Сабақ жоспары (қмж): Табиғаттағы өзгерістер алғашқы адамдар өміріне қалай әсер етті (Қазақстан тарихы, 5 сынып, І тоқсан)

Пән: Қазақстан тарихы
Қысқа мерзімді жоспар бөлімі: 5.1A Қазақстандағы ежелгі адамдардың өмір
Сабақ тақырыбы: Табиғаттағы өзгерістер алғашқы адамдар өміріне қалай әсер етті
Сабақ мақсаттары: Қазақстан территориясындағы алғашқы адамдардың еңбек құралдары мен кәсібінің қалыптасуы мен дамуы турады біледі.
Сабақтың басы
Қызығушылықты ояту кезеңі
Сыныпты топқа бөлу
Ұйымдастыру сәті. Сыныпты топқа бөлу
(Б) Ой шақыру. Бейнематериалмен жұмыс.
БЫМ Мұз басу дәуірі тақырыбындағы бейнематериалдан үзінді көрсетіп, төмендегі сұрақтар қойылады.
• Не көрдің?
• Не сездің?
• Не ойлайсың?
Оқушылардың болжам жауаптары арқылы сабақ тақырыбы анықталады.
(М) Сабақтың тақырыбы, мақсаттары мен бағалау критерийлері таныстырылады.
Сабақтың ортасы
Мағынаны тану кезеңі
(Б) «Білу және түсіну» дағдысына негізделген
тапсырма-№1 «Сәйкестендір»
Жаңа ұғымдармен жұмыс.
(М) Мұғалім жаңа сөздерді: терімшілік, аңшылық, балық аулау, мал шаруашылығы, теселі егіншілік, еңбек бөлінісі, өнімді еңбек, өндіруші шаруашылық, кен өндірісі, тоқымашылық, керамика, көзе ұғымдарын және олардың мағыналарын сынып қабырғаларының әр жеріне іленеді.
Дескрипторлары:
/ Оқушылар жаңа ұғымдар жазылған карточканы тауып, оларды мағыналары сәйкес суреттер бар қарточкалармен сәйкестендіреді/
(Б) «Қолдану» дағдысына негізделген
тапсырма-№2. «Табиғаттағы өзгерістер»
Суреттермен жұмыс.
(Б) Ежелгі Қазақстанның табиғатындағы өзгерістерді көз алдарына елестету үшін оқушыларға суреттер топтамасы ұсынылады. (Суреттер топтамасында: тропиктік климат, мұз басқан континент, мұздардың ери бастауы, өзен-көлдердің көбеюі, жыл мезгілдері, мамонт, мүйізтұмсық, қылыштісті барыс, бизон, үңгір аюы, қоян, бұғы және т.б)
Дескрипторлары:
/Суреттерді оқушылар мұз басу дәуіріне дейін және мұз басу дәуірінен кейінгі кезеңде деп екіге топтастырады.Оқушылар суреттерді топтастыру себептерін түсіндіреді/
(Т) «Сыни ойлау мен талдау» дағдысына негізделген
тапсырма-№3. «Шаруашылықтағы өзгерістер» Мәтінмен жұмыс.
Зерттеу сұрағы:
 Мұз басу дәуірі табиғатты қалай өзгертті?
 Ауа райы күрт суытып, артынан мұздық еріген кезде Қазақстанда қандай өзгерістер орын алды?
(М) Оқушыларға адамның өнімді еңбекке өтуін, жылқы малын қолға үйретуін, терімшіліктің егіншілікке, аңшылықтың мал шаруашылығына ауысуы туралы қысқаша түсінік беріледі.
(Т) Мұз басу дәуірінен кейінгі адамдардың өміріндегі өзгерістер туралы ықшамдалған мәтін таратылады. Әр топ тас дәуірінің әр кезеңіндегі өзгерістерді және табиғаттағы орын алған өзгерістерге байланысты пайда болған кәсіптерді анықтап, талдайды.
Дескрипторлары:
1-топ. Мезолит кезеңін палеолит кезеңімен салыстырып, адам өміріндегі орын алған өзгерістердегі табады (кем дегенде 3 өзгерістерді табады)
2-топ. Неолитті кезеңін палеолит кезеңімен салыстырып, адам өміріндегі орын алған өзгерістерді табады (кем дегенде 3 өзгерістерді табады)
3-топ.Мезолит пен неолиттегі шаруашылықтағы өзгерістің адамзат үшін қандай пайдасы бар екенін анықтайды (кем дегенде 3 дәйек келтіреді)
(Т) Зерттеу нәтижесінде жинақтаған дәлелдемелерін сынып алдында ауызша қорғайды.Топтардың жауабы төмендегі критерийлерге сәйкес бағалау парағына бағаланады.
Топты бағалау критерийлері:
-нақты дәйектермен салыстырмалы талдайды
-өз пікірін еркін жеткізеді
-тайм-менеджмент сақтайды
Топтар қорғау барысында қалған сынып оқушылары дәптерлеріне қажетті ақпаратты жазып алып отырады.
(Т) «Синтез» дағдысына негізделген
тапсырма-№4.
Кілт сөздер арқылы әңгіме құрастыру.
Т Сыныпты «терімшілер мен аңшылар», «малшылар мен егіншілер», «тоқымашылар мен қыш ыдыс жасаушылар» тобына бөлінеді. Кілтті сөздерді басшылыққа ала отырып, «Алғашқы адамдардың өміріндегі өзгерістер» тақырыбында әңгіме құрастыруға тапсырма беріледі. Қолдануға ұсынылатын кілт сөздер: терімшілік, аңшылық, балық аулау, мал шаруашылығы, теселі егіншілік, еңбек бөлінісі, өнімді еңбек, өндіруші шаруашылық, қолөнер, кен өндірісі, тоқымашылық, керамика, көзе т.б.
Дескрипторлар:
/Табиғаттағы орын алған өзгерістердің өз кәсіптеріне тигізген тиімді және тиімсіз әсерлерінің кемінде 2-уін анықтап, қоғамдық құрылыс пен еңбек құралдарындағы болған өзгерістердің кемінде 3-уін талдайды/
(Т) 1.Кәсібі мен шаруашылығы
2.Еңбек құралдары мен қару-жарақтары
3.Қоғамдық құрылысы
Топтар өздерінің құрған әңгімелер мазмұнын сынып алдында оқиды.Топтардың жауабы критерийлерге сәйкес бағалау парағына бағаланады.
Интерпретация
Рөлдік ойын. «Ыстық отырғыш»
(Ж) Топтың атынан шыққан оқушы «ыстық отырғышқа» отырып, өздерінің кәсіптеріне сәйкес рөльге еніп, кәсіптеріне орай құралдарына және табиғаттағы өзгеріс олардың кәсібіне қалай әсер еткені туралы әңгімелейді.Мәселен, терімші, аңшы, егінші, малшы, тоқымашы, көзеші т.б
«Көрмеде» келесідей заттар (төмендегі заттар сурет түрінде берілуге болады) қойылуы тиіс:
• Еңбек құралдар;
• Қару-жарақтар;
• Ыдыс-аяқтар;
• «Тас дәуіріндегі табиғат ... » суреттер топтамасы.
Топтың атынан шыққан оқушы көрмедегі «тарихи ескерткіштермен» сыныпты таныстырады......