Реферат: Информатика | Білімді қабылдау тәсілдері және мәселелері
Мәліметтер базасынан білім базасының ерекшіліктері :
1. Ақпарат нақты түрде ұсынылады
2. Білім базасында жалпы заңдылықтар , яғни аксиомалар орындалады .
Білім базасының ерекшеліктері :
3. Білімдер интерпретациясы, яғни білім мазмұнын талқылау мүмкіндіктері
4. Білім базасында фактілер және жағдайдың сәйкестігін анықтау мүмкіндігі , яғни ситуациялық байланыстарды анықықтайды .
5. Білім базасын кеңейту мүмкіндігі , яғни білім базасының экстенциалының шексіздігі
Білімге негізделген жүйелер
Сараптау жүйесі кез – келген қолдану саласында пайда болады . Яғни, мәселені сарапшы маман жүзеге асырғандай етіп орындайтын жасанды интеллект жүйесі . Сараптау жүйесі компьютер мүмкіндіктерімен біріктірілген жүйе . Нағыз сараптау жүйесі бұдан да күрделі құрылымды болуын ескеру қажет , бірақ ескеретін жәйт суретте көрсетілген блоктар кез-келген сараптау жүйесінде болады , себебі, олар сараптау жүйесінің жаңа құрылымы de facto стандарты болады .
Жалпы сараптау жүйесінің функционалдану процесін келесі түрде көрсетуге болады :
Сараптау жүйесіне сұраныс жіберетін қолданушы интерфейс арқылы керекті ақпаратты алатын қолданушы ;
Қолданушыға керекті мінездемені берумен қатар білім базасын қолданатын шешуші ;
Сараптау жүйесінің жалпыланған құрылымы былай сипатталад
Пайдаланушы Білім инженері + Сарапшы
Пайдаланушы интерфейс – қолданушы мен сараптау жүйесінің арасындағы ақпаратты шығару немесе нәтежие алу диалогтарын іске асыратын программалар жиыны .
Білім базасы - практикалық іс- әрекеттің және де кәсіптік тәжірбиеден алынған нәтежиені пәндік обылыста әртүрлі принцптермен , байланыстармен және де заңды түрде мамандарға шешуге және оны қоюға рұсат етеді .Білім базасы -интеллектуалданған жүйе ядросы , пәндік обылыстардың өзіне тән қасиеттері машиналық тілде білім туралы мәліметті жазады . ЭЕМ –мен жұмыс істейтін информация екі түрге бөлінеді :
-- Процедуралық
-- Декларативтік
Процедуралық - информация есепті шешу барысында программа түрінде орындайды.
Декларативтік- программалар, жұмыс істейтін базада жүзеге асады.
Шешуші – Білім базасындағы сараптаушының қадамын білім базасы негізінде модельдейтін программа . Осыған ұқсас : дедуктивті машина , шығарушы машина , логикалық шығару блогы .
Түсініктеменің жүйесі – пайдаланушының қойған сұрағына жауап алуына мүмкіндік беретін программа .
Білім базасының интеллектуалды деңгейі- диалогты режимде білім базасын құруға мүмкіндік беретін білім бойынша инженер ұсынған программа .
Оған: 1. енгізілген меню
2. білімді түсіндіретін шаблондары
3. Көмекші режимі (Help- режимі)
4. базамен жұмысты оңайландыратын басқа сервистер .
Сараптау жүйесі кез – келген қолдану саласында пайда болады , яғни оны кез- келген салада пайдалануға немесе басқа мақсаттарда пайдалануға болады .
Жасанды интелект негізінде құрылған жүйелерді қарастыру барысында білімдер түсінігімен кездесеміз.
Білімдер- кез-келген қолдану саласына қатысты мәселені мамандарға шешуге мүмкіндік беретін және кәсіби тәжірибе практикалық қызмет нәтижесінде алынған осы қолдану саласының қағидалары заңдылықтары байланыстары. Білімдер өңделу барысында келесі түрге ие болады:
• Ойлау қабілеті нәтижесі ретіндегі адамның жадысындағы білімдер.
