Реферат: Информатика | Топология
Интернет – кез келген компьтерлер мен бүкіл әлем бойынша ақпарат алмасу мен беру мүмкіндігі, желілер жүйесі. Интернет – байланыс арналарын өзара біріктіретін, тораптардың жиынтығы (коммуникациялық жабдық пен серверлері бар).
Топология – компьютерлерді желіге біріктіру тәртібі. Internet желісінде «шиналық» және «жұлдызша» топологиялары қолданылады.
Әрбір торапта көбіне UNIX операциялық жүйесін басқару арқылы жұмыс істейтін бір немесе бірнеше қуатты компьютер – сервер болады. Мұндай торапты кейде хост деп атайды.
Тораптың оның иесі – провайдер деп аталатын (ағылшынның «provide» - қамтамасыз ету деген сөзінен) ұйым немесе Интернет қызметін жабдықтаушы басқарады.
Интернет әр түрлі ережемен жұмыс істейтін желілерді біріктіреді. Бұл ережелерді үйлестіру үшін шлюз құрылғысы қызмет етеді.
Шлюз – басқаша тәсілмен үйлеспейтін желілерді қосатын құрылғы. Шлюз әр түрлі желілердің бірлескен жұмысын қамтамасыз етуге арналған мәліметтерді өзгертпейді.
Интернет желісіне әр түрлі ақпараттық плотформаларда, әр түрлі операциялық жүйелерді басқару арқылы жұмыс істейтін компьютерлер кіреді. Алайда, ақпарат алмасу кезінде барлық ЭЕМ хабар беру тәсілдері туралы бірыңғай келісімдер (хаттамалар) қолданылуы тиіс. Сонда ЭЕМ-нан алынған ақпарат түсінуге қабілетті болады.
Хаттама – ақпаратты желіде беру ережелері (келісімдер, стандарт).
Интернет хаттамаларының екі типін айырған жөн:
- базалық хаттамалар, Интернет (IP және TCP) компьютерлерінің кез келген типтері арасындағы электронды хабарларды заттай жолдау үшін жауап береді. Бұл хаттамалар өзара тығыз байланыстылығы соншалықты оларды көбіне «ТСР/ІР хаттамасы» атты бірыңғай терминмен белгілейді;
- өте жоғары деңгейдегі қолданбалы хаттамалар, мамандандырылған Интернет қызметі жұмыс істеуі үшін жауап береді: http хаттамасы (гипермәтіндік хабарларды беру), ftp хаттамасы (файлдарды беру), telnet хаттамасы (қол жетудің қашықтауы), электронды почтаның хаттамалары және т.б.
ТСР (Transmission Control Protocol – хабарларды басқару хаттамасы) көліктік деңгейдегі хаттама. Ол ақпарат берудің қалай өтетіндігін басқарады.
Бұл хаттама бастапқы хабарды бірнеше шағын фрагменттерге – пакеттерге бөледі. әрбір пакетке тақырып қойылады, әрбірінде қызметтік ақпарат бар (жіберуші мен алушының адрестері, хабардың идентификациясы, хабардығы пакет нөмірі және т.б.)
Тапсырылған адрес бойынша жеке пакетті жеткізу үшін ІР-хаттама (Internet protokol) жауапкершілік танытады.
Бүкіләлемдік желінің әрбір қатысушысының өзінің бірегей адресі (ІР-адрес) болуы тиіс. Мұнсыз ТСР-пакеттердің қажетті жұмыс орнына нақты жеткізілуі жайлы айтуға болмайды. Бұл адрес төрт байтпен бейнеленеді, мысалы: 195.38.46.11.
ІР-адресінің құрылымы қайсібір ТСР-пакет өтетін әрбір компьютер осы төрт сандар бойынша алушыға «жақын» болып шығатын пакетті жуықтағы көршіге жолдау керектігін белгілей алады.
Интернет қызметі. Электронды почта.
