Реферат: ТЕРАТОГЕНДІ ФАКТОРЛАР.ДАМУДЫҢ ТУА БІТКЕН АҚАУЛЫҚТАРЫ

ТЕРАТОНДЫ ФАКТОРЛАР

Әр түрллі факторлардың әсеріне сезімтал онтогенездің кезендері қауыпты , ал зиян келтіретін факторлардын теротонды факторлар деп атайды .
Адамда эмбрмогенездің 3 қаупты кезеңдерін ажыратылады:
а) имплантация –эмбрионның жатырдың кілегей қабатына енуі.
б) плацентация –плацентаың түзілуі
в)туылу
Эмбрион дамуындағы қауіпті кезеңдерінің маңызды сол, сипаты бойынша әр түрлі патогенді факторлар бірдей патологиялық өзгерістер тудыруы мүнкін , бұл олардың әсерінің уақытына тәуелді блоакды . Бір жағынан эмбиронға дамуының әр түрлі мерзімде әсер еткен бір типті әсерлер бірдей емес эфект бірдей.Мысалы ,бірдей дозалы рентген жүкті егеуқұйрықты сәулелендіргенде , жүктіліктің 10-шы күнінде ұрықта анэнцефалия ,11 тәулігінде микро-анофтальмия ,14 тәулікте –аяқтарының даму аноамалялары байқалады.
Теротогендік факторлардың әсерлері дамудың 1-ші қауыпты кезенінде имплантацияның кеш өтуіне, ұрпақтың ерте оліміне әкеледі . Екінші қауыпты кезендегі зиянды әсерлер туа біткен кемтарлықтарға әкеледі.
Даму сатыларына тәелді прентальдағы антогенездегі барлық ақаулықтарын гаметопатиялар, бластопатиялар, эмбриоптиялар және фенопатияларға бөлуге болады.
Гаметопатиялар- бұл ұрықтануға деиінгі гаметалардағы өзгерістер.Бұл өзгерістер спантанды түсікке және тұқым қуалайтын ауруларға әкеледі.
Ұрпақтың алғашқы 2-ші аптадағы зиготаның зақымдалуы. Осы кезенде зақымдалған факторының әсеріне ұрықтың жауап беру ”барлығы немесе ештеңе” принціпімен, яғни ұрық тіршілігін жояды және репаративтік қабілеті жоғары болса әсері еткен факторларды ” сезбей” ары қарай дамиды . Бір қатар жағдайларда осы кезендегі ұықтарда келесі бластопатиялар деп аталатын бластопатиялар деп аталатын паталогиялық өзгерістер кездеседі.
- Симметриялық немесе асиммилятриялық егіздер ақаулығы;
- Сиреномиелия және циклопия;
жатырдан тыс жүктілік .
Жүктіліктің алғашқы 15 тәулігінде ұрықтың шетінеу ,жиліг өте жоғары және барлық ұрықтанған жұмыртқаның 35-50% құрайды.
Эмбриопатия – ұрықтың жатыр қабырғасына бекітілгеннең плацентаның түзілуіне дейінгі уақыт аралығында ұрықтың зақымдануы . Плацентацияның бұзылуы шетінеуге алып келеді, эмбрионның дамуы тежеледі, оның тіршілікке қабілеті төмендейді . Эмбриоптиялар өте жиі кездеседі .Эмбриоптияларға тән : фенотипінде толық көрніс беруі және генотиптің фено типке жиі сәйкес кемеуі. Мысалы қандай-да бір хромасомалық синдром бар сәбиді марфалогиялық зерттеу жүргізгенде ТБА саны 20-ға жететінің немесе адам да асатыны анықталды. Нақты сол хромасомалық синдром эмбрионда анықталса онда , онда 2-3 ақаулық қана байқалады.
Фетопатиялар-нәрестенің жатырішілік дамудың 76 күнінен нмесе 12-ші аптасынаң бастап туылуына жалпы атауы н. Осы кезде яғни егер м үшелелердің дамып жетілуі анықталмаса ғана шын ақаулықтар қалыптасуы мүнкің.Ол мүшелерге жататындар ми,жұлын,өкпе,тістер, жыныс мүшелелері. Фетоптияолар гипоплозия,дисплозия , микроцефалия, гидроцефамия түрінде көрніс береді. Сонымен қатар эмбронльдық құрлымдардың кері даму процнсінің тежелуі нәтижесінде , дер кезінде жабылмауы ,бітілмеуі нәтижесінде ерекше ақаулықтар қалыптасады,мысалы, урахус- несепағардың бітіспеуі,ішек жыланкөзі ,ашық артериальды өзек, ашық сопаұқ тесік т.б. Осы кезеңдегі дамыған ақаулықтар мүшелердің алғашқы орналасу орнын сақталуымен немесе эмбрионалдық саңылаулардың бітіпеуімен көрінеді.
Бірден анықталған немесе туылуға дейін пайда болып туылудан кейін анықталған мүше немесе бүкіл ағзаның тұрақты морфолгиялық өзгерістерін айтамыз.....