• Білімдерді материалдық тасығыштар (оқулықтар, әдістемелік нұсқаулар) .
• Білімдер шеңбері қолдану саласы объектілерінің олардың атрибуттарның және байланыстары заңдылықтарының және шартты түрдегі сипаттамасы.
• Білімдерді ұсыну түрімен сипатталатын білімдер, яғни продукциондық модельдер, фрэймдер, семантикалық жүйелер, логикалық есептеулер.
• Білімдер базасы машыналық тасығыштардағы ақпарат.
Құрылымдық ерекшелігі бойынша білімдер қолдану саласы туралы фактілерден және ережелерден тұрады.
Факт- қолдану саласы туралы қысқа мерзімді білімдер.
Ережелер- фактілерді өңдеу алгоритімін анықтайтын ұзақ мерзімді білімдер.
Сонымен, білім базасы- фактілер және ережелер жиынтығы және осы жиынтық қызметін қамтамасыз ететін заңдылықтар. Білімдер базасы технологиясы өзінің даму барысындағы мәліметтер базасының технологиялық дамуының жалғасы болып келеді. Мәліметтер мен білімге ұласу ақпараттық- құрылымдық дамуының және күрделі логикалық дамуы. Мәліметтер базасының білім базасының ерекшелігі: Ақпарат нақты түрде ұсынылады, ал білім базасында жалпы заңдылықтар яғни аксиомалар орын алады; 1-ші ұғым экстенционалын (тұрақты) білдірсе, 2-ші ұғым интенционалын (даму) білдіреді.
Білім базасының ерекшеліктері:
• Білімдер интерпретациясы білім мазмұнын талқылау мүмкіндіктері.
• Білім базасы фактілер және жағдайдың сәйкестігін яғни ситуациялық байланыстарды анықтау мүмкіндігі болады.
Білім базасын кеңейту мүмкіндігі яғни білім базасының экстенционалының шексіздігі.
Білім алу
Әртүрлі әдісті қолдану арқылы сараптаушыдан білім инженеріне ауыстыру осы стадиялардан өтеді :
• Текстке анализ
• Диалогтар
• Сараптау ойындары
• Лекциялар
• Дискуссиялар
• Интервью( сұхбат)
• Бақылау және басқалар
Білімнің құрылысы
Пәндік обылыстың құрылысынан алынған бірнеше көрсетімді анықтайды :
• Терминология
• Негізгі түсінік пен оның атрибуттарының тізімі
• Түсініктер арасындағы қатынас
• Кіруші және шығушы ақпараттың құрылысы
• Шешім қабылдаудың стратегиясы
• Стратегияның шектілігі және т.б.
Білімнің құрылысы немесе концептуалдығы – пәндік обылыстың график түріне формальді емес дайындаушының білімін сипаттауы , ол пәндік обылысты түсіну мен негізгі концепциясының арасындағы байланыс таблица, диаграмма немесе текст түрінде берілуі мүмкін .
Базадағы әртүрлі факторлардың пайда болуымен және де оқиғаны сипаттауымен белсенді жүйенің арасындағы байланыс болуы мүмкін.
Білімнің функционалды түрде бүтін болуын ұмытпау керек , яғни бұл дегеніміз – қажетті нәтежиені алу мүмкінділіктерді, нәтежие алу үшін кеткен уақыт пен керек – жарақтар, жеткілікті анализ керектілерін алу .
Жалпы мәліметтер базасы мен білім базасы тығыз байланысқан
Ең алдымен , білім мәліметтерге қарағанда өте күрделі структуралы.
Жалпы білім базасы 2- түрлі болады :
1. Экстенсионалды
2. Интенсионалды
Экстенсионалды- түрде кейбір факторлар ды теру арқылы , пәндік обылысты жасайтын және берілген мәліметтерге сәйкес болады ;
Интенсионалды - түрде мәліметтер түсінігі мен атрибуттар арасындағы байланысқан схемаға сәйкес болады ....
1. Ақпарат нақты түрде ұсынылады
2. Білім базасында жалпы заңдылықтар , яғни аксиомалар орындалады .
Білім базасының ерекшеліктері :
3. Білімдер интерпретациясы, яғни білім мазмұнын талқылау мүмкіндіктері
4. Білім базасында фактілер және жағдайдың сәйкестігін анықтау мүмкіндігі , яғни ситуациялық байланыстарды анықықтайды .
5. Білім базасын кеңейту мүмкіндігі , яғни білім базасының экстенциалының шексіздігі
Білімге негізделген жүйелер
Сараптау жүйесі кез – келген қолдану саласында пайда болады . Яғни, мәселені сарапшы маман жүзеге асырғандай етіп орындайтын жасанды интеллект жүйесі . Сараптау жүйесі компьютер мүмкіндіктерімен біріктірілген жүйе . Нағыз сараптау жүйесі бұдан да күрделі құрылымды болуын ескеру қажет , бірақ ескеретін жәйт суретте көрсетілген блоктар кез-келген сараптау жүйесінде болады , себебі, олар сараптау жүйесінің жаңа құрылымы de facto стандарты болады .
Жалпы сараптау жүйесінің функционалдану процесін келесі түрде көрсетуге болады :
Сараптау жүйесіне сұраныс жіберетін қолданушы интерфейс арқылы керекті ақпаратты алатын қолданушы ;
Қолданушыға керекті мінездемені берумен қатар білім базасын қолданатын шешуші ;
Сараптау жүйесінің жалпыланған құрылымы былай сипатталад
Пайдаланушы Білім инженері + Сарапшы
Пайдаланушы интерфейс – қолданушы мен сараптау жүйесінің арасындағы ақпаратты шығару немесе нәтежие алу диалогтарын іске асыратын программалар жиыны .
Білім базасы - практикалық іс- әрекеттің және де кәсіптік тәжірбиеден алынған нәтежиені пәндік обылыста әртүрлі принцптермен , байланыстармен және де заңды түрде мамандарға шешуге және оны қоюға рұсат етеді .Білім базасы -интеллектуалданған жүйе ядросы , пәндік обылыстардың өзіне тән қасиеттері машиналық тілде білім туралы мәліметті жазады . ЭЕМ –мен жұмыс істейтін информация екі түрге бөлінеді :
-- Процедуралық
-- Декларативтік
Процедуралық - информация есепті шешу барысында программа түрінде орындайды.
Декларативтік- программалар, жұмыс істейтін базада жүзеге асады.
Шешуші – Білім базасындағы сараптаушының қадамын білім базасы негізінде модельдейтін программа . Осыған ұқсас : дедуктивті машина , шығарушы машина , логикалық шығару блогы .
Түсініктеменің жүйесі – пайдаланушының қойған сұрағына жауап алуына мүмкіндік беретін программа .
Білім базасының интеллектуалды деңгейі- диалогты режимде білім базасын құруға мүмкіндік беретін білім бойынша инженер ұсынған программа .
Оған: 1. енгізілген меню
2. білімді түсіндіретін шаблондары
3. Көмекші режимі (Help- режимі)
4. базамен жұмысты оңайландыратын басқа сервистер .
Сараптау жүйесі кез – келген қолдану саласында пайда болады , яғни оны кез- келген салада пайдалануға немесе басқа мақсаттарда пайдалануға болады .
Жасанды интелект негізінде құрылған жүйелерді қарастыру барысында білімдер түсінігімен кездесеміз.
