Ғылыми жұмыс (жоба): Есімдер сыры

Мені өзімнің, өз сыныптастарымның және сынып жетекшімнің есімінің ерекше болуы мұның сырын білуге деген қызығушылығымды арттырды. Сол себепті есімдердің негізгі мағынасын білу мақсатында «Есімдер сыры» тақырыбын таңдап алдым.
Зерттеу мақсаты:
● Бүгінгі күні балаларға қойылған есімдердің сырын анықтау;
● Есімдер ұғымына талдау жасау;
● Сауалнамалар арқылы өз сыныбымның оқушыларының есімдерінің сырын білу деңгейлерін байқау;
Зерттеудің басты кезеңдері:
● Аталмыш мәселе бойынша материалдармен танысу;
● Бақылау, зерттеу, сауалнамалар жүргізу;
● Қорытынды жасау;

Күтілетін нәтиже:
● Есімінің сырын білу арқылы өзін – өзі тануға жол ашу;

Бұл тақырыпқа қызығушылығым өз сыныптастарымның есімдері, сынып жетекшімнің есімі және де өзімнің есімім өзгелерден ерекше екенін білгеннен бастап туды.
- Неге басқа қыздардың, мысалы екі Айдана, екі Наргиз, есімдері бірдей, ал менікі өзгеше?
- Бала дүниеге келгенде туыстары оған атты қалай таңдайды?
Осы сияқты көптеген сұрақтардың жауабын табуға тырыстым.
Қазақтың салты бойынша, жас нәресте туған кезде ата - анасы ең сыйлы, қатты құрмет тұтатын адамына өз сәбиінің есімін қойғызады. «Балаға қандай ат қойылса, оның болашақ тағдыры соған байланысты болады», - деген наным - сенім бар.
- Адам есімі келешек тағдырына қаншалықты ықпал етеді?
- Аттас адамдардың көбісінің мінез - қылығы неліктен бір - біріне ұқсас?
Бұл ХХ ғасырдың басынан бері ғалымдардың зерттеу жүргізіп келе жатқан жұмыстарының бірі. Соның нәтижесінде кейін адам есімдерін зерттейтін антропонимика ғылымы пайда болды.
Қазақ тіл білімінде антропонимия деген термин бар. Антро+пос - «Адам, оним//онима - «Есім», «Ат» деген сөз. Ендеше, антропоним дегеніміз - «Кісі есімі», антропонимика дегеніміз - ономастиканың кісі есімдерін зерттейтін саласы.
Бала – адамның бауыр еті. Қай ата - ана да өз шаңырағында шыр етіп сәби дүниеге келгенінде оған ең жақсы есімді қоюға тырысады. Негізінен, жаңа туған сәбиге есім таңдауға қазақтан дана, қазақтан шебер халық жоқ. Алайда, әрбір ата - ана баласына ат қоярда өзіне жүктелер жауапкершілікті жете сезініп, оған сақтықпен қарағаны, он ойланып, он толғанып барып қана жүрегі қалаған есімді сәбиіне қойғаны абзал. Өйткені, есімдердің адам өміріне, адам атына планеталардың ықпалы өте айрықша. Осы адам есімдерін зерттеуші ғалымдардың дәлелдеуінше, есім бала өміріне айтарлықтай әсер етеді, сәбилерді неғұрлым көркем есімдермен атаған сайын, баланың тұла бойы соған сәйкес көркемделе түседі.
Баласының атын ырымдап қою – ата - анасының ниетін білдіреді. Қазір де көп адам баласына ғұлама болсын деп – Марғұлан, Қаныш, ақын болсын деп – Абай, батыр болсын деп – Едіге, Жәнібек, Алпамыс, ақылгөй ана болсын деп – Зере, Айғаным деп ырымдап ат қойып жатады. Кейінгі кезде елімізде Нұрсұлтан есімді балалар да көбейе бастады. Бұл да елбасымыздай дана, ақылды болсын деген ырым.
Абылай («ата, әке») -------------------------------- Аида («сыйақы, пайдалы»)
Әсел («бал») ------------------------------------------ Әмина («сенімді»)
Асхат («бақытты, сәтті») ---------------------------- Ғазиза («сүйікті, қымбатты»)
Ғани («бай») ------------------------------------------ Данияр («жақын, таныс»)
Динара («күміс ақша») ------------------------------ Жамал («әдемі, тартымды»)
Қадір («құрметті») ----------------------------------- Қайрат («күшті, қуатты»)
Мәлік («патша») -------------------------------------- Мұхит («мұхит, қоршаған орта»)
Мұхтар («ерекше, таңдамалы») -------------------- Рәзия(«сүйікті, тартымды»)
Сәбит («нық, сенімді») ------------------------------ Айдана («ақылды, дана»)
Айнагүл («таза, мөлдір») ---------------------------- Ахан («темір»)
Бақтияр («бақытты, қалаулы») --------------------- Бибігүл («Гүл шашқан ханым»)
Дана («данышпан, ақылды») ------------------------ Жәния («нәзік жанды»)
Раушан («көрнекті, ашық - жарқын») -------------- Рүстем («батыр, ер - жүрек»).
Осындай мәліметтерді қарастыра отырып өз сыныптастарыммен, туыстарыма мынадай сауалнама жүргіздім:
1. Өз есімің ұнай ма?
Ұнайды – 25 ------------------ Ұнамайды - 1
Яғни барлық адамға өз есімдері ұнайды екен. Бұл да қуантарлық жай деп ойлаймын. Өйткені әр адамға өзіне қатысты нәрселердің барлығы қуаныш әкелуі қажет деп ойлаймын. Сонда ғана алдыңа қойған мақсатыңа жету жеңіл болады.
2. Өз есімің жайлы білесің бе?
Білемін – 6 ------------------ Білмеймін - 20
Бұл сауалнамадан кейін мен достарыма есімдері туралы мәліметтер беріп, әрбір баланың есімінің мінезі мен тағдырына қаншалықты әсер ететіндігін білуіне көмек жасауды ұйғардым.
Өз есімің ұнай ма?
Ұнайды - 25
Ұнамайды - 1

Өз есімің жайлы білесің бе?
Ғылыми деректерге сүйенсек, адамның туған кезеңінің, маусымның тағдырға тигізер әсері мол. Әсіресе, қысты күндері туғандардың басты қасиеті пысықтық, көктемде туғандарға жұмсақтық, жаз мезгілінде туғандарға қайырымдылық, күзде туғандарға шаруақорлық қасиеттер тән.
Әрбір әріп белгілі бір санға сәйкес келсе, әрбір сан белгілі бір планетаның ықпалына бағынады. Адам өз есімінің қай планетамен байланысты екенін төмендегідей тәсілмен анықтай алады.
Осы кесте бойынша әрбір адам өз есімінің тиесілі санын анықтап, сол арқылы қай планетаның мінезі мен тағдырына қаншалықты әсер ететіндігін білуіне болады.
А - Ә - 1 Е - 5 Л - 2 Р - 2 Х - 5 Ы - І - 1
Б - 2 Ж - 2 М - 4 С - 3 Ц - 3 Ь - 1
В - 6 З - 7 Н - Ң - 5 Т - 4 Ч - 7 Э - 6
Г - Ғ - 3 И - Й - 1 О - Ө - 7 У - Ұ - Ү - 6 Ш - 2 Ю - 7
Д - 4 К - Қ - 2 П - 8 Ф - 6 Щ - 9 Я - 2

1. Күн. Күн планетасының ықпалындағылар: көсемдер, асқақ көңілді тәкаппар, астамшыл және жауапкершілігі мол адамдар.
2. Ай. Сезімтал, талантты, шығармашылыққа бейім ойшыл - қиял кеңістігі мол көпшіл, сезімтал да парасатты жандар.
3. Юпитер. Кеңпейіл, оптимист, адамның тілін таба білетін қасиеті мол, бірден шешім қабылдай қоймайтын, идеалист жандар.
4. Уран. Тік мінезді және бірбеткей, өзімшіл болып келеді, жақсы жұмыс істеп, адамдармен тез достасады.
5. Меркурий. Көпшіл, епті және табиғатында бастамашыл, әр нәрсені білуге құмар, сыншыл, сәтсіздікке мойымайды.
6. Шолпан. Табиғатында сезімтал, сүйкімді, аздап тәкаппарлау, іскер, әр уақытта қай істе де жолы болғыш.
7. Нептун. Жұмсақ мінезді және материалдық жағдайы әркелкі, сезімтал, ымырашыл, қайырымды философтар.
8. Сатурн. Ішкі жан - дүниесі сезімтал, бірақ сырт көзге суық көрінеді. Прагматик, жетістікке өз еңбегімен ғана қол жеткізеді. Бірбеткей, өте сақ, бірақ оларға әр уақытта сенім артуға болады.
9. Марс. Қайратты, қызба, басынан сөз асырмайтын, қысымға төзбейтін, өзімшіл, қай уақытта да тек өзіне ғана сенеді.
Есімім - Аруза.
Ғылыми зерттеулерге қарасақ бұл есімді адамдар әр қырлы, тапқыр, белсенді, басқару жұмысына икемді, жылдам ойлап, дұрыс шешім қабылдай білетін, еркіндікті сүйетін мінездерімен ерекшеленеді екен.
1 + 2 + 6 + 7 + 1 = 17 = 1 + 7 = 8
8. Сатурн. Ішкі жан - дүниесі сезімтал, бірақ сырт көзге суық көрінеді. Прагматик, жетістікке өз еңбегімен ғана қол жеткізеді. Бірбеткей, өте сақ, бірақ оларға әр уақытта сенім артуға болады.
Сынып жетекшіміз - Гүлзар.
3 + 6 + 2 + 7 + 1 + 2 = 21 = 2 + 1= 3
3. Юпитер. Кеңпейіл, оптимист, адамның тілін таба білетін қасиеті мол, бірден шешім қабылдай қоймайтын, идеалист жандар.
Әпкем - Ақиқат.
1 + 2 + 1 + 2 + 1 + 4 = 11 = 1 + 1 = 2
2. Ай. Сезімтал, талантты, шығармашылыққа бейім ойшыл - қиял кеңістігі мол көпшіл, сезімтал да парасатты жандар.
Апайым - Ансара.
1 + 5 + 3 + 1 + 2 + 1 = 13 = 1 + 3 = 4
4. Уран. Тік мінезді және бірбеткей, өзімшіл болып келеді, жақсы жұмыс істеп, адамдармен тез достасады.
Достарым:
Айзура - 1 + 1 + 7 + 6 + 2 + 1 = 18 = 1 + 8 = 9
9. Марс. Қайратты, қызба, басынан сөз асырмайтын, қысымға төзбейтін, өзімшіл, қай уақытта да тек өзіне ғана сенеді.
Айназ - 1 + 1 + 5 + 1 + 7 = 15 = 1 + 5 = 6
6. Шолпан. Табиғатында сезімтал, сүйкімді, аздап тәкаппарлау, іскер, әр уақытта қай істе де жолы болғыш.
Ақнұр - 1 + 2 + 5 + 6 + 2 = 16 = 1 + 6 = 7
7. Нептун. Жұмсақ мінезді және материалдық жағдайы әркелкі, сезімтал, ымырашыл, қайырымды философтар.
Қорытынды
Зерттеуді аяқтай келе мынандай тұжырымға келдім:
Адам баласы туылғанда азан шақырып қойған есімін құрмет тұтып, ата – анасының үмітін ақтау қажет.
Бұл зерттеу жұмысымды өз есімі жайлы білгісі келетін ұл – қыздар және сынып оқушыларын әр қырынан танығысы келетін ұстаздар қолдана алады......