Сабақ жоспары (ұмж): Популяцияның өсуінің салыстырмалы графиктері (Биология, 9 сынып, I тоқсан)

Пән: Биология
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Популяциялар, экожүйелер және биосфера
Сабақ тақырыбы: Популяцияның өсуінің салыстырмалы графиктері
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): Популяцияның өсуінің салыстырмалы графиктерін талдау
Сабақ мақсаттары: Популяцияның өсуінің салыстырмалы графиктерін талдау.


Ұйымдастыру кезеңі. Миға шабуыл.
(G)Оқушылар өткен сабақ бойынша экологиялық есептерді шешу
1.
Қысқы ұйқы кезінде сарышұнақтың екі популяциядағы өлімін есептеңіз. Олардың біріншісі-популяцияның тығыздығы қысқы ұйқының алдында 1 га 160 аңды құрады, 80 тірі қалды, екіншісі - тиісінше 90 және 56. Егер гектарға келетін азықтың қоры екі учаскеде бірдей екенін ескерсе, өлімі қай учаскеде жоғары болып шығады және мұны қалай түсіндіруге болады?
(өлім бірінші популяцияда жоғары. Жеке учаскелердің өте аз мөлшерлері болғандықтан, аңдар аз май жиап, қысқы ұйқыны нашар көтерді).
2. Балықтардың өсімталдығы әдетте өте жоғары. Популяцияның ірі бөлігі ауланып кетсе, қалған аз ғана жыныстық жетілген дарақтар уылдырығын көп береді. Балықтың популяциясына алаңдау керек пе?
3. Орман өсірудің теориясы мен тәжірибесінде екі тәсіл бар. Олардың біріншісі-біржылдық бидай алқабының түрі бойынша құру. Ол бастапқы шығындарды аз талап етеді. Екінші, көп еңбекті қажет ететін-күрделі кеңістігі бар әртүрлі жастағы дақылдарды құру. Сіз қандай әдістерді таңдайсыз және неге?
4. Екі аумақтың бірінде сүтқоректілердің сирек түрін қорғау мәселесі тұр. Олардың бірінде өсімтал ұрпақ бере алатын ересек даралар өмір сүреді, бірақ жастар жоқ. Екіншісі-жастар бар, бірақ ересектер қаза болды. Екі учаскенің қайсысы сіз қорыққа таңдайсыз?
5. Қарағай орманының тұсында көптеген қарағай өскіні пайда болды. Жылдан-жылға саны өскелең қарағайдың ұрпақтары саны азая берді, бірақ оларға ешкім тиіскен жоқ. Бұны қалай түсінуге болады? Қандай механизмдер түрлер санының төмендеуіне әкелді?
Жауап: ормандағы ағаштардың саны жасымен (сүрек діңнің өзін-өзі сирету) табиғи түрде төмендейді, өйткені олардың көлемі ұлғаяды және су, минералды заттар, жарық қажеттілігі артады. Әлсіз, баяу өсіп келе жатқан екпелер өледі.

Осылайша, оқушыларды сабақтың тақырыбына жақындатып, бағалау критерийі және оқыту мақсаты айтылады.

(Т) Популяция санының өсуінің графигі туралы идеяны талқылайды.Бір -бірімен бірлесе отырып, жұмыс жасайды.
Есеп №1
Бір жасушалы амеба әрбір үш сағат сайын екі жасушаға бөлінеді. 3, 6, 9, 12, ... сағат арқылы жасушалар санының өзгеру моделін құру. Амеба өлуіне әкелетін факторлар есепке алынбайды.
Есеп №2
Бұл жойылып бара жатқан түрдің жалғыз табиғи қоныс табынына популяция деңгейлеріндегі өзгерістерді көрсету.3 графигін жасау үшін төмендегі деректерін пайдаланыңыз:
Жылына тырналар саны.
Жылына тырналардың санының ұлғаюын есепте
Жылына тырналар санын пайызын есептеу.
Дескриптор:
1) Графиктерді құрастыру
2) Графиктердің типтерін анықтау
3) Графиктерге талдау жасау

(G/P/f) Оқушыларға популяцияның өсуін көрсететін графиктер ұсынылады. Оқушылар графикті түсіндіреді және сипаттайды.
Графикті талдау кезіндегі маңызды тұстар:
1.Графиктерді қолдану арқылы популяцияның тығыздығын анықтау. Популяция санының өсуі оның тығыздығына тура пропорционал.
2. Популяция санының максимальды мөлшері мекен ету ортасының оптималды факторларға тәуелді болатынын анықтау.
3. Кез келген популяция саны ұзақ уақыт аралығында тұрақты кезеңінде қала алмайтынына көз жеткізіп, себептерін анықтау.
4. Әр популяция санының өсуі белгілі уақыттан соң шектелетіндігін анықтау.

(Т) Оқушылар шағын топтарда популяцияның дамуына әсер ететін сыртқы және ішкі себептерге тоқталады.
(G) Қалыптастырушы бағалау тапсырмалары таратылады...........