұратына жеткен, - әлді, ауқатты бай. Синонимі – Мұратбай.
Баймурат, каз. бай+ар. мурад - цель. Букв. – богач, осузествивший свою цель. Синоним – Муратбай.
Баймат – Баймұхамбет, Баймұрат, Баймұқан тәрізді есімдердің қысқарта айатылған түрі.
Баймат, сокр. К Баймухамбет, Баймукан, Баймурат и др.
Баймолда, қаз. бай+ир. молла – дін қызметкері, оқытушы, ұстаз, оқымысты. Бала білімге кен, ұстаз, оқымысты болсын деген тілекпен қойылған есім. Синонимі – Молдабай.
Баймолда, каз. бай+ир. молла - служитель веры, учитель, ученый, наставник. Букв. – будь грамотным, ученым, учителем. Синоним – Молдабай.
Баймырза, қаз. бай+ар. ир. мырза – 1) бектің баласы, ақсүйек тұқымы; 2) ауысп. Қолы ашық мырза, жомарт. Синонимі – Мырзабай.
Баймырза, каз. бай+ар. ир. мирза – 1) господин, князь, царевич, принц; 2) перен. Щедрый. Букв. – щедрый, господин. Синоним – Мырзабай.
Байназар, қаз. бай + ар. назар – ықылас, іңкәр, көзқарас. Құдайдың назары түскен, құдай жарылқаған бай адам болсын деген тілекпен қойылғаны байқалады.
Байназар, каз. бай+ар. назар – внимание, взор. Взгляд. Называя так ребенка родители желали, чтобы бог помогал, сопуствовал ему быть богатым.
Байнұр, қаз. бай+ар. нұр – нұры жанған. Бағы асқан адам болсын деген тілекпен қойылған есім.
Байнур, каз. бай+ар. нур – свет, луч, сияние. Букв. – счастливый, веселый, лучезарный.
Байсал, қаз. сабырлық, тыныштық, табандылық.
Байсал, каз. – смиренност, мир, спокойствие, согласие.
Байсан, біріккен тұлғалы есім. Есебі жоқ, қисапсыз, сансыз бай. Синонимі – Сарыбай.
Байсан, каз. бай+сан – несметное количество, число. Синоним – Мынбай.
Байсары, қаз. бай+сары. Синонимі – Сарыбай.
Байсары, каз. бай+сары. Синоним – Сарыбай.
Байсерке, бай+серке. Синонимі – Серкебай.
Байсерке, каз. бай+сары. Синоним – Серкебай.

Мақала ұнаса, бөлісіңіз: