Рефераттар

Қоғамдық өмірге белсене араласқан Н.Орманбетұлы Ресей империясының отаршылдық саясатына қарсы халықтық үн көтерілген 1905 жылғы Қоянды жәрмеңкесіндегі атақты Қарқаралы петициясына қатысушылардың бірі болды. «Патша өкіметі бұл акцияны барып тұрған саяси күрес деп тауып, жергілікті басқару органдарынан бақылауды күшейтуді талап етеді. Дала генерал-губернаторы хұзырхатты ұйымдастырған адамдарды анықтап, олардың үстінен іс қозғау жөнінде Қарқаралы уезінің бастығына нұсқау береді. Уез бастығы Оссовский өзінің тексеру жұмысытарының барысында хұзырхатты дайындағандардың басшылары Ә.Бөкейхан, М.Дулатов, А.Байтұрсынов, Ж.Ақбаев екендерін дәлелдеп, қазақ тілінен орыс тіліне аударған Т.Нұрекенов болғанын да анықтап, олардың үстінен іс қозғап, арттарынан аңдушылар қойды». Бұл жерде атақты Қарқаралы петициясын ұйымдастырушылар Алаштың көсемдері, соның ішінде А.Байтұрсынов десек, халқымыздың қоғам және әдебиет қайраткері Қарқаралыда бастапқыда сыныптық орыс-қазақ, кейін қалалық училищенің оқытушысы болғаны мәлім. Міне, Нарманбет ақын «Мектеп бастығына» өлеңінде А.Байтұрсыновтың ұлтты ағарту мен оятудағы қызметін ереше бағалап, халқымыздың отарлық қысымдағы мүшкіл халын жеткізеді:
Мүбәрәк болсын тойыңыз, Басында тұр қазақтың.
Мақпал болсын ойыңыз, Қатарында біз қалдық-
Зерек болып шәкірттер, Ойын-күлкі мазақтың.
Бәлент болсын бойыңыз! Дүниесін түзей бер!
Бұйырмаңыз айыпқа, ауыл алыс, Дін көңілді безей бер!
Болмады тойғы сояр қойыңыз. Атын естіп қорқамыз,
Қараңғы қасірет бұл күнде- Ақыретті дозақтың (61,73).

М.Әуезов «Ахаңның елу жылдық тойы» деген мақаласында «1905 жылы Қарқаралыда Ахаңмен басқа біраз оқығандар бас қосып, кіндік үкіметке қазақ халқының атынан петиция (арыз-тілек) жіберген, ол петициядағы аталған үлкен сөздер: бірінші, жер мәселесі. Қазақтың жерін алуды тоқтатып, переселендерді жібермеуді сұраған, екінші, қазақ жұртына земство беруді сұраған, үшінші, отаршылдардың орыс қылмақ саясатынан құтылу үшін, ол күннің құралы барлық мұсылман жұртының қосылуында болғандықтан, қазақ жұртын муфтиге қаратуды сұраған. Петициядағы тілек қылған ірі мәселелер осы. Ол күндегі ой ойлаған қазақ баласының дертті мәселесі осылар болғандықтан, Ахаңдар бастаған іске қыр қазағының ішінде тілеулес кісілер көп шыққан. Көпшіліктің оянуына себепші болған» деп жазғанындай сол оянған ұлттық санаға серпін берушілердің қатарында Нарманбет те болды.....

Жануарлар клеткасы плазмалық мембранамен шектелген ядро мен цитоплазмадан тұрады. Цитоплазма негізгі заттан (гиалоплазмадан), органоидтардан және кірінділерден түзіліді. Кірінділер немесе параплазмалық құрылымдар дегеніміз клеткалық метаболизмге қатыспайтын, клеткалардың көпшілігінде байқалатын алмасу өнімдерінің жиынтығы. Бұған жататындар: майдың тамшылары, гликогеннің түйіршіктері, белоктардың кристалдары және пигменттік кірінділер. Органоидтар клеткалардың барлығына дерлігінде кездеседі және заттар алмасуында маңызды функция атқарады. Бұларға эндоплазмалық тор, Гольджи аппараты, митокондриялар тағы басқалар жатады. Итальян ғалымы К. Гольджи 1898 жылы ауыр металдардың ерітінділерімен (осий немесе күміс) нерв клеткаларын бояғанда оның цитоплазмасында тор тәрізді қара материялдың барын бірінші болып тапты. Оны «ішкі тор тәрізді аппарат» деп атады. Кейін бояу әдістерін жетілдіру арқылы Гольжди аппаратыныңбарлық эукариотты клеткаларда болатыны толық анықталады. Жарық микроскопы арқылы оның анық көрінуі Гольджи аппаратының мембранасының осмий ерітіндісін өзіне жақсы сіңіретіндігінен екен. Егер осмий ерітіндісімен бояса, кейбір клеткаларда бұл аппарат тор-тор түрінде кездеседі де олардың құыстары бір-бірімен байланысып жатады, ол кейде жеке (диктисома), кейде түйір денешіктер немесе орақ тәрізді болып келеді. сонымен Гольджи аппараты клеткаларда тор тәрізді немесе диффузды түрінде кездесуі мүмкін. Әр түрлі жаңа әдістерді (электорнды микроскопия, афторадиография, цитохимия, биохимия) қолдана отырып, Гольджи аппаратының құрылысы жан-жақты зерттелді. Негізінде бұл аппараттың құрамына цитоплазманың негізгі бөлімдері-цитозольа (глиалоплпзма зонасы), түтікшелері мен көпіршіктерінен тұратын мембрана бөлігі және мембраналардың ішіндегі қосындылар жатады. ....

1922 жылы Гурьев облысы Орда ауданында туылған. Азан шақырып қойған аты Мәнсия. Бес жасынан бастап оны әкесінің немере інісі Ахмет Мәметов және әйелі Әмина асырап алған. Үлкен қара көзі, пысықтығы, ширақтығы үшін олар баланы еркелетіп «Моншағылым» деп атады. Өзінен атын сұрағанда, бала «Мәншүк» деп жауап берген. Солай аты Мәншүк боп қала берді.
1937 жылдың қуғын- сүргініне Мәметовтер әулеті де ұшырады. Ғылыми – зерттеу институтының директоры Ахмет Мәметов қамауға алынды. Ол кісінің әйеліне айтқан соңғы сөзі: «Менің Мәншүгімді ренжітпе, аман сақта». Кейіннен Ахмет Мәметовті ақтады, бірақ олардың отбасы қудаланып, «халық жауы» аталды. Есейген Мәншүк әкесінен бас тартпады, оны сатпады. Ол әкесінің қамалуын қате деп санады.
Мектепті бітіргенне соң Мәншүк медицина институтына оқуға түсті.
1941 жылы Ұлы Отан соғысы басталғанда Мәншүк 18 жаста болатын. Ол соғысқа бару, Отанын қорғау туралы шешім қабылдады. Өтінішінде: «Фашистерді жою үшін майданға жіберетін менің ағайым да, апайым да жоқ, сондықтан өзімді жіберіңіз», деп жазған. 1939 жылдан бері комсомолмын. 1941 жылдың 7-ші тамызы».
Бір жыл бойы Мәншүк әскери комиссариаттан өзін әскерге жіберу туралы өтінді. 1942 жылдың 13-ші тамызында Алматыдан 100-ші атқыштар бригадасы майданға аттанды. Оның құрамында 4890 жауыңгер, оның ішінде 2 қазақ қызы – дәрігер Мәриәм Сарлыбаева және Мәншүк Мәметова болған екен. Бригаданы ұла дана ақын Жамбыл өлеңімен шығарып салыпты.
Әскердің қиындығын Мәншүк ерлермен қатар көрді- жер жорғалап, судан жүзіп, қалың ну ормандардан өтті, пулемет атып үйренді. 21-ші гвардиялық атқыштар дивизиясының ең жақсы пулемет атқышы атағына ие болды. Ол ержүректің үлгісі болды,оны дивизия жауыңгерлері мақтан тұтқан. 1943 жылдың 15-ші қазанында Псков облысындағы Невель қаласын босату үшін Изоча станциясындағы 173,7 биіктігінде өте қатал соғыс болды. Мәншүк өзінің әскери бөлімінің шабуылын пулемет отымен қолдады. Мәншүктің басына оқ тиді. Соғғы күштерін жинап, Мәншүк пулеметін ашық жерге алып шығып, жодастарына жолды тазалап, фашистердің тікелей бетіне атқан. Өлі Мәншүк пулеметтің саптарын қолына тастай қатты қысып алған. Сол қан майданда Мәншүк Мәметова ерлікпен қаза тапты.
Кеңес Социалистік Республикалар Одағы Жоғарғы Кеңесінің Жарлығымен 1944 жылдың 1-ші наурызында немес басқыншыларымен соғысу майданындағы қолбасшының әскери тапсырмаларын бұлжытпай орындағаны үшін, көрсеткен ерлігі үшін Мәншүк Мәметоваға Кеңес Одағының Батыры атағы берілді.
Мәншүк соғыстан аттанған Алматы қаласына Кеңес Одағының түпкір – түпкірлерінен алғыс хаттар барды. Невель қаласында Мәншүк атында көше бар. ....

Сепсис (латынша Sepsis-шіру),жергілікті инфекция ошағынан дамитын жалпы инфекциялық ауру .Ол басқа жұқпалы аурулардан өзінің кейбір еркелігімен ажыратылады .
Сепсис этиологиялы сырқат , ол адамнан адамға жұқпайды .Сепсисте басқа инфекцияларға тән циклдік өзгерәстер байқалмайды ,сепсистің клиникалық және морфологиялық көріністері оның этологиялық ерекшеліктеріне байланысты болмайды , оның басқа инфекциялар сияқты белгілі бір басталу орны жоқ ,сепсистің ең басты ерекшелігі жергілікті ,
Қарапайым ,іріңді ошақ,белгісіз бір жағдайларға байлснысты жаңа сапаға өтіп,организмнің ауруына айналады.
Этиологиясы.сепсис көп этиологиялы инфекция.сепсисті әр түрлі бактериялар,саңырауқұлақтар ,анаэробты инфекциялар және т.б қоздыра алады .
Патогенезі:Сепсистің дамуына әр түрлі патологиялық жағдайлар, қантты диабет , созылмалы іріңді қабынулар ,созылмалы инфекциялық аурулар , ауыр операциялар ,және басқа да организм реактивтілігінің, оның инфекцияға қарсы күресу мүмкіншілігін әлсірететіе факторлар алып келеді .Осы жағдайларға байланысты қабыну ошақтары микробтарда шекаралайтын және жойып жіберетін орыннан олрдың қарқынды көбею және таралу орнына айналады. Осылайша жергілікті іріңді инфекция таралған инфекцяға – сепсиске айналады.Сепсистің дамуы көп жағдайларда оны қоздырушы микроорганизмдердің санына да байланысты.
Сепсистің клиникада өте ауыр өтуі және оны емдеудегі сәтсіздіктер оны көбінесе антибиотиктерге төзімді микроорганизмдердің қоздыруымен түсіндіріледі.
Патологиялық анатомиясы:Сепсисте жергілікті және жалпы өзгерістер дамиды.Жергілікті өзгерістер инфекция кірген жерде өрістейді ,бұл жерді кіру есігі немесе инфекция қақпасы деп атайды.Мысалы,хирургиялық сепсисте фурункул, карбункул немесе операция жасалған жер сепсистік ошақ бола алады.Әдетте сепсистік ошақ іріңді қабыну ошағы болып сол жерден инфекция лимфа немесе қан жолдары арқылы тарала бастайды.Кейде жергілікті ошақ табылмайды.Сепсистің бұл түрін криптогенді сепсис дп атайды.Бұның бірнеше себептері бар:
А.сепсис тек қана экзогенді инфекциямен байланысты емес,кейде ол аутоинфекция әсерінен дамиды. ....

Үкі Би (туған-өлген жылы белгісіз) — би, Кіші жүздің әлім руынан шыққан. Қара халықтан шықса да тілге шешендіктің арқасында көп жылдар бойы төбе би болған. Үкі би .....

Шығыс Азия жағалауларына жақын маңындағы Тынық мұхит аралдарында орналасқан мемлекет. Ел 4 мыңға жуық аралдардан тұрады. Ең үлкендері: Хоккайдо, Хонсю, Сикоку, Кюсю, т.б. Жер аумағы 372,2 мың км². Халқы 126,2 млн. Астанасы – Токио. әкімшілігі жағынан 47 префектураға бөлінеді. Жапония – бір ұлтты ел. Халқының 99,4 %-і – жапондар. Бұдан басқа қытайлар, корейлер, американдықтар тұрады. Ресми тілі – жапон тілі. Негізгі діңдері – синто және будда діңдері. Жапония – конституциялы монархияны сақтаған ел. 1947 ж. 3 мамырда қабылданған конституция бойынша император – «мемелекет пен халық бірлігінің көрінісі». Ол парламенттің ұсынысы бойынша премьер-министрді тағайындайды және премьер-министрдің ұсынысымен үкімет мүшелерін, Жоғарғы соттың төрағасы мен мүшелерін тағайндайды немесе орнынан алады. Конституция бойынша, мемлекет істерге толығымен премьер-министр басқаратын үкімет жауап береді. Жоғары заң шығарушы орган парламент – екі палатадан тұрады. Ұлттық мерекесі 23 желтоқсан. Ақша белгісі – иен [1]. ....

Грекше антропос адам логос ғылым деген сөзден құралған антропалогия адам жөніндегі ғылым деген ұғымды білдіреді.
Антропалогияның әсіресе адамның пайда болуы туралы мәселені нақтылай түсудегі орны ерекше.Бұл ғылым арқылы ежелгі адамдар-дың бас сүйектеріне қарай отырып олардың сөйлеу ойлай дәрежесі туралы пайымдаулар жасалынады. Сүйектін қалдықтары бойынша адамның ауру әки сау болғандығы, тіршілік ортасы туралы да мәліметтер алуға болады.
Сонау ежелгі замандарданақ озық ойлы, білімді адамдар адамдар-дың маймылдарға ұқсас екендігін байқаған. Мысалы, ұлы ойшыл Аристотель маймылдардың дене құрлысын зерттеп, олардың адам-дарға ұқсас екендігін айтты.Ал келесі бір табиғат тарихы туралы көлемді еңбек жазған Үлкен Плиний атты ғұлама:”Маймылдардың барлық түрі басқа жануарларға қарағанда адамға жақын”деп жазған екен.
XVIII-XIX ғасырларда өсімдіктер мен жануарлар туралы еңбектер жарық көрді. Маймылдардың бірнеше түрі анықталды.Олардың дене құрлысы, қабілет-қасиеті зерттелді.Бұл зерттеулердің көбі маймылдар-дың адамға ұқсас екенің көрсетті. Тіпті, Жан Ламарк атты қылмысты маймылдардың бірте-бірте дамудың барысында адамға айналуы мүл-кін деген пікір айтты.
Бұл кезеңде адамдардың дене құрлысы, денсаулығы туралы да ғылыми түсініктер дами түскен еді. Ол түсініктер де адамның май-мылға ұқсастығын дәлелей түсті. Атақты қылмысты Чарлз Дарвин маймылдардың ең жетілген, дамыған түрі бірте-бірте адамға айнал-ды деген тұжырым жасаған. Осылайша адамдардың дене бітімін басқа жан-жануарлармен салыстыра зерттеу басталды. Соның нәтижесінде адамдардың басқа жан-жануарларға қарағанда маймыл-дарға өте ұқсас екендігі туралы пікір кең таралды. Алғашқы адамдар-дың қалыптасуы, тұрмыс-тіршілігі туралы болжаулар мен көзқарастар жүйесі пайда болды. Ол бойынша адамдардың қалыптуы төменде-гінше сипатталды.
Ең алғашқы адамдар маймылдар сиақты болғанымен, олардан ерекше еді. Маймылдар тәрізді үсті-басын жүн басқан олар тобыр-тобыр болып тіршілік етті. Бірақ маймылдар сияқты ағашта емес, негізінен, жерде мекендеді. Тік жүре алатынды. Бұл алғашқы адамдар-дың басқа жануарлардан, маймылдардан да артықшылығы еді. Қолы-мен жеміс жеріп жеді. Тастан, ағаштан, сүйектен еңбек құралдарын, қарулар жасады. Сөйтіп еңбек ете бастады. Бұл олардың басқа жануарлардан үлкен ерекшелігі болатын. Соның арқасында ойлау қабілеті артты.
Тобыр болып жүргендіктен бір-біріне бір нәрсені айту, түсіндіру қажеттігі пайда болды.Одан сөз бен сөйлеу келіп шықты. Ойлауы мен сөйлеуінің арқасында алғашқы адамдардың миы жетіле түсті. Ал мидың дамуы олардың дене құылысын, әсіресе, сезу, есту, көру мүшелерін дамытты. Сөйтіп, замандар өте келе саналы адамдар қа-лыптасты.
Адамдардың пайда болуы туралы ғылыми түсініктер жүйесі осын-дай еді. Әр түрлі ғылым саласының мамандары бұл жүйені дұрыс деп есептеді. Бірақ ол кезде әлі де нақты, дәлелді деректер болма-ды. Кешікпей ондай деректер табылды да.....

