Шығарма: Сен құрметте оны!
Ғаділова Бибінұр
11- сынып, Б. Бегалиев атындағы орта мектебі,
Атырау облысы, Құрманғазы ауданы
Жетекшісі: Бактигереева Жанар Мендихановна
11- сынып, Б. Бегалиев атындағы орта мектебі,
Атырау облысы, Құрманғазы ауданы
Жетекшісі: Бактигереева Жанар Мендихановна
Отан үшін отқа түс- күймейсің.
Сен құрметте оны!
Түсіндін, бе, қарағым?
Ол ақшаға сатқан жоқ,
Тізеден кесіп аяғын.
Еріккеннен ұстап та жүрген жоқ,
Қолтықтағы ұзын таяғын.
Кеше елге қатер төнгенде
Ол жауға қарсы шапты,
Бізді жалмамақ болған ажалды
Өр кеудесімен қақты.
Ол арыстанша алысты,
Өлім соққысын өз үлесіне алды.
Денесін оқ пәршелесе де
Ел намысын қорғап қалды.... - деп, жерлес ақын жазушы Ә. Сәрсенбаев атамыз сонау сұрапыл соғыс жылдарынан аман оралған соғыс ардагерлерін құрметтеуге өз өлең жолдарында жырлаған болатын. Себебі жерлес Әбу атамыздың өзіде сол 1942-1947 жылдары Кеңес Әскері қатарында қызмет етіп, Ұлы Отан соғысына қатысқан аталардың бірі еді. Әбу атамыздың осы өлең жолдарын оқи отырып, мен де өз атамның әкесі менің атамды көз алдыма елесте аламын. Үлкен атам, әжемнің айтуынша соғыстан хабарсыз кеткен боздақтардың қатарына жатады. Соғыс.., естіген құлаққа аты қандай жаман, жан түршігерліктей жаман сөз. Еліміздің қаншама боздақтарының өмірін қыршынынан қиып, анасын баласынан, жарын жұбайынан, баласын әкесінен айырған сонау сұрапыл соғыс жылдарына да міне, 71 жыл болыпты. Бүгінде сұрапыл, сойқан соғысты өз көзімен көріп, майданда жүріп қан жұтқан ардагерлердің де қатары сиреді. Арасы сиреп бара жатқан осы Жеңіс күніне, бейбітшілік өмірге қасық қаны қалғанша, болашақ ұрпақтары біздер үшін, жандарын отқада, суғада салған батыр аталарымызды біз дұрыс құрметтеп жүрмізбе? «Біз майданда болып, белуардан қан кештік. Тылда жүріп көз жасымызды көл еттік. Күн, түн демей, жеңіс үшін тер төктік.
Бұл жеңіс бізге арзанға түскен жоқ. Ел дегенде еңіреген ерлеріміздің қан майданда құрбан болғаны аз емес. Қол-аяғын беріп, мүгедек болып қайтқан ерлеріміз бар. Ұлы Отан – туған елім, туған жерім. Ұлы Отан жалынына шарпылмаған біздің елде бір де бір отбасы жоқ. Соғыс қайғысы, соғыс мұңы әрқайсымыздың басымыздан өтті» деп, батыр бабамыз Бауыржан Момышұлы айтқан болатын. Батыр Бауыржан атамыз өмірден озған бола тұрсада ол адамның жасаған ерліктері тарихымызда мәңгі жазылып қалды. Б. Момышұлы қазақ халқының қаhарман ұлы, қазақтың көрнекті жазушысы. Ұлы Отан соғысына генерал-майор И.В. Панфилов басқарған әйгілі дивизиясының құрамында 1941 жылдың қыркүйек айынан бастап қатысты. Батальон командирі ретінде аға лейтенант Бауыржан Момышұлы Москва үшін шайқаста 207 рет ұрысқа қатысты. 1941 жылдың 16-18 қараша күндері вермахтың Мәскеу бағытында екінші мәрте жасаған жорығы кезінде аға лейтенант Момышұлы басқарған батальон дивизиядан қашықта, Матронино деревнясының жанында Волоколамск тасжолында асқан ерлікпен ұрыс жүргізді. Білікті комбаттың басшылығы арқасында 3 күн бойы фашистер шабуылын тойтарып, батальон үлкен шығынсыз, ұрысқа қабілетті жағдайда қоршаудан шығады.
Отан үшін отқа түс- күймейсің деген, нақыл сөз батыр атамыз еліміздің, халқымыздың мақтанышы, Кеңес Одағы Батыры, өсіп келе жатқан біздер сияқты жас ұрпақтарға үлгі болып отырған батыр атамыз, Бауыржан атамыздың бұл сөзі біздер үшін өмірлік ұранымыз болып келеді. Осы шығарманы жазуға маған ой тастаған жетекшім ағылшын тілі пәні мұғалімі Жанар апай. Шығарманы жазарда апайым маған бұл шығарманың өзі үшін маңызды екендігін айтты. Себебі апаймның атасы Бақтыгерей ата 1942-1945 жылдары Ұлы Отан соғысына қатысып, жеңіс күнінде аман оралған жауынгер адамдардың бірі болған екен. Бақтыгерей ата, батыр атамыз Бауыржан Момышұлының құрдасы, себебі бұл кісіде 1910 жылы дүниеге келеген еді. Мен және менің бауырларым атамызбен әжеміздің бауырында ерекелеп өскен едік. Балалық шағымызда марқұм атамыздан соғыс жәйлі әңгімелеп беруді сұрайтынбыз. Атамыздың айтуынша, ол кісі соғыста бірнеше рет жарақат алған. Украина майданына қатынасып, Германиядағы Дрезден қаласына дейін барып, сол жерден жау оғынан жарақат алып госпитальға түседі. Атам соғысқа кеткенде, әкемнің інісі Аманжол дүниеге келеген екен. Соғыста жүрген атама әжеміз сіздің соғыстан аман оралуыңызға балаңыздың атын Аманжол қойып отырмыз деп, хат жазған екен, сол тілектің арқасынан да шығар, атамыз соғыстан аман оралған екен. Атам әңгімесін айтарда ұзақ үнсіз отыратын, түнеріп отырып әңгімесін айтатын: «Үстіміздегі шинельміз малмандай су болып, күннің ыстығы мен суығына, жау снарядына қарамай алға шаба беретінбіз. Тіпті қыстың ызғарлы суығында үстіміздегі шинельміз тақтайдай болып қатып қалатын, соғанда қарамай, қыстың қақаған аязында жерге аунап жаудан жасырынып жататынбыз. Сендер соғысты, біз көрген сұмдықты көрмегейсіңдер.
Сендер бейбіт өмірде өмір сүріңдер, дейтін атам. Атамның айтқан әңгімелерінен осы үзінділері үнемі, әр жыл сайын 9- мамыр болғанда есіме түседі. Менің атам, ешқандай атақ, даңққа ұмтылған адам емес еді, кеңес одағы кезінде де, еліміз тәуелсіздік алғаннан кейінде қарапайым ордендерімен, медальдары мен марапатталды. Бірақ ол кісі мен үшін, менің бауырларым үшін де, «Батыр». «Атамыздың жеңісі – біздің жеңісіміз!»деп, өз сөзін аяқтай келе апайдың бетін жас жуып, атасын сағыныш пен, әрі мақтанышпен еске алатындығын айтты.
Ұлы Отанымызды қорғауға қатысқан, Отан үшін отқа түскен батыр аталарымыздың жаны жанатта болғай! Өсіп келе жатқан жас ұрпақ соғыс зардабын көмегей. Аталарымыздың тілегі қабыл болғай.
Сен құрметте оны!
Түсіндін, бе, қарағым?
Ол ақшаға сатқан жоқ,
Тізеден кесіп аяғын.
Еріккеннен ұстап та жүрген жоқ,
Қолтықтағы ұзын таяғын.
Кеше елге қатер төнгенде
Ол жауға қарсы шапты,
Бізді жалмамақ болған ажалды
Өр кеудесімен қақты.
Ол арыстанша алысты,
Өлім соққысын өз үлесіне алды.
Денесін оқ пәршелесе де
Ел намысын қорғап қалды.... - деп, жерлес ақын жазушы Ә. Сәрсенбаев атамыз сонау сұрапыл соғыс жылдарынан аман оралған соғыс ардагерлерін құрметтеуге өз өлең жолдарында жырлаған болатын. Себебі жерлес Әбу атамыздың өзіде сол 1942-1947 жылдары Кеңес Әскері қатарында қызмет етіп, Ұлы Отан соғысына қатысқан аталардың бірі еді. Әбу атамыздың осы өлең жолдарын оқи отырып, мен де өз атамның әкесі менің атамды көз алдыма елесте аламын. Үлкен атам, әжемнің айтуынша соғыстан хабарсыз кеткен боздақтардың қатарына жатады. Соғыс.., естіген құлаққа аты қандай жаман, жан түршігерліктей жаман сөз. Еліміздің қаншама боздақтарының өмірін қыршынынан қиып, анасын баласынан, жарын жұбайынан, баласын әкесінен айырған сонау сұрапыл соғыс жылдарына да міне, 71 жыл болыпты. Бүгінде сұрапыл, сойқан соғысты өз көзімен көріп, майданда жүріп қан жұтқан ардагерлердің де қатары сиреді. Арасы сиреп бара жатқан осы Жеңіс күніне, бейбітшілік өмірге қасық қаны қалғанша, болашақ ұрпақтары біздер үшін, жандарын отқада, суғада салған батыр аталарымызды біз дұрыс құрметтеп жүрмізбе? «Біз майданда болып, белуардан қан кештік. Тылда жүріп көз жасымызды көл еттік. Күн, түн демей, жеңіс үшін тер төктік.
Бұл жеңіс бізге арзанға түскен жоқ. Ел дегенде еңіреген ерлеріміздің қан майданда құрбан болғаны аз емес. Қол-аяғын беріп, мүгедек болып қайтқан ерлеріміз бар. Ұлы Отан – туған елім, туған жерім. Ұлы Отан жалынына шарпылмаған біздің елде бір де бір отбасы жоқ. Соғыс қайғысы, соғыс мұңы әрқайсымыздың басымыздан өтті» деп, батыр бабамыз Бауыржан Момышұлы айтқан болатын. Батыр Бауыржан атамыз өмірден озған бола тұрсада ол адамның жасаған ерліктері тарихымызда мәңгі жазылып қалды. Б. Момышұлы қазақ халқының қаhарман ұлы, қазақтың көрнекті жазушысы. Ұлы Отан соғысына генерал-майор И.В. Панфилов басқарған әйгілі дивизиясының құрамында 1941 жылдың қыркүйек айынан бастап қатысты. Батальон командирі ретінде аға лейтенант Бауыржан Момышұлы Москва үшін шайқаста 207 рет ұрысқа қатысты. 1941 жылдың 16-18 қараша күндері вермахтың Мәскеу бағытында екінші мәрте жасаған жорығы кезінде аға лейтенант Момышұлы басқарған батальон дивизиядан қашықта, Матронино деревнясының жанында Волоколамск тасжолында асқан ерлікпен ұрыс жүргізді. Білікті комбаттың басшылығы арқасында 3 күн бойы фашистер шабуылын тойтарып, батальон үлкен шығынсыз, ұрысқа қабілетті жағдайда қоршаудан шығады.
Отан үшін отқа түс- күймейсің деген, нақыл сөз батыр атамыз еліміздің, халқымыздың мақтанышы, Кеңес Одағы Батыры, өсіп келе жатқан біздер сияқты жас ұрпақтарға үлгі болып отырған батыр атамыз, Бауыржан атамыздың бұл сөзі біздер үшін өмірлік ұранымыз болып келеді. Осы шығарманы жазуға маған ой тастаған жетекшім ағылшын тілі пәні мұғалімі Жанар апай. Шығарманы жазарда апайым маған бұл шығарманың өзі үшін маңызды екендігін айтты. Себебі апаймның атасы Бақтыгерей ата 1942-1945 жылдары Ұлы Отан соғысына қатысып, жеңіс күнінде аман оралған жауынгер адамдардың бірі болған екен. Бақтыгерей ата, батыр атамыз Бауыржан Момышұлының құрдасы, себебі бұл кісіде 1910 жылы дүниеге келеген еді. Мен және менің бауырларым атамызбен әжеміздің бауырында ерекелеп өскен едік. Балалық шағымызда марқұм атамыздан соғыс жәйлі әңгімелеп беруді сұрайтынбыз. Атамыздың айтуынша, ол кісі соғыста бірнеше рет жарақат алған. Украина майданына қатынасып, Германиядағы Дрезден қаласына дейін барып, сол жерден жау оғынан жарақат алып госпитальға түседі. Атам соғысқа кеткенде, әкемнің інісі Аманжол дүниеге келеген екен. Соғыста жүрген атама әжеміз сіздің соғыстан аман оралуыңызға балаңыздың атын Аманжол қойып отырмыз деп, хат жазған екен, сол тілектің арқасынан да шығар, атамыз соғыстан аман оралған екен. Атам әңгімесін айтарда ұзақ үнсіз отыратын, түнеріп отырып әңгімесін айтатын: «Үстіміздегі шинельміз малмандай су болып, күннің ыстығы мен суығына, жау снарядына қарамай алға шаба беретінбіз. Тіпті қыстың ызғарлы суығында үстіміздегі шинельміз тақтайдай болып қатып қалатын, соғанда қарамай, қыстың қақаған аязында жерге аунап жаудан жасырынып жататынбыз. Сендер соғысты, біз көрген сұмдықты көрмегейсіңдер.
Сендер бейбіт өмірде өмір сүріңдер, дейтін атам. Атамның айтқан әңгімелерінен осы үзінділері үнемі, әр жыл сайын 9- мамыр болғанда есіме түседі. Менің атам, ешқандай атақ, даңққа ұмтылған адам емес еді, кеңес одағы кезінде де, еліміз тәуелсіздік алғаннан кейінде қарапайым ордендерімен, медальдары мен марапатталды. Бірақ ол кісі мен үшін, менің бауырларым үшін де, «Батыр». «Атамыздың жеңісі – біздің жеңісіміз!»деп, өз сөзін аяқтай келе апайдың бетін жас жуып, атасын сағыныш пен, әрі мақтанышпен еске алатындығын айтты.
Ұлы Отанымызды қорғауға қатысқан, Отан үшін отқа түскен батыр аталарымыздың жаны жанатта болғай! Өсіп келе жатқан жас ұрпақ соғыс зардабын көмегей. Аталарымыздың тілегі қабыл болғай.
Мақала ұнаса, бөлісіңіз:
Іздеп көріңіз: