Сабақ жоспары (ұмж): Үздіксіздік теңдеуі. Бернулли теңдеуі. Көтеру күші (Физика, 10 сынып, I тоқсан)

Пән: Физика
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Кинематика (сұйық)
Сабақ тақырыбы: Үздіксіздік теңдеуі. Бернулли теңдеуі. Көтеру күші
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 10.2.5.2- Сапалы, сандық және эсперименттік тапсырмалар есептерді шешуде үздіксіздік теңдеуі және Бернулли теңдеуін қолдану;
Сабақ мақсаттары: Бернулли теңдеуін қарастырып, практикалық қолданылуын көрсету.

I. Ұйымдастыру кезеңі (Психологиялық көңіл-күй, сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру)
II. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

Үздіксіздік теңдеуі.
Құбырдың айнымалы қимасы арқылы сұйықтық үйкеліссіз ақсын. Басқаша айтқанда, құбырдың барлық қималарында сұйықтықтың бірдей көлемде сұйық ағады, әйтпесе, сұйықтық мүмкін емес жағдайда қандай да бір жерде жарылуы немесе сығылуы керек еді. t уақыт аралығында, S1 көлденең қимасы арқылы өтетін көлем:


V1 = S1 L1 = S1  1t,
Ал S2 –қимасы арқылы өтетін көлем V2 = S2 L2 = S2 2 t


Т.к. V1= V2, то S1 1 = 2 S2 ағыстың үздіксіздік теңдеуі немесе Эйлер теоремасы.

(Слайд 2-4)
Сығылмайтын сұйықтықтың ағыс жылдамдығының және құбырдың көлденең қимасының ауданына көбейтіндісі бір құбыр үшін тұрақты болып табылады.
Үздіксіздік теориясы қозғалтқыштарға сұйық отынды қимасының ауданы айнымалы түтіктер арқылы жеткізумен байланысты есептерде кеңінен қолданылады. Сұйықтық немесе газ ағысы жылдамдығының қима ауданына тәуелділігін
зымырандық қозғалтқыш соплаларын жобалау кезінде пайдаланылады.
Саңылауларды тарылуымен бірге (сур.) зымыраннан шығатын жанатын өнімдерінің жылдамдығы күрт артады, ал қысым түседі, нәтижесінде қосымша тарту күші пайда болады.
(Слайд-5)

Бернулли заңы
Бернулли заңы сығылмайтын сұйықтықтың (яғни ішкі үйкеліссіз) тұрақты ағыны үшін энергияны сақталу заңының салдары болып табылады:

2/2 + g h + Р = const.

- динамикалық қысым, ол қозғалыстың салдарынан сұйық ішіндегі қысымның қаншаға өзгергенін көрсетеді;
- гидравликалық немесе гидростатикалық қысым түтікті h биіктікке көтергенде статикалық қысымның қаншаға өзгергенін көрсетеді;
- қозғалатын сұйық ішіндегі қысым, оны статиаклық қысым деп атайды, ол қозғалмайтын манометр арқылы өлшенеді. – ағын жылдамдығы артқан сайын және ағын түтігінің биіктігі көбейген сайын кемиді.
Қысымдар арқылы Бернулли теңдеуін басқаша қорытуға болады.
Бернулли теңдеуі мынадай түрде тұжырымдалған:
Қалыптасқан сығылмайтын идеал сұйықтың ағын түтігінің кез-келген динамикалық, гидравликалық, статикалық қысымдарының қосындысы әр уақытта тұрақты........