Жәнібек Бердәулетұлы (туған жылы белгісіз – 1792) – батыр, шешен. Жоңғар шапқыншылығына қарсы соғыстарға белсене қатысқан. 1760 ж. Ж. абақ керейлерді Алтай тауының қазіргі Шыңжаң өлкесіне қарасты байырғы мекеніне апарып орналастырған. Есімі абақ керейдің ұранына айналған. Жоңғар шапқыншыларына қарсы соғысқа аттанарда нағашы атасы Қаз дауысты Қазыбек биден бата алады. Бір шайқаста мінген тұлпары болдырып қалған Абылай ханға астындағы көк дөненін түсіп беріп, Абылайды құтқарып қалады, өзі жекпе-жекке шыққан екі қалмақ батырын жеңіп, жаудың бетін қайтарады. Қаракерей Қабанбай, Қанжығалы Бөгембай, т.б. батырлармен тізе қоса отырып, жоңғар шапқыншылығына қарсы соғыстың аяғына дейін қатынасады. 1731 ж. Кіші жүз ханы Әбілқайыр Ресей империясының бодандығын қабылдаған кезде Ер Жәнібек керей тайпасын бастап, Сыр бойынан үдере көшіп, Қалба тауына келіп қоныстанады. Осы арадан Алтайдың Ақтау төңірегіндегі .....

Теңіз жаяу әскерлері - теңіз десанттары құрамында ұрыс қимылдарын жүргізуге, сондай-ақ әскери -теңіз базаларының, порттардың Қорғанысы мен басқа да міндеттерді орындауға арналған және арнайы дайындалған әскери-теңіз флоты күштерінің түрі. Алғаш рет Англияда (1664), кейіннен Еуропаның басқа елдерінде (18ғасырдың 1-жартысы), АҚШ-та (1775) құрылған. .....

Патологиялық физиология-гректің pathos (ауру, дерт, кесел), physis-(фуекция, қызмет), logos-(uiiM, үғым) деген сөздерінен қүралған. Дерттану физиологиясы деген ұғымды білдіреді. Сонда патологиялық физиология ауру организмнің физиологиясы деген үғым. Қалыпты физиология cay организмнің тіршілік заңдылықтарын зерттейтін болса, патологиялық физиология ауру организмнің тіршілік заңдылықтарын тексереді. Атап айтқанда, патологиялық физиология жасушалардың, ағзалардың, жүйелердің жэне түтас организмнің қалыптан тыс өзгерулерінің ең жалпы заңдылықтарын анықтайды. Сонымен патологиялық физиологиялық дегеніміз дерттік үрдістердің пайда болу себептері, даму жолдары мен салдарлары туралы ілім.

.....