Жұмбақтар жауабымен: Табиғат туралы жұмбақтар (3)
Тек өзі көрінбейді,
Адамды тоңдырады.
Ызғары дірілдетіп,
Есіңнен тандырады.
Адамды тоңдырады.
Ызғары дірілдетіп,
Есіңнен тандырады.
Аяз
Мөлдіреген жүзімді,
Ұстап едім, үзілді.
Ұстап едім, үзілді.
Шық
Жаңбыр жуды жерімді,
Көкте өрмек керілді.
Көкте өрмек керілді.
Кемпірқосақ
Бұдақ түтін түсі аппақ,
Көк жүзіне тұзақтап,
Қойғандай-ақ жылжымай,
Тауды өбеді құшақтап.
Көк жүзіне тұзақтап,
Қойғандай-ақ жылжымай,
Тауды өбеді құшақтап.
Ақша бұлт
Бірде — селдір жабағы,
Бірде — теңбіл жабағы.
Бірде — теңбіл жабағы.
Бұлт
Етек-жеңі жиналмай,
Дауыл тұрса дым қалмай,
Түйдектеліп көшеді,
Тоз-тоз болып өшеді.
Дауыл тұрса дым қалмай,
Түйдектеліп көшеді,
Тоз-тоз болып өшеді.
Бұлт
Күндіз шырақтай,
Тұрады түгел жадырап.
Түнде, бірақ та,
Түңдігі жабық шаңырақ.
Тұрады түгел жадырап.
Түнде, бірақ та,
Түңдігі жабық шаңырақ.
Жарық пен қараңғы
Түсі бар көрінбейтін,
Біртұтас бөлінбейтін.
Тынысы ол тірліктің,
Ешқашан жерінбейтін.
Біртұтас бөлінбейтін.
Тынысы ол тірліктің,
Ешқашан жерінбейтін.
Ауа
Күн көзінен құйылады,
Жер бетіне жиылады.
Құшақ ашып барша тірлік,
Қуанады, сыйынады.
Жер бетіне жиылады.
Құшақ ашып барша тірлік,
Қуанады, сыйынады.
Нұр
Терезеден есіледі,
Қараңғыны көшіреді.
Қараңғыны көшіреді.
Сәуле
Жыл мезгілі шуақты,
Жердің беті нұрланған.
Сайды қуып су ақты,
Гүлдер өсті ырғалған.
Жердің беті нұрланған.
Сайды қуып су ақты,
Гүлдер өсті ырғалған.
Көктем
Алып кілем —
Гүлге толы
Үсті кілең.
Гүлге толы
Үсті кілең.
Жер
Күнді айналып қозғалады,
Артында жарық жол қалады.
Артында жарық жол қалады.
Құйрықты жұлдыз
Мөлдір көкте бір ғана,
Шоқтай жайнап тұр дара.
Шоқтай жайнап тұр дара.
Шолпан
Жылт-жылт етіп төбемде,
Түсе алмай тұр төменге.
Түсе алмай тұр төменге.
Жұлдыз
Көк төрінде жоғары,
Ілулі тұр атамның
Сапталмаған орағы.
Ілулі тұр атамның
Сапталмаған орағы.
Ай
Екі доп ауысты,
Бір шеңберді тауысты.
Бір шеңберді тауысты.
Күн, Ай, Тәулік
Күн мен түннің кеңдігін,
Жер шарының ендігін,
Қақ бөліп тұр тепе-тең,
Жұмыр жердің белдігі.
Жер шарының ендігін,
Қақ бөліп тұр тепе-тең,
Жұмыр жердің белдігі.
Экватор
Мекені көкте екі ару,
Бір-бірін көруге зәру.
Бір-бірін көруге зәру.
Күн мен Ай
Әлемнің бар екі күзетшісі;
Бірі — күндіз тынығады,
Бірі — түнде тынығады.
Бірі — күндіз тынығады,
Бірі — түнде тынығады.
Күн мен Ай
Әйнектей көгілдір,
Теңіздей тым мөлдір.
Теңіздей тым мөлдір.
Аспан
Төріңде тұр нұр көзі,
Жердің биік күмбезі.
Жердің биік күмбезі.
Аспан
Көкжиегі тұйық дөң,
Шатыр тіккен биік кең.