Интернет қызметі. Электронды почта. Электронды почта немесе e-mail (electronic mail – электрондық почта), адамдар арасындағы байланыс тәсілдерінің бірі болып табылады. Электронды почтаның Интернеттегі негізгі функциясы – планетаның қай нүктесінде болса да, Интернеттің кез келген екі пайдаланушысы арасында «электронды хаттармен – мәтіндік хабарламамен оперативті өте тез алмасуды жүзеге асыру. Электронды почтаның қосымша мүмкіндіктеріне мыналарды жатқызуға болады: дыбыстық хабарды, құжаттарды, сызуларды, фотосуреттерді, бейне материалдарды беру, ғылыми журналдарға, сирек кітаптарға, жарнамаға жету және әр түрлі тауарларды жолдау немесе сату, сонымен қатар ұжымдық іс-әрекеттерді программалық қамтамасыз ету, мекемелер мен ұйымдарда құжат айналымын қолдау, ұжымдық ұжымдық жұмыстарды жоспарлау.
EFT хаттамалары бойынша электронды почтаның жаңаша пакеттері (Electronic Funds Transfer – ақшалай қаражатты электронды аудару) және
EDI (Electronic Data Interchange – мәліметтермен электронды алмасу) желі бойынша іс жүзінде қас-қағым сәтте «электронды қойылған қолмен» қамтамасыз етілетін ақша, шоттар және басқа қаржылық құжаттарды аударады.
Интернетке қосылу екі түрге бөлінеді: ерекшеленген және коммутаторлық.
Ерекшеленіп қосылу үшін жаңа байланыс тізбегі (кабельдік,радиоарналық, спутниктік) жүргізіледі. Үлкен көлемдегі мәліметтерді жіберу қажеттілігі туып отыратын мекемелер мен өндіріс орындары ерекшеленіп қосылуды пайдаланады.
Коммутаторлық байланыс – уақытша байланыс түрі. Ол арнайы торапты қажет етпейді, байланыс кәдімгі телефон сымдары арқылы жүргізіледі.
Интернетке қосылу үшін арнайы модем деп аталатын құрылғы орнату қажет. Компьютерден сандық мәліметтер модем арқылы түрленіп, модуляцияланып торапқа түседі.
Қосылу әдісі бойынша модемдер сыртқы және ішкі болып екі түрге бөлінеді. Сыртқы модемдер жүйелік блоктың артқы қабырғасына қосылады. Ішкі модемдер аналық тақшаға орнатылады.
Басқа құрылғылар сияқты модемдер депрограммалық орнатуды қажет етеді. Windows операциялық жүйесінде оны Іске қосу→Баптау→Басқару панелі→Құрылғыны орнату командасының көмегімен орнатады.
Интернет қызметін қоюшының компьютеріне қосылу үшін: Менің компьютерім→Желіге қашықтан қатынау→Жаңа байланыс программасын орнату қажет.
Программаны орнату кезінде Интернет қызметін қоюшы мынадай мәліметтерді алдын-ала енгізіп қою керек:
1)байланыс жүргізілетін телефонның нөмірі;
2)қолданушының аты (login)
3)паролі (password)
4)сераердің адресі.
Бүкіл әлемдік масштабта әрбір файлдың адресі – URL адреспен (Uniform Resouree Locaror – унифицированный указатель ресурса – ресурстардың ерекшеленген нұсқағышымен) анықталады. URL – адрес үш бөліктен тұрады:
1)берілген қызметке сәйкес келетін қолданбалы хаттаманың атын көрсету. Мысалы, WWW – қызметі үшін қолданбалы хаттама НТТР болып табылады. НТТР – Hyper Text Transter Protocol (гипермәтінді жіберу хаттамасы): http://;
Хаттаманың атынан кейін : және // белгілері міндетті түрде қойылады.
2)компьютердің (сервердің) домендік атын көрсету – мысалы:
http://www.khabar.kz – адрес соңындағы екі символдан тұратын кеңейтілме – сервердің географиялық аймағын білдіреді (ru – Ресейлік іздеу сервері; kz – Қазақстандық іздеу сервері; tr – Түркиялық іздеу сервері және т.б.);
3)берілген компьютердегі файлға баратын толық жолды көрсету қажет (араларына “⁄”символын қою арқылы), мысалы:
http://www.Microsoft.com/games - Microsoft компаниясының ойындары.
