Географиядан сабақ жоспары: Ұдайы өсудің түрлері (8 сынып, III тоқсан)

Географиядан сабақ жоспары: Ұдайы өсудің түрлері (8 сынып, III тоқсан)

Пән: География
Бөлім: Әлеуметтік география
Сабақ тақырыбы: Ұдайы өсудің түрлері
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: (оқу бағдарламасына сілтеме)8.4.1.2 дүниежүзі елдерін халықтың ұдайы өсу түрі бойынша жіктейді;
Сабақ мақсаттары: Дж халқының сандық көрсеткіштерін талдау.
Сәлемдесу, түгелдеу, қолайлы орта қалыптастыру,
Топқа бөлу санау арқылы.
Үй тапсырмасынсұрау: Оқушылардан мектебіміздегі адамдардың ерекшелігі туралы сұрау, қандай қиыншылққа кездескені туралы сұрау.
«Ой шақыру» үшін сұрақтар қоямыз:
Адамдар қалай көбейеді? Көшіп қону адамдардың көбеюіне әсер ете ма? Тақырыппен таныстырамыз.
Адамзаттың үздіксіз жаңарып, ауысып отыруын қамтамасыз ететін туу мен өлу және табиғи өсу көрсеткіштерінің жиынтығын халықтың ұдайы өсуі деп атайды.
Ұдайы өсудің бірінші типі — казіргі типі демографиялық көрсеткіштердің төмендігімен сипатталады. Германия мен Швецияда өлгендер саны туғандар санынан артық, халық санының аздап өсуі тек сырттан келгендер есебінен өсуде.
Ұдайы өсудің екінші типі -дәстүрлі типі тән болатын мешеу елдерде өлім көрсеткішінің жоғары болуы халықтың тұрмыс жағдайының нашарлығымен, жқұпалы аурулардың кең тарауымен түсіндіріледі. Бұл елдерде табиғат апаттары мен апштық нәтижесінде халық санының күрт қысқаруы да байқалады. Мысалы, 1984—1985 жылдарда болған құрғақшылық нәтижесінде Эфиопияда аштықтан миллиондаған адам қайтыс болды.
Үшінші тип- Өтпелі тип тән болатын елдерде соңғы жылдары халықтың әлеуметтік-экономикалық жағдайының жақсаруына байланысты өлім азайған, бірақ туу жоғары деңгейде қалып отыр.
Бірінші тип- демографиялық дағдарыс (кризис) деп аталады.
Екінші тип – демографиялық жарылыс деп аталады.
Халықтың ұдайы өсуінің типтері
Көрсеткіштер
Аймақтар
Туу
Өлу
Табиғи өсу
Дәстүрлі
Өте жоғары
Жоғары
Өте жоғары
Африка мен Азияның мешеу елдері
Өтпелі
Жоғары
Төмен
Өте жоғары
Латын Америкасы, Азия, Мұхит аралдары
Демографиялық жарылыс – дүние жүзіндегі халық санының күрт өсуі. ХХ ғасырдың бас кезінде халық саны тез қарқынмен өсе бастады да, ғасырдың орта тұсында әсіресе екінші жартысында күрт көбейді. XX ғасырдағы адамзаттың санының жылдам артуын демографиялық жарылыс деп атайды. Соңғы 100 жылдағы өсімге Жердегі қазір өмір сүретін адамдардың 3/4-і сәйкес келеді. Ғасырдың екінші жартысында әр он жыл сайын жылдық өсім шамамен 10 млн.-ға артып отырды. Демографиялық дағдарыс - әлеуметтік, экономикалық, табиғи ықпалдардың әсерінен белгілі бір аймақтағы (елдегі, облыстағы, аудандағы) халықтың ұдайы өсуінің тежелуі Демографиялық дағдарысқа соғыс, әлеуметтік, экономикалық жағдайлар, мемлекеттің демографиялық саясаты т.б. тікелей әсер етеді. Қазақ халқы 20 ғасырда (1916 - 22) бірінші Демографиялық дағдарысқа ұшырады. Жер шары халқы алғашында өте баяу өскен. Мұны адамның табиғат апаттарына тәелділігімен , жиі болған соғыстармен және жұқпалы аурулардың кең таралуымен түсіндіруге болады. Мысалы, XIV ғасырда Еуропаны жайлаған оба дертінен халықтың шамамен 20%-ға жуығы қырылған. Өндірістің жетілуі, адамдардың тұрмыс жағдайының жақсаруы және медицинаның алға басуы нәтижесінде дүниежүзі халқы жылдам қарқынмен өсе бастады. Әсіресе XX ғасырда халық санының айрықша жылдам артуы байқалды. Мысалы, 1930 жылы Жер шары халқы 2 млрд адам болса, 1962 жылы — 3 млрд, 1976 жылы — 4 млрд, 1987 жылы — 5 млрд, ал 1999 жылы 6 млрд адамға жетті. Халық санының мұндай күрт өсуі демографиялық жарылыс деп аталады. Бұл құбылысты адамның өмір жасының ұзаруы, сәбилер өлімінің азаюы жағдайында туу көрсеткішінің өзгеріссіз қалуымен түсіндіруге болады. Дегенмен 1980 жылдардың ортасына қарай халық санының өсуі баяулай бастады. Бұл туу көрсеткішінің күрт кемуімен байланысты болды. Дамыған елдердің көпшілігінде халық санының өсуі тұрақтанып, кейбір елдерде табиғи өсу мүлде тоқтады. Дүниежүзіндегі халық саны көп елдер. Дүниежүзі аймақтарындағы, жеке елдердегі демографиялық жағдайды сипаттау үшін абсолюттік және салыстырмалы демографиялық көрсеткіштер пайдаланылады. Абсолютті көрсеткіштер қатарына табиғи өсу (туу мен өлудің арақатынасы) мен механикалық өсу (иммигранттар мен эмигранттар саны арасындағы айырма) жатады. Туу мен өлім көрсеткіштері әлеуметтік-экономикалық жағдайларға, мемлекеттің демографиялық саясатына тікелей байланысты болса, халықтың көшіп-қонуына экономикалық және саяси алғышарттар, экологиялық ахуал себепші болады......

Доп      


Мақала ұнаса, бөлісіңіз:

Ұқсас мақалалар:
» Географиядан сабақ жоспары: Демографиялық көрсеткіштерді есептеу салыстыру (8 сынып, III тоқсан)
» Географиядан сабақ жоспары: Демографиялық проблемалар (8 сынып, III тоқсан)
» Географиядан сабақ жоспары: Демографиялық көрсеткіштер мен демографиялық жағдай (8 сынып, III тоқсан)
» Географиядан сабақ жоспары: Демографиялық көрсеткіштер мен демографиялық жағдай (7 сынып, III тоқсан)
» Географиядан сабақ жоспары: Халық санағы (8 сынып, III тоқсан)

Іздеп көріңіз:
сабақ жоспары Ұдайы өсудің түрлері 8 сынып география, географиядан қмж кмж қысқа мерзімді сабақ жоспары, поурочные планы на казахском языке, география кыска мерзимди сабак жоспары, Ұдайы өсудің түрлері

Пікір жазу

  • [cmxfinput_gallery][cmxfinput_youtube]