Сабақ жоспары (ұмж): Липидтің құрылымдық компаненттері. Майдың қызметі жане қасиеті (Биология, 10 сынып, I тоқсан)

Пән: Биология
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Молекулалық биология және биохимия
Сабақ тақырыбы: Липидтің құрылымдық компаненттері. Майдың қызметі жане қасиеті
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 10.4.1.3 майлардың химиялық құрылымы мен қызметтерін сипаттайды
Сабақтың мақсаты: Майды химиялық зат ретінде түсінік қалыптастыру
Липидтердің құрамын, жіктелуін, физикалық химиялық қасиеттерін, олардың биологиялық маңызын зерттеу.

Ұйымдастыру қызметі
Жаттығу жасау «Рукопожатие по-разному».

Видеоны дыбыссыз қараңыздар.
Сіз не ойлайсыз бейне роликте не көрсетілген?
Дауыстап тындап көрейк

Мақсаты
Жетістік критерийді анықтау

Липидтер - бірегей химиялық сипаттамалары жоқ органикалық қосылыстар жиынтығы. Олар суда ерімейтін, бірақ органикалық еріткіштерде (эфирде, хлороформда, бензинде) еритін жоғары май қышқылдарының туындылары болып табылады.
Липидтер жануарлар мен өсімдіктердің барлық жасушаларында кездеседі. Жасушадағы липидтердің құрамы құрғақ салмақтың 1 - 5% құрайды, бірақ майлы ұлпаларда кейде 90% жетуі мүмкін.


Қарапайым липидтер.
1. Майлар. Майлар табиғатта кең таралған. Олар адам ағзасының, жануарлардың, өсімдіктердің, микробтардың, кейбір вирустың бөлігі болып табылады. Биологиялық заттардың, ұлпаларында және органдардың құрамындағы майлардың мөлшері 90% жетуі мүмкін.
Майлар - жоғары май қышқылдарының күрделі эфирлері және үшатомды спирт - глицерин. Химияда органикалық қосылыстардың бұл тобы көбінесе триглицерид деп аталады. Триглицеридтер табиғатта ең көп таралған липидтер болып табылады

Молекулалардың құрылымының ерекшелігіне байланысты олар:
Қарапайым липидтер: екі компоненттен тұрады жоғары май қышқылдарының күрделі эфирлерінен және кейбір спирттер болып табылады.
Көп компонентті молекулалары бар кешенді липидтер: фосфолипидтер, липопротеиндер, гликолипидтер.
Липоидтар, стероидтерді қамтиды - полициклді спирт холестеринді және оның туындыларын қамтиды.

Балауыз
Балауыз - жоғары май қышқылдарының эфирлері және жоғары макромолекулалық спирт болып табылатын қарапайым липидтер тобы.
Балауыз жануарлар мен көкөніс патшалығында кездеседі, онда олар негізінен қорғаныш қызметін орындайды.
Өсімдіктерде, мысалы, судың ылғалдануынан және микроорганизмдердің енуінен қорғайтын жапырақтардың, сабақтар мен жемістердің жұқа қабатын жабады. Жемістің сапалы сақталуы, оның сақталу мерзіміне байланысты.

Балшық мұқабасының астында бал сақталады және личинкалар дамиды. Жануарлардың балауыздың басқа түрлеріне (ланолин) шаш пен теріні су әсерінен қорғайды. Ара балуызының жамылғысының астында бал сақталады және онда дернәсілі дамиды.
Жануарлардың басқа түрлерінде балауыз (ланолин) шаш және теріні судың әсерінен қорғайды.
Күрделі липидтр
Фосфолипид
Фосфолипид — триглицеридті жоғары карбон қышқылдарының соңғы тізбегінің бірі, фосфат тобымен алмастырылады.
Кейде оған қосымша топтар (азоттық негіздер, амин қышқылдары, глицерин және т.б.) жатады.
Әдетте, фосфолипидтердің молекуласында жоғары май қышқылының екі қалдығы және бір фосфор қышқылының қалдықтары бар.
Фосфолипидтер жануарлар мен өсімдіктердің организмдерінде кездеседі. Адамның жүйке ұлпаларында және омыртқалы жануарларда көпшілігі, өсімдіктердің тұқымында көптеген фосфолипидтер, жануарлардың жүрегі мен бауырында, құстардың жұмыртқаларында.
Фосфолипидтер негізінен жасушалық мембраналардың қалыптасуына қатысатын және жануарлардың барлық жасушаларында кездесетін өнім..........