Шатыр тіккен биік кең.
Аспан
Байладым бір қазыққа екі жылқы,
Екі жігіт ала алмай болды күлкі,
Жетеуі бір қызға ғашық болып,
Ағарды қасіреттен сақал-мұрты.
Екі жігіт ала алмай болды күлкі,
Жетеуі бір қызға ғашық болып,
Ағарды қасіреттен сақал-мұрты.
Темірқазық, Ақбозат, Көкбозат, Жетіқарақшы, Шолпан жұлдыз
Алты қоян қашады бұдан былай,
Жеті лашын қуады ұдай-ұдай.
Артынан екі бүркіт тағы кетті,
Шешіп бер жұмбағымды қарап тұрмай.
Жеті лашын қуады ұдай-ұдай.
Артынан екі бүркіт тағы кетті,
Шешіп бер жұмбағымды қарап тұрмай.
Үркер, Жетіқарақшы, ай, күн
Алты қаз, жеті үйрек, бір бөдене,
Кейде орта, кейде толы сары тегене,
Тұнық пенен лайдың арасынан,
Бір аққу ұшып шықты қанат кере.
Кейде орта, кейде толы сары тегене,
Тұнық пенен лайдың арасынан,
Бір аққу ұшып шықты қанат кере.
Жетіқарақшы, Шолпан,Үркер, күн
Қиырсыз бір теңіз бар ол немене,
Құбылып қалқиды алтын бір тегене,
Сансыз құс жүзеді ортасында,
Алты қаз, жеті үйрек, үш бөдене.
Оқшау жүр ақ шағала, көк шағала,
Теңіздің ортасында күміс кесе.
Құбылып қалқиды алтын бір тегене,
Сансыз құс жүзеді ортасында,
Алты қаз, жеті үйрек, үш бөдене.
Оқшау жүр ақ шағала, көк шағала,
Теңіздің ортасында күміс кесе.
Аспан әлемі, жұлдыз
Күн батқан соң жайылдық,
Таң атқанша тойындық.
Таң атып жарық түскен соң,
Тойынып алып жойылдық.
Таң атқанша тойындық.
Таң атып жарық түскен соң,
Тойынып алып жойылдық.
Жұлдыз
Тақырда Аймағамбет өліп жатыр,
Қасында есек жемі толып жатыр.
Қасында есек жемі толып жатыр.
Ай мен жұлдыз
Тақырда тайдың ізі,
Айналасы қойдың ізі.
Айналасы қойдың ізі.
Ай мен жұлдыз
Он төрт - он бес жасында
Адамның басындай.
Бір және отыз жасында
Адамның қасындай.
Адамның басындай.
Бір және отыз жасында
Адамның қасындай.
Ай
Ақырған айдаһардай арыстаным,
Айтысып тағы жұмбақ қалыспағын.
Екі өркеш, жеті башпай жұмбағым бар,
Осыны ойламай тап, данышпаным.
Айтысып тағы жұмбақ қалыспағын.
Екі өркеш, жеті башпай жұмбағым бар,
Осыны ойламай тап, данышпаным.
Ай, күн, апта
Қарындасы қонаға
Ағасын іздеп келгенде,
Ағасы қашып кетеді,
Үйден шығып бір жерге.
Ағасын іздеп келгенде,
Ағасы қашып кетеді,
Үйден шығып бір жерге.
Ай мен күн
Ғажайып сылақтаған бір арғымақ,
Бірі алтын, бірі күміс екі құлақ,
Болғанда жеті әйелмен аямай-ақ.
Бірі алтын, бірі күміс екі құлақ,
Болғанда жеті әйелмен аямай-ақ.
Күн, ай,отыз күн, апта
Көк жүзіне қарасаң, төбеңде тұрады,
Көл бетіне қарасаң, төменде тұрады.
Көл бетіне қарасаң, төменде тұрады.
Күн, ай, жұлдыздар
Керегенің басында кепкен жаулық,
Кет десем де кетпейді, неткен жаулық?
Кет десем де кетпейді, неткен жаулық?
Күннің кереге басына түскен сәулесі
Көрінді ту алыстан көкше теңіз,
Тырнадан он бірі арық, бірі семіз,
Бөлініп бір топ үйрек кетті-ау ұшып,
Ол үйрек әлде жеті, әлде сегіз.