Интернет серверлерінде файлдар түрінде сақтаулы құжаттар көп. Оларды қабылдап, экранға шақыру үшін FTP атты қызметші хаттама пайдаланылады.
FTP (File Transler Protocol) – файлды тасымалдау хаттамасы.
Файлдар барлық компьютер серверлерінің ішінде сақтала бермейді. Оларды сақтап, FTP арқылы қызмет көрсететін арнайы компьютерлер (файлдарды сақтау қоймалары) бар. Оларды FTP-серверлер деп атайды.
FTP хаттамасын іске қосу үшін Internet Explorer терезесенің Адрес өрісіне файл серверінің адресін енгізу керек. Мысалы: FTP:// ftp.relcom.ru командасынан кейін экранға дербес компьютердегідей каталогтар мен файлдар көрінетін Сервер беті шығады. Шыққан каталогтан ішкі каталогқа өтуге, файлды белгілеп, мазмұнын экранға шығаруға болады. кейбір серверлерде файл архив түрінде көрінеді. Оны ашу үшін архивтеуші программаны пайдаланған дұрыс.
Интернетте атау беріліп, түрлі компьютерлерден тартылатын жаңалықтар тобы телеконференция (Usenet) деп аталады. Usenet – бір – бірімен жаңалықтар алмасып отыратын бейкоммерциялық, бейформалдық анархиялық жүйелер тобы.
Usenet-тегі жаңалықтар тобы – дүние жүзіндегі адамдардың пікірлесетін, яғни ақпарат алмасуына арналған электрондық пікірталас топтары. Мұндай жаңалық топтарында белгілі бір тақырыпқа арналған көптеген мақалаларды оқуға болады, олар әртүрлі тақырыптарды талқылауға да арналады. Usenet-тегі жаңалықтар ретінде оқыған мақалаңызға жауап беруге және өз ойларыңызды мақала ретінде жариялауға болады. Бұлар құрама сөздер арқылы белгілі бір тақырыптарға топтастырылады, мысалы: rec.sport.basketball.college тобы, мұндағы rec – тақырып атауының – recreation сөзінің қысқартылған түрі, sport – аталмыш тақырыптың спортқа арналған бөлігін көрсетіп тұр. ....
Топология – компьютерлерді желіге біріктіру тәртібі. Internet желісінде «шиналық» және «жұлдызша» топологиялары қолданылады.
Әрбір торапта көбіне UNIX операциялық жүйесін басқару арқылы жұмыс істейтін бір немесе бірнеше қуатты компьютер – сервер болады. Мұндай торапты кейде хост деп атайды.
Тораптың оның иесі – провайдер деп аталатын (ағылшынның «provide» - қамтамасыз ету деген сөзінен) ұйым немесе Интернет қызметін жабдықтаушы басқарады.
Интернет әр түрлі ережемен жұмыс істейтін желілерді біріктіреді. Бұл ережелерді үйлестіру үшін шлюз құрылғысы қызмет етеді.
Шлюз – басқаша тәсілмен үйлеспейтін желілерді қосатын құрылғы. Шлюз әр түрлі желілердің бірлескен жұмысын қамтамасыз етуге арналған мәліметтерді өзгертпейді.
Интернет желісіне әр түрлі ақпараттық плотформаларда, әр түрлі операциялық жүйелерді басқару арқылы жұмыс істейтін компьютерлер кіреді. Алайда, ақпарат алмасу кезінде барлық ЭЕМ хабар беру тәсілдері туралы бірыңғай келісімдер (хаттамалар) қолданылуы тиіс. Сонда ЭЕМ-нан алынған ақпарат түсінуге қабілетті болады.
Хаттама – ақпаратты желіде беру ережелері (келісімдер, стандарт).
Интернет хаттамаларының екі типін айырған жөн:
- базалық хаттамалар, Интернет (IP және TCP) компьютерлерінің кез келген типтері арасындағы электронды хабарларды заттай жолдау үшін жауап береді. Бұл хаттамалар өзара тығыз байланыстылығы соншалықты оларды көбіне «ТСР/ІР хаттамасы» атты бірыңғай терминмен белгілейді;
- өте жоғары деңгейдегі қолданбалы хаттамалар, мамандандырылған Интернет қызметі жұмыс істеуі үшін жауап береді: http хаттамасы (гипермәтіндік хабарларды беру), ftp хаттамасы (файлдарды беру), telnet хаттамасы (қол жетудің қашықтауы), электронды почтаның хаттамалары және т.б.
ТСР (Transmission Control Protocol – хабарларды басқару хаттамасы) көліктік деңгейдегі хаттама. Ол ақпарат берудің қалай өтетіндігін басқарады.
Бұл хаттама бастапқы хабарды бірнеше шағын фрагменттерге – пакеттерге бөледі. әрбір пакетке тақырып қойылады, әрбірінде қызметтік ақпарат бар (жіберуші мен алушының адрестері, хабардың идентификациясы, хабардығы пакет нөмірі және т.б.)
Тапсырылған адрес бойынша жеке пакетті жеткізу үшін ІР-хаттама (Internet protokol) жауапкершілік танытады.
Бүкіләлемдік желінің әрбір қатысушысының өзінің бірегей адресі (ІР-адрес) болуы тиіс. Мұнсыз ТСР-пакеттердің қажетті жұмыс орнына нақты жеткізілуі жайлы айтуға болмайды. Бұл адрес төрт байтпен бейнеленеді, мысалы: 195.38.46.11.
ІР-адресінің құрылымы қайсібір ТСР-пакет өтетін әрбір компьютер осы төрт сандар бойынша алушыға «жақын» болып шығатын пакетті жуықтағы көршіге жолдау керектігін белгілей алады.
Интернет қызметі. Электронды почта.
Интернет қызметі. Электронды почта. Электронды почта немесе e-mail (electronic mail – электрондық почта), адамдар арасындағы байланыс тәсілдерінің бірі болып табылады. Электронды почтаның Интернеттегі негізгі функциясы – планетаның қай нүктесінде болса да, Интернеттің кез келген екі пайдаланушысы арасында «электронды хаттармен – мәтіндік хабарламамен оперативті өте тез алмасуды жүзеге асыру. Электронды почтаның қосымша мүмкіндіктеріне мыналарды жатқызуға болады: дыбыстық хабарды, құжаттарды, сызуларды, фотосуреттерді, бейне материалдарды беру, ғылыми журналдарға, сирек кітаптарға, жарнамаға жету және әр түрлі тауарларды жолдау немесе сату, сонымен қатар ұжымдық іс-әрекеттерді программалық қамтамасыз ету, мекемелер мен ұйымдарда құжат айналымын қолдау, ұжымдық ұжымдық жұмыстарды жоспарлау.
EFT хаттамалары бойынша электронды почтаның жаңаша пакеттері (Electronic Funds Transfer – ақшалай қаражатты электронды аудару) және
EDI (Electronic Data Interchange – мәліметтермен электронды алмасу) желі бойынша іс жүзінде қас-қағым сәтте «электронды қойылған қолмен» қамтамасыз етілетін ақша, шоттар және басқа қаржылық құжаттарды аударады.
Интернетке қосылу екі түрге бөлінеді: ерекшеленген және коммутаторлық.
Ерекшеленіп қосылу үшін жаңа байланыс тізбегі (кабельдік,радиоарналық, спутниктік) жүргізіледі. Үлкен көлемдегі мәліметтерді жіберу қажеттілігі туып отыратын мекемелер мен өндіріс орындары ерекшеленіп қосылуды пайдаланады.
Коммутаторлық байланыс – уақытша байланыс түрі. Ол арнайы торапты қажет етпейді, байланыс кәдімгі телефон сымдары арқылы жүргізіледі.
Интернетке қосылу үшін арнайы модем деп аталатын құрылғы орнату қажет. Компьютерден сандық мәліметтер модем арқылы түрленіп, модуляцияланып торапқа түседі.
Қосылу әдісі бойынша модемдер сыртқы және ішкі болып екі түрге бөлінеді. Сыртқы модемдер жүйелік блоктың артқы қабырғасына қосылады. Ішкі модемдер аналық тақшаға орнатылады.
Басқа құрылғылар сияқты модемдер депрограммалық орнатуды қажет етеді. Windows операциялық жүйесінде оны Іске қосу→Баптау→Басқару панелі→Құрылғыны орнату командасының көмегімен орнатады.
Интернет қызметін қоюшының компьютеріне қосылу үшін: Менің компьютерім→Желіге қашықтан қатынау→Жаңа байланыс программасын орнату қажет.
Программаны орнату кезінде Интернет қызметін қоюшы мынадай мәліметтерді алдын-ала енгізіп қою керек:
1)байланыс жүргізілетін телефонның нөмірі;
2)қолданушының аты (login)
3)паролі (password)
4)сераердің адресі.
Бүкіл әлемдік масштабта әрбір файлдың адресі – URL адреспен (Uniform Resouree Locaror – унифицированный указатель ресурса – ресурстардың ерекшеленген нұсқағышымен) анықталады. URL – адрес үш бөліктен тұрады:
1)берілген қызметке сәйкес келетін қолданбалы хаттаманың атын көрсету. Мысалы, WWW – қызметі үшін қолданбалы хаттама НТТР болып табылады. НТТР – Hyper Text Transter Protocol (гипермәтінді жіберу хаттамасы): http://;
Хаттаманың атынан кейін : және // белгілері міндетті түрде қойылады.
2)компьютердің (сервердің) домендік атын көрсету – мысалы:
http://www.khabar.kz – адрес соңындағы екі символдан тұратын кеңейтілме – сервердің географиялық аймағын білдіреді (ru – Ресейлік іздеу сервері; kz – Қазақстандық іздеу сервері; tr – Түркиялық іздеу сервері және т.б.);
3)берілген компьютердегі файлға баратын толық жолды көрсету қажет (араларына “⁄”символын қою арқылы), мысалы:
http://www.Microsoft.com/games - Microsoft компаниясының ойындары.
Интернет серверлерінде файлдар түрінде сақтаулы құжаттар көп. Оларды қабылдап, экранға шақыру үшін FTP атты қызметші хаттама пайдаланылады.
FTP (File Transler Protocol) – файлды тасымалдау хаттамасы.
Файлдар барлық компьютер серверлерінің ішінде сақтала бермейді. Оларды сақтап, FTP арқылы қызмет көрсететін арнайы компьютерлер (файлдарды сақтау қоймалары) бар. Оларды FTP-серверлер деп атайды.
FTP хаттамасын іске қосу үшін Internet Explorer терезесенің Адрес өрісіне файл серверінің адресін енгізу керек. Мысалы: FTP:// ftp.relcom.ru командасынан кейін экранға дербес компьютердегідей каталогтар мен файлдар көрінетін Сервер беті шығады. Шыққан каталогтан ішкі каталогқа өтуге, файлды белгілеп, мазмұнын экранға шығаруға болады. кейбір серверлерде файл архив түрінде көрінеді. Оны ашу үшін архивтеуші программаны пайдаланған дұрыс.
Интернетте атау беріліп, түрлі компьютерлерден тартылатын жаңалықтар тобы телеконференция (Usenet) деп аталады. Usenet – бір – бірімен жаңалықтар алмасып отыратын бейкоммерциялық, бейформалдық анархиялық жүйелер тобы.
Usenet-тегі жаңалықтар тобы – дүние жүзіндегі адамдардың пікірлесетін, яғни ақпарат алмасуына арналған электрондық пікірталас топтары. Мұндай жаңалық топтарында белгілі бір тақырыпқа арналған көптеген мақалаларды оқуға болады, олар әртүрлі тақырыптарды талқылауға да арналады. Usenet-тегі жаңалықтар ретінде оқыған мақалаңызға жауап беруге және өз ойларыңызды мақала ретінде жариялауға болады. Бұлар құрама сөздер арқылы белгілі бір тақырыптарға топтастырылады, мысалы: rec.sport.basketball.college тобы, мұндағы rec – тақырып атауының – recreation сөзінің қысқартылған түрі, sport – аталмыш тақырыптың спортқа арналған бөлігін көрсетіп тұр. ....
Мақала ұнаса, бөлісіңіз:
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Іздеп көріңіз: