Жұмбақтар жауабымен: Егіс пен өсімдіктер өлкесі (2)

24.10.2000

Қолымда сақинам бар алшығарай,
Қойды қасқыр жейді екен қан шығармай.
Бұл жұмбақты қайсы жігіт табады,
Сол жігітке тиемін мал шығармай.
Қарбыздың тіліктері, қарбыз, пышақ

Ара-арасы ақпа тіл,
Арасынан тастап тіл.
Ала қарбыз

Жерде жатып желіндейді,
Күзге дейін желінбейді.
Үндеместен төлдеп жатыр,
Су бермесең шөлдеп жатыр.
Қарбыз

Өзі аласа, семіз, майы жоқ,
Терісі қалың, жүні жоқ.
Қарбыз

Пәре-пәре болды,
Басы айналып жара болды.
Бастарына жүн шығып,
Басымызға бәле болды.
Жүгері

Бір бұтаның қырық ұясы бар,
Қырық ұяда қырық мұрасы бар.
Тары

Бала, бала, балалар,
Мүйізінен су ішіп,
Таяғынан балалар.
Тары

Қызыл күріш тас болып түседі,
Ақ ұлпа қар болып шығады.
Бидай, ұн

Аласа терек,
Алпыс бұтақ,
Бұтақ сайын ұя,
Ұя сайын жұмыртқа.
Масақ

Желі басында бес бие,
Бесеуі де жас бие.
Құлындары құла ала,
Құлақтары сары ала.
Масақ

Біздің ел сұратады сегізіңді,
Бұғыдай мойны жуан семізіңді.
Алдынан алақанын төсеп алып,
Тартады тойғызам деп негізіңді.
Егін

Жеп жатарда жасқанбай бірді берсең,
Ондап-жүздеп аларсың егер көрсең.
Еш уақытта еңбегің еш болмайды,
Әрекет қып, беріп ал, тіліме ерсең.
Егін

Саздауыт жерде өседi,
Қош иiсi аңқыған,
Шипа өсiмдiк деседi.
Жалбыз

Топырақтан нәр алып,
Тамырлары таралып.
Өсiп шықты еккенiм,
Көрiктендi мекенiм.
Ағаш көшетi

Дауылға да, аязға да,
Шыдап бағар мiзбақпай.
Тау етегi тұрағы,
Жап-жасыл боп тұрады.
Қарағай

Арулары бақшаның,
Көктемдi қатты сағынып.
Шуаққа шықты
Шап шағын,
Бантиктерiн тағынып.
Алма ағашы

Қар астында қыстады,
Ақпен бөркiн тастады.
Бәйшешек

Тау тау ақ қар,
Ерiмейдi ыстықта.
Мақта

Кең алқап ақ түске,
Бейне бiр малғандай.
Күзде де, тал түсте,
Қар жауып қалғандай.
Мақта алқабы

Аласа тал,
Тамаша тал.
Самсап тұр алмасы,
Ол алқызыл,
Ол қанқызыл,
Боялғанша, алмашы!
Қызанақ

Бұйра тұлымы,
Желмен ойнайды.
Қызыл мұрыны,
Жерге бойлайды.
Сәбіз

Қарала қойымды,
Байлап ем,
Желiде жатып тойынды.
Қауын

Суық ұрса бүрлейдi,
Көктем шыға гүлдейдi.
Күнге басын иедi,
Мол шуақты сүйедi.
Күте бiлсең бабымен,
Өнiм берер қабымен,
Қызыл, сары түйiнi,
Витаминдер жиыны.
Алша

Желiлерi жайылып,
Жол-жол болып жатады.
Күн нұрына бой ұрып,
Жердiң нәрiн татады,
Жасыл шатыр астында,
Кететiндей үзiлiп,
Тұр көп маржан тасындай,
Мойыл моншақ тiзiлiп.
Жүзiм

Ортасында қазығы,
Бұтағында азығы.
Алма

Бұтақ басында
Ұясы бар,
Дәл осында –
Өмiрiң бар.
Бидай

Асыраған –
Ел-жұртты,
Жер мұратты.
Бидай

Қыр басында әрқилы,
Сары теңiз толқиды.
Егін

Сан сыры бар ғаламның;
Көлдің түбін жайлаған.
Суда жүзген адамның
Аяғынан байлаған.
Шалау

Өнеді суда,
Өседі суда.
Береді өнім
Айналып нуға.
Күріш

Сары қозы, көк қозы,
Қарындары тоқ қозы.
Күздігүні көп қозы,
Қыстыгүні жоқ қозы.
Қауын-қарбыз

Ашулы қонақ бұл анық,
Тонын шешсе, жыладық.
Пияз

Әкеміз ала баспақ асырады,
Күз келсе соямын деп асығады.
Баспағым бойын шөпке жасырады.
Еті қызыл, терісі жасыл әлі.
Қарбыз

Қауын, қарбыз дей алмайсың,
Піскенмен, жей алмайсың.
Жарғаныңмен, қап-қатты,
Ал асқанда, тәп-тәтті.
Асқабақ

Күзде ырыс тасыған
Бір керемет бақша бар.
Бұтасының басынан
Жинайды жұрт ақша қар.
Мақта

Бір қалтаның ішінде бірнеше шар,
Әрбір шардың өзіндік ұясы бар.
Ас бұршақ

Жүруге жоқ, шығуға жарар жаны бар,
Тәртіппенен тұратын өз әлінше сәні бар.
Керек болар кейін деп түйіп алған,
Азық қылар бір азырақ дәні бар.
Егін

Тiл үйiрген дәмi бар,
Сары алтын түс – сәнi бар.
Шақсаң егер кептiрiп,
Сүйегiнiң дәнi бар,
Баққа тұрар сән берiп,
Алқа етiп тiзiп ал.
Өрiк

Бұйра тұлымы,
Желмен ойнайды.
Қызыл мұрыны,
Жерге бойлайды.
Сәбіз

Бiреу бердiм,
Онын тердiм.
Тұқым

Маржанын түзген,
Сатылап тiзген.
Масақ

Бұтақ басында
Ұясы бар,
Дәл осында –
Өмiрiң бар.
Бидай

Желден қатты сасады,
Томпалаңдап қашады.
Тiрелгенше дәңге кеп,
Дедектейдi дөңгелеп.
Қаңбақ

Бұтаға iлген үлпершек,
Iшi нәрлi қызыл сөл,
Терiп алып үлгерсек.
Бүлдірген

Көлдi жердiң
Үкiлi аруы.
Өткiр желдiң,
Саз тартар қаруы.
Қамыс

Шөлде
Гүлдейдi, құлпырады,
Суда
Өмiрi қырқылады.
Сексеуiл

Ағаштардың көркемi,
Мәңгi жасыл бұтағы.
Мекен ғып тау-өлкенi,
Кәусәр ауа жұтады.
Шырша

Тау тау ақ қар,
Ерiмейдi ыстықта.
Мақта

Доптар жатыр желiсi бар,
Қабат-қабат терiсi бар.
Орамжапырақ