Тырнадан он бірі арық, бірі семіз,
Бөлініп бір топ үйрек кетті-ау ұшып,
Ол үйрек әлде жеті, әлде сегіз.
Аспан,он екі ай, бір ай ораза, үркердің бірде жеті, бірде сегіз болып көрінуі
Дарияда жайын жүзер дөп-дөңгелек,
Қанаты асты қара бір көбелек.
Жанады бір шаһардан сансыз шырақ,
Адамға қиын екен санап білмек.
Қанаты асты қара бір көбелек.
Жанады бір шаһардан сансыз шырақ,
Адамға қиын екен санап білмек.
Ай, күн, күндіз, түн, жұлдыздар
Алтын кетті,
Күміс келді.
Күміс келді.
Күн мен ай
Жапанда жайнап тұрған бір бәйтерек,
Заты бар бұтақ сайын жанға керек.
Балта, шөміш, түрен мен мойынтұрық-
Төртеуін таңдап алдым ерекше елеп.
Заты бар бұтақ сайын жанға керек.
Балта, шөміш, түрен мен мойынтұрық-
Төртеуін таңдап алдым ерекше елеп.
Түнгі аспан, Үш арқар, Жетіқарақшы, Көкбозат, Ақбозат, Арқан,Таразы жұлдыздары
Қол созсаң, ақ күміс
Алақаңға толады.
Ашып-жұмсаң, із-түссіз
Лезде жоқ болады?
Алақаңға толады.
Ашып-жұмсаң, із-түссіз
Лезде жоқ болады?
Қар
Қурап тұрған кеңiстiк,
Күн күйдiрер маңдайды.
Аптабы бар ең ыстық,
Кебiрсiтер таңдайды.
Күн күйдiрер маңдайды.
Аптабы бар ең ыстық,
Кебiрсiтер таңдайды.
Шөл
Көрсең оның ағысын,
Таңғалтар таудың тағысын.
Бұрқап жатқан көк тасқын,
Үстiнен ырғыр жартастың,
Ырық бермес үйiрген
Толқыны асау шүйiлген.
Таңғалтар таудың тағысын.
Бұрқап жатқан көк тасқын,
Үстiнен ырғыр жартастың,
Ырық бермес үйiрген
Толқыны асау шүйiлген.
Тау өзенi
Бiрде былдыр-былдыр,
Сәбилердiң тiлiндей,
Бiрде сыңғыр-сыңғыр,
Қоңыраудың үнiндей,
Ән сап жатқан ерiнбей,
Бұл не?
Сәбилердiң тiлiндей,
Бiрде сыңғыр-сыңғыр,
Қоңыраудың үнiндей,
Ән сап жатқан ерiнбей,
Бұл не?
Бұлақ
Сынаптай жылтырап,
Биiктен сырғиды,
Ән салып былдырап,
Iздейдi ылдиды.
Биiктен сырғиды,
Ән салып былдырап,
Iздейдi ылдиды.
Бұлақ
Бұйра жасап сан қилы,
Сұйық жазық шалқиды.
Сұйық жазық шалқиды.
Теңiз
Қия шыңнан құлайды,
Тасты бұзып арыны.
Ақ жалданып тулайды,
Құлақ жарар сарыны.
Тасты бұзып арыны.
Ақ жалданып тулайды,
Құлақ жарар сарыны.
Сарқырама
Күннiң көзi түйiлдi,
Көкте бұлт үйiрiлдi.
Сұйық моншақ шашылып,
Жерге нәр боп құйылды.
Көкте бұлт үйiрiлдi.
Сұйық моншақ шашылып,
Жерге нәр боп құйылды.
Тамшы
Көктемде
Дүр сiлкiндi өзен ағынды.
Деп-демде
Шытынап шынысы
Төменге ағылды.
Дүр сiлкiндi өзен ағынды.
Деп-демде
Шытынап шынысы
Төменге ағылды.
Сел
Дауысыңды қайталап жырақта,
Айнытпай жеткiзер құлаққа.
Айнытпай жеткiзер құлаққа.
Жаңғырық
Мақала ұнаса, бөлісіңіз:
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Іздеп көріңіз: