Ғылыми жұмыс (жоба): Әдебиет | Сыр сүлейлерінің шығармалары Нұртуған жырау

Тақырыбы: Сыр сүлейлерінің шығармалары. Нұртуған жырау (презентация түрінде)
Мақсаты:
• Өз заманының шындығын, ақиқатын, сыншылдығын жырлап келген, қоғамның келеңсіз тұстарын өткір сынаған, сырдың сүлейі атанған Нұртуған жыраудың өресі биік құнды дүниелерін, тәрбиесі мен тағылымы мол шығармаларын келешек ұрпаққа насихаттау, үлгі ету.
Міндеттері:
• Нұртуған жыраудың құдіретті сөз өнерінің барша қасиеті бойынан табылатын тума талант, дарабоз дарын иесі екендігі туралы түсінік беру;
• Талант иесінің туындыларының дүниеге келуі ұлт өнері үшін, оның келешегі, бүгінгі тарихы мен болашағы үшін ерекше құндылық екендігін таныту.
Зерттеу жұмысына қолданған әдіс - тәсілдерім:
• Сұрақ - жауап
• Талдау
• Пікірлесу
Жобаның жоспары:
• Кіріспе
Сырдың сүлейлері
• Негізгі бөлім
1. Нұртуған жырау өмірі
2. Нұртуған жыраудың қасиеттері
3. Нұртуған жырау шығармалары
4. «Нұртуған мектебі»
5. Мен билетин - Нұртуған жырау ( сұхбат)
• Қорытынды
• Ұсыныстар

Кіріспе
Қазақтың сыр өңірінен шыққан көптеген дарынды, талантты, сөзге шешен ақын - жазушылар, шешендер, жыраулар бар. Мен осы ғылым жобамда сыр өңірінен шыққан жыраулар туралы сөз қозғамақпын.

Негізгі бөлім
1920 жылдан өмірінің соңына дейін нақыл - терме, толғаулар, тарихи дастандар, тұрмыстық жырлар, т. б. жыр үлгілерін жазған. Нұртуған шығармашылық сан салалы, қазақ әдебиетінің бірнеше жанрына қомақты үлес қосқан, Оның Исатай – Махамбет туралы жазған тарихи шығармалары да бар.

Нұртуған Ұлы Абайды өмір бойы пір тұтып, оған бірнеше өлең арнаған. Абайды ұлық тұтуды үндеп, оған жалықпай үйренуге күллі алаш баласын шақырып отырған. Бұл сөзімді дәлелдеу үшін
Абайға арналған өлеңдеріне тоқталып өтсем.
Баланы жасынан тәрбиелеп, оны болашаққа жетелеудің негізінде көптеген шығармалар жызды. Атап айтсақ

Қазіргі ауданымыздағы Нұртуған Кежеғұлұлы атындағы мәдениет үйінің директоры Айна Тұяқовамен ғылым жобаны зерттеуші Мырзағұл Айгүл жүздесіп сұхбаттасу үстінде. Айна апамыздың даңғыл жол жалғастырып, үкілі домбыраны өміріне серік етіп, өнер жолында Нұртуған жырынан моншақ тізіп отырған сәтінен бейне.

Менде өскенде апамдай үлкен жырау болғанды армандаймын
Жырау туралы ой бөлісу үстінде

Қазіргі ауданымыздағы «Жыраулар үйі»

Қорытынды
Жыраулар халқымыздың атадан мирас болып қалған сөз маржандарына қанығасыңдар, халқымыздың басынан кешірген тарихи кезеңдермен таныс боласыңдар, оның қадір - қасиетін білесіңдер, тәлімдік, танымдық, тағылымдық терең ой дүниесіне енесіңдер. Әдебиет тарихы ел тарихы, халық тарихы екеніне көз жеткізесіңдер. Жырауларды халык, қадір тұтқан. Ел толқыған кезде, бүліншілік шыққанда немесе ел шетіне жау келген кездерде ақыл, кеңес сұрайтын болған. Мұндай кезде жырау жұртшылықты абыржымауға шақырып, оларға күш - қуат беріп (дем беріп), істің немен тынатыны жайлы болжамдар айтып отырған. Жыраулар өз шығармаларын ақыл - нақыл, өсиет түрінде айтқан. Олардың толғауларының негізгі тақырыптары - туған жерді, елді сүю, Отанды қорғау, елді бірлікке шақыру, адамгершілік қасиетті насихаттайды.

Ұсыныстар
• Ауданымызда сыр сүлейлеріне арналған аллея ашылса;
• Ауданымыздағы жыраулар үйінде Нұртуған жырау жырларын орындайтын жас шәкірттер тәрбиелеп шығарса;
• 7 - 8 оқушыдан тұратын Нұртуған шәкірттерінен ұлт асбаптар аркестрі құрылса;
• Мектептерде жырау атында үйірмелер ашылса;

Пайдаланылған әдебиеттер:
• Нұртуған Кенжеғұлұлы Шығармалары «ФОЛИАНТ» баспасы Астана – 2008

Аннотация
Осы ғылыми жобамда ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басында өмір сүрген даңғайыр ақын Нұртуғанның ұрпақ үшін тәрбиелік мәні зор нақыл - өсиеттері, толғаулары, заманға, қоғамға, адамға қатынастары мен мінез құлық сипаттарына көзқарасын білдіретін шығармалары мен жырлары туралы қарадым.

Аннотация
В этом научном проекте я исследовала творчество замечательного поэта импровизатора Нуртугана, жившего в конце ХІХ в начале ХХ веков. Значение его слов назиданий, эпических сказании пройзведение и песен выражающих ого взгляды и характеризующих их нравы врамени, общества, человека на подрастающие поколение неоспорима......