Сабақ жоспары (ұмж): Гравитациялық күштер. Бүкіләлемдік тартылыс заңы. Гравитациялық тұрақты және оны анықтаудың жолдары (Кавендиш тәжірибесі). (Физика, 10 сынып, I тоқсан)

Пән: Физика
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Гравитациялық өріс
Сабақ тақырыбы: Гравитациялық күштер. Бүкіләлемдік тартылыс заңы. Гравитациялық тұрақты және оны анықтаудың жолдары (Кавендиш тәжірибесі).
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 9.2.2.4 - гравитациялық өрістің физикалық мағынасын түсіну және гравитациялық өрістің кернеулігін масса бірлігіне әсер ететін күш ретінде анықтау;
9.1.1.2 - SI негізгі өлшем бірліктерін пайдалана отырып, физикалық теңдеулерді тексере білу;
9.2.2.9 - ауырлық күшін гравитациялық өрістің дене массасына әсері ретінде түсіну;
9.2.2.7 - Жер бетіне жақын арақашықтарда гравитациялық өрістің тұрақтысы тұрақты шама екендігін және ол еркін түсу үдеуі деп аталатындығын түсіну;
9.2.2.5 - бүкіләлемдік тартылыс заңын білу және пайдалану;
9.2.2.6 - бүкіләлемдік тартылыс заңынан гравитациялық өрістің кернеулігінің g=GM/r2 формуласын шығару және оны есептерді шығару кезінде пайдалану;
Сабақ мақсаттары: Барлық оқушылар:
Гравитациялық өрістің физикалық мағынасын түсінеді. Бүкіл әлемдік тартылыс заңын біледі
Оқушылардың көпшілігі:
Гравитациялық өрістің кернеулігін масса бірлігіне әсер ететін күш ретінде анықтайды. Бүкіләлемдік тартылыс заңын пайдаланады.
Кейбір оқушылар:
Бүкіл әлемдік тартылыс заңын қолданып әр түрлі типтегі сапалық тапсырмаларды орындайды

Жаңа сабақтың барысы.
Жұптық жұмыс
«Бүкіл әлемдік тартылыс заңы. Ауырлық күші» тақырыбы бойынша таратпа материал таратылады.
Оқушылар жұппен берілген сұрақтың жауабын талдайды. Сыныпқа жұптардың жауаптары талқыға салынып, кері байланыс беріледі.
Оқушыларға гравитациялық өріс және бүкіләлемдік тартылыс заңы туралы ақпарат презентация арқылы оқушылармен талдау арқылы беріледі.
(G) Оқушыларға бүкіл әлемнің тартылыс заңының ашылуы туралы физиканың тарихы сипатталады.
Ой қозғау (Оқушылар өздерінің ойларын ортаға салады.)
1. Неліктен денелер бір –бірімен тартылады?
2. Денелердің бір бірімен тартылуының себебі неде болуы мүмкін қалай ойлайсыңдар?
3. Өріс туралы қандай сипаттама бересіңдер?
4. Бүкіл әлемдік тартылыс заңын қалай тұжырымдамасын көрсетіңіздер.
(G) Оқушылар гравитациялық күш масса мен арақашықтыққа тәуелді екендігін көру үшін модельдеудің тізбектелген тәсілдерін пайдаланаланады.
Гравитациялық өрісті модельдеу(үй тапсырмасы)

Олар осы қатынасты сандық түрде көрсетуі мүмкін және содан кейін бір тәуелділік үшін деректерді алады, мысалы, массаны тұрақты етіп алып, арақашықты өзгерту және F –тің r –ға тәуелді графигін салады.
Оқушылар мәндерді модельдеуден ала алады және G анықтау үшін 2 жұмыс парағын пайдалана алады.

1. Біраз уақыт жұмсап симуляциямен танысыңыз. Масса мен арақашықтықты өзгерткенде күш қалай өзгеретіндігіне көңіл аударыңыз.
2.Әр түрлі объект және әр түрлі арақашықтық үшін төмендегі кестені толтырыңыз
3. Әмбебап гравитациялық тұрақтыны анықтаңыз және оны гравитациялық мәнмен салыстырыңдар.
Мағыналы санді ескеріңдер!
1-ші дененің массасы,
кг 2-ші дененің массасы, кг Арақашықтық, м Күш, Н Гравитациялық тұрақты G
55.3 kg 52.2 kg 3.5 m

Gорташа мәні: ___________ G өлшем бірлігі: ______________
Published value of G: ________________Көзі : ________________
Оқушылар қорытындыларын шығарады. Бүкіл әлемдік тартылыс заңын тұжырымдайды.
Жекелеме жұмыс. Есептер шығару. Қалыптастырушы бағалау «Гравитациялық өріс. Бүкіл әлемдік тартылыс заңы».....