Қазақ әдебиетінен сабақ жоспары: Лагерьге жолдама (5 сынып, III тоқсан )

Сабақ: Қазақ әдебиеті
Бөлім: Адамгершілік – асыл қасиет
Сабақтың тақырыбы: Лагерьге жолдама
Оқу мақсаты: 5.А/И4. Көркем шығармадан алған әсерін сипаттап авторға
хат, өлең жазу
5.Б/С3. Шығармадағы кейіпкерді өзіндік құндылығы тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу.
Сабақ мақсаты:
Үзіндіден алған әсері бойынша РАФТ орындау
Кейіпкер әрекетіне баға бере отырып, эссе жазу.
Сабақ барысы:
Ұйымдастыру кезеңі.
Топқа бөлу. Сыныптағы оқушы санына қарай цифрлар арқылы 4 топқа бөлінеді.
Жазғы лагерьлер туралы деректі фильмнен үзінді көрсетіледі
http://kaztrk.kz/news/articles/elimizde-12-mynga-zhuyq-zhazgy-lagerler-zhumys-isteude-gulnar-qazhykenova-1204
«Миға шабуыл»
Бейнеүзінді не туралы?
Алдыңғы сабаққа қандай қатысы болуы мүмкін?
Сен қандай лагерьге барғың келеді?
Сабақ тақырыбы, ОМ мен ЖК таныстырылады.
Оқушылар мәтін бөліктерімен ДЖИК СО стратегиясы арқылы танысады. Жұмыс топтарында мәтінді топпен оқып талдаса, жанұя топтарында мәтіннің өзіне тиісті бөлігі арқылы ақпарат беруші қызметін атқарады.
1 - топ
Таңертеңгі шайымды ішіп алғаннан кейін аяңдап, мектептің спорт алаңына қарай келе жаттым.Қолтығымда добым бар. Біздің "Спартак" кеше қайраттықтардан жеті де бес болып ұтылған еді. Бүгін оларды қалайда жеңуіміз керек. Команданың капитаны ретінде соған қатты ширығып, іштей дайындықпен келе жатырмын. Мектептің қасында Жантас ұшыраса кетті. Қолында мөр басылған бір жапырақ жазулы қағазы
бар. Соны шертіп-шертіп қойып:
- Қара көже, мынаның не екенің білесіңбе?- дейді.
- Ол не?
- Лагерьге жолдама. Біз лагерьге баратын болдық. Ал, сен көшедегі иттерді тәртіпке салуға ауылда қалатын болдың.
Тілінің қыршаңқылығы үшін Жантасты мытып алғым келіп бір тұрдым да, әуелі жолдама жайын
тиянақтамақшы болдым.
-Оны саған кім берді?
- Кім беруші еді. Майқанова апай берді.
Бірақ сен жоқсың тізімде.
"Неге жоқпын?" Жантастан Майқанованың қайда екенін сұрап едім, мектепте деді.
Бұдан былай біреуді келемеждеп сөйлеудің қандай екенін білуі үшін Жантасты мұрынға сырт еткізіп бірді шерттім де, жүгіре жөнелдім. Сол бойда екпіндеген қалпыммен
мұғалімдер бөлмесіне алқынып кіріп бардым.
Майқанова бірдеңе жазып, жалғыз отыр екен, маған басын көтеріп алып, таңырқаған кейіппен
қарады:
- Не болды? Не болды, Қадыров?
- Лагерьге жолдама беріңізші маған.
- Саған бұл жолы жолдама берілмейді. Екінші кезекте барасың.
- Неге?
- Неге болушы еді: барлық оқушыға бірден жетіспейді. Ал екіншіден, ең әуелі біз лагерьге үлгілі, тәртіпті оқушыларды жібереміз.
- Жантас немене... менен артық болғаны ма?
2 – топ
Майқанова екі бүйірінен біреу қысып қалғандай еңсесін кілт көтеріп алды:
- Сен немене? Мені тергегелі тұрсың ба?
Майқанованың көкшіл көзі шатынай бастады. Оның бір
ашуланса шапылдап, жуық арада толас бермейтінін білем.
- Бермесеңіз, қойыңыз,- дедім де, жалт бұрылып,
есікті бар күшіммен тарс жауып, жөнеле бердім. Осындай әділетсіздікке қаның қалай ғана қайнамайды. Жантас, біреуді біреуге атыстырып, от тастап жүретін қу,
(сабақ үстінде сыбырлап-сыпсыңдағыш, өзі тақтаға шыққанда көрінгенге құлақ түргіш Жантас үлгілі оқушы болғаны да, мен үлгісіз болғаным. Менің сабақ үлгеруім одан көш ілгері екені, екпінділігім ешқандай есеп емес.
Соңымнан ілесе шықты Майқанова:
- Қадыров! Бері кел.
Мен бұрылып та қарамадым.
- Қадыров!
Есіктен жүгіріп шығып кеттім.
Турникке сүйеніп, жылмия қарап Жантас тұр. Зығырданым одан бетер қайнап кетті.
-Немене, жолдама алдың ба?- деп сиқырлаңып жолымды тосқауылдай қалыпты.
- Алдым,- дедім.
- Кәне, көрсетші?
Сарт еткізіп танаудан тағы бірді Шерттім.
- Міне.
Түстен кейін төсегімде демалып жатып, ойға қалдым: бағана Майқановаға істегенім тұрпайылық болды-ау, деймін. Әрине, Жантасқа жолдама беріп, маған бермеген
оныкі де әділдік емес. Ызамды осы келтірді. Дегенмен Майқанова мұғалім, класс жетекшісі. Жә,қазір
оқу кезі емес қой, каникул. Ол маған не істей алады? Үш айға дейін кім бар, кім жоқ. Мүмкін, жаңа оқу жылында біздің класс жетекшіміз басқа біреу болар. Онда мен Майқанованың шеніне де жолай қоймаспын.
3- топ
Өмір дегенді ойлап отырсаң, қызық нәрсе. Бірі мен бірінің қалайда тұзы жараспайтын кереғар жаралған адамдар болады. Майқанова екеуіміз соның дәл өзі секілдіміз.
Біздің кикілжіңіміз күзде ол осында мұғалім болып келген бетте-ақ басталды. Былай болды. Жаңа оқулықтар, дәптерлер сатып жатыр дегенді естідім де, әжемнен
ақша ала салып, замғап дүкенге келдім. Рас, сатып жатыр екен. Бірақ адам деген лық толы. Кезектің соңы далаға шығып кетіпті. Қайтсем екен деп біраз ойлап тұрдым да, тәуекел деп, ішке кезексіз кірмекші болдым. өйткені
соңындағыларға жетпей қалатын азабы да болушы еді. Сонан соң көрінгеннің оқулығына міңгесіп, жалынасың да жүресің, бұл - күн емес. Өзге ештеңең болмаса да, әуелі
оқулықтарың сай болсын. Мен былай деп мақалдаған болар едім: оқулығы сай бала - көңілі жай бала.
Сығылысып есіктен енді кіре берсем, бойы менің бойымдай ғана, тықылдаған бейтаныс көк көз келіншек алдымды тосқауылдап жібермейді.
- Қайда кимелеп барасың? Кезекке тұр,- дейді.
Осы арада тілі құрғыр өтірікті менің еркімнен тыс айтып салды:
- Мен оқулық емес, қант аламын,- дедім. Өйткені
магазиннің арғы азық-түлік сататын бөліміне қарай адамдар еркін өтіп жатыр. Көк көз
келіншек мені жіберді. Мен сыр бермеймін деген оймен әуелі қант сататын жаққа өтіп
кеттім. Бірақ қанттың қазір маған түкке керегі жоқ. Маған қажеті бесінші кластың оқулықтары. Прилавканы жағалап, адамдардың арасымен ептеп, кітап сатып
жатқан жаққа қарай сырғи бастадым. Енді бір ұмтылғанда жетіп те қалатын едім. Кенет әлгі көк көз келіншек желкемнен бүріп ұстап:
- Сен адасып барасың. Қант ана жақта
сатылады,- деді.
- Сіздің не шаруаңыз бар, қоя беріңіз,-
деп, жұлқынып қалдым да, прилавкаға бір-ақ барып жеттім.
Көк көз келіншек сатушыға дауыстап жатыр:
- Анау сұр кепкалы балаға бермеңіз. Ол
кезексіз кіріп кетті.
4 - топ
Ол
бұл сөзді айтып үлгергенше, Қожекең сұр кепканы қойынға сүңгітіп жіберіп, тақыр бас қара бала болып шыға келді. Балалар ананы-мынаны сұрап, азан-қазан болып
жатқанда мен ләм деместен сақ еткізіп, елу сомдықты сатушының қолына ұстата салдым. Сөйтіп, қажетті оқулық-дәптерлерімді бір құшақ етіп алып, шыға бердім.
Есік алдында көк көз келіншек иығымнан қатты ұстап (қолы мұндай қатты бола ма!):
- Ой, ұятсыз. Қай класта оқисың?- деп, бір
жұлқып қалды.
Мен оған жөнімді айтып жатырмын!
Бірнеше күн өткеннен кейін оқу жылы басталды. Мәссаған керек болса, әнеугі маған дүкенде жекіретін көк көз келіншек тыпың-тыпың етіп, қағаздарын қолтықтап,
біздің класқа кіріп келе жатыр. Қожекеңнің сол мезет қандай күйге түскенін көрсеңіз. Бірақ бойымды тез жиып ала қойдым да, сыр бермеуге тырыстым.Мүмкін, ол мені танымас деп ойладым. Жаңа оқытушы бізді оқу жылының басталуымен құттықтады, өзін таныстырды. Сәбира
Майқанова. "Мен сендерге қазақ тілінен сабақ беремін және класс жетекшілерің боламын",- деді.
Соңғы сөзі Қожекеңді тағы бір сілкіп алды. "Ал бәлем, сақтана бер" дегендей болдым өзіме-өзім. Майқанова бір-бірлеп, тізім бойынша оқушылармен таныса бастады. Кезек маған келді.
- Қадыров.
- Мен.
Майқанова тесірейе қарап тұрып қалды.
- Біз екеуіміз таныс шығармыз деймін?
Мен еріксіз жымиып күлдім.
- Мүмкін.
Мен сенімен әлі сөйлесемін дегендей Майқанова:
- Отыр,- деді зілді дауыспен.
Міне осыдан кейін Майқанова маған қымс етсе, қаһарын тігіп тұратын болды. Қанша рет қыс бойы директордың алдына сүйреп алып барды. Ақыры жыл аяғында тәртібіме де
"төрттік" баға қойып отыр. Осының бәрі мені, әрине ашуландырады.
РАФТ
Әр топ өзіне берілген рольдер бойынша ұсынылған формамен жұмыстанады.
Топтар 1 2 3 4
Роль Қожа Жантас Жантас Майқанова
Аудитория Майқанова Қожа Майқанова Қожа
Форма Хат немесе өлең Хат немесе өлең Хат немесе өлең Хат немесе өлең
Тақырып Менікі жөн болмады Сенің түзелгенің дұрыс Қожа – тәртіпті бала Сен адам болатын баласың
Бағалау дискрипторлары:
Ролге ене алады;
Тақырыпты аша алады;
Әсерлі, көркем жаза алады;
Сыни ойлана отырып, кейіпкер әрекетіне баға бере алады.
Жеке жұмыс
Үзіндіден алған әсері туралы авторға арнап эссе жазады. Сабақ үстінде эссесінің кіріспе бөлімін жазып, проблемалық сұрағын анықтайды.
Бағалау дискрипторлары:
Алған әсері туралы жаза алады;
Көркем тілмен жазады;
120-150 сөз көлемін ұстанады;
Проблемалық сұрақ көтере алады;
Өзіндік қорытындысын шығара алады;.....