Сабақ жоспары (ұмж): Тұтқыр сұйықтық. Стокс формуласы. Дене ағыны 2-сабақ (Физика, 10 сынып, I тоқсан)

Пән: Физика
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Кинематика (сұйық)
Сабақ тақырыбы: Тұтқыр сұйықтық. Стокс формуласы. Дене ағыны 2-сабақ
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 10.2.5.3- Сапалы, сандық және эсперименттік есептерді шешуде Торричелли формуласын қолдану;
Сабақ мақсаттары: Сапалы, сандық және эсперименттік есептерді шешуде Торричелли формуласын қолдану;, қатты денелердің сұыйқтардағы қозғалысын зерттеу.

I. Ұйымдастыру кезеңі (Психологиялық көңіл-күй, сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру)
II. Оқушылардың білімдерін актуалдандыру.
Өткен сабақта Бернулли теңдеуін зерттедік, егер оны сұйықтықтың ұсақ саңылаулар үшін қолданатын болсақ, онда біз Торричелли формуласын аламыз.

Торричелли формуласы – ашық ыдыстағы тар саңылаудан ағып шыққан сұйықтықтың жылдамдығын анықтайтын формула;

мұндағы g – еркін түу үдеуі
1. Торричелли формуласын қолдану үшін сандық есептер шығару
20 м тереңдікте орналасқан крандағы судың гидростатикалық қысымын анықтаңыз. Кран ашылған кезде судың бастапқы жылдамдығы қандай болады?
2. Эксперименттік тапсырмалар:
Су ағысының биіктігіне байланысты қандай қашықтықта дейін жететінін анықтаңыз.
Жұмыс демонстрация түрінде жүргізіледі
3.Оқушылардың сөзі: Торричелли биографиясы. Презентация

III. Жаңа тақырыпты түсіндіру:
Гидродинамика (гидро және динамикадан құралған), гидромеханика бөлімі сұйықтықтардың қозғалысын және олардың айналасындағы қатты денелерге әсерін зерттейді.
Механикада сұйықтықтар мен газдар кеңістіктің үздіксіз, біртұтас бөлігі ретінде жоғары дәрежеде дәлдікпен қарастырылады.
Жоғары дәлдіктегі механикада сұйықтықтар мен газдар үздіксіз, үздіксіз бөлінген кеңістіктің бөлігінде қарастырылады. Газдардың тығыздығы қысымға байланысты. Тәжірибеден білетініміздей, көптеген есептерде сұйықтық пен газдың сығылуын ескермеуге болады және тығыздығы әр жерде бірдей, уақыт бойынша өзгермейтін сұйықтықтың бірыңғай тұжырымдамасын қолдануға болады.
Тұтқырлық (ішкі үйкеліс) - нақты сұйықтықтардың бір бөлігінің екінші бөлігіне қатысты қозғалысына кедергі жасайтын қасиеті.


Тұтқырлық тек түтікшелердегі сұйықтық арқылы ғана емес, сонымен бірге сұйықтықтағы денелер арқылы да байқалады. Қарсылық күшінің жалпы формуласын көрсету мүмкін болмағандықтан, жекелеген жағдайларды қарастырумен шектелеміз.

Денелердің барынша қарапайым пішіні -сфера. Сфералық дене үшін (шарик) сұйықтық құйылған ыдыста қозғалысына байланысты кедергі күші жоғарыда көрсетілген факторларға байланысты Стокс заңымен анықталады:

F = 6R

Мұндағы, F-кедергі күші, сұйықтық ішінде  баяу жылдамдықпен қозғалатын радиусы R сфера пішінді денеге сұйықтық тарапынан әсер ететін күш.

Вискозиметр - сұйықтықтардың және газдардың тұтқырлығын өлшеуге арналған құралдардың әрекет ету принципі Стокс заңына негізделген......