Білімдер- кез-келген қолдану саласына қатысты мәселені мамандарға шешуге мүмкіндік беретін және кәсіби тәжірибе практикалық қызмет нәтижесінде алынған осы қолдану саласының қағидалары заңдылықтары байланыстары. Білімдер өңделу барысында келесі түрге ие болады:
• Ойлау қабілеті нәтижесі ретіндегі адамның жадысындағы білімдер.
• Білімдерді материалдық тасығыштар (оқулықтар, әдістемелік нұсқаулар) .
• Білімдер шеңбері қолдану саласы объектілерінің олардың атрибуттарның және байланыстары заңдылықтарының және шартты түрдегі сипаттамасы.
• Білімдерді ұсыну түрімен сипатталатын білімдер, яғни продукциондық модельдер, фрэймдер, семантикалық жүйелер, логикалық есептеулер.
• Білімдер базасы машыналық тасығыштардағы ақпарат.
Құрылымдық ерекшелігі бойынша білімдер қолдану саласы туралы фактілерден және ережелерден тұрады.
Факт- қолдану саласы туралы қысқа мерзімді білімдер.
Ережелер- фактілерді өңдеу алгоритімін анықтайтын ұзақ мерзімді білімдер.
Сонымен, білім базасы- фактілер және ережелер жиынтығы және осы жиынтық қызметін қамтамасыз ететін заңдылықтар. Білімдер базасы технологиясы өзінің даму барысындағы мәліметтер базасының технологиялық дамуының жалғасы болып келеді. Мәліметтер мен білімге ұласу ақпараттық- құрылымдық дамуының және күрделі логикалық дамуы. Мәліметтер базасының білім базасының ерекшелігі: Ақпарат нақты түрде ұсынылады, ал білім базасында жалпы заңдылықтар яғни аксиомалар орын алады; 1-ші ұғым экстенционалын (тұрақты) білдірсе, 2-ші ұғым интенционалын (даму) білдіреді.
Білім базасының ерекшеліктері:
• Білімдер интерпретациясы білім мазмұнын талқылау мүмкіндіктері.
• Білім базасы фактілер және жағдайдың сәйкестігін яғни ситуациялық байланыстарды анықтау мүмкіндігі болады.
Білім базасын кеңейту мүмкіндігі яғни білім базасының экстенционалының шексіздігі.
Білім алу
Әртүрлі әдісті қолдану арқылы сараптаушыдан білім инженеріне ауыстыру осы стадиялардан өтеді :
• Текстке анализ
• Диалогтар
• Сараптау ойындары
• Лекциялар
• Дискуссиялар
• Интервью( сұхбат)
• Бақылау және басқалар
Білімнің құрылысы
Пәндік обылыстың құрылысынан алынған бірнеше көрсетімді анықтайды :
• Терминология
• Негізгі түсінік пен оның атрибуттарының тізімі
• Түсініктер арасындағы қатынас
• Кіруші және шығушы ақпараттың құрылысы
• Шешім қабылдаудың стратегиясы
• Стратегияның шектілігі және т.б.
Білімнің құрылысы немесе концептуалдығы – пәндік обылыстың график түріне формальді емес дайындаушының білімін сипаттауы , ол пәндік обылысты түсіну мен негізгі концепциясының арасындағы байланыс таблица, диаграмма немесе текст түрінде берілуі мүмкін .
Базадағы әртүрлі факторлардың пайда болуымен және де оқиғаны сипаттауымен белсенді жүйенің арасындағы байланыс болуы мүмкін.
Білімнің функционалды түрде бүтін болуын ұмытпау керек , яғни бұл дегеніміз – қажетті нәтежиені алу мүмкінділіктерді, нәтежие алу үшін кеткен уақыт пен керек – жарақтар, жеткілікті анализ керектілерін алу .
Жалпы мәліметтер базасы мен білім базасы тығыз байланысқан
Ең алдымен , білім мәліметтерге қарағанда өте күрделі структуралы.
Жалпы білім базасы 2- түрлі болады :
1. Экстенсионалды
2. Интенсионалды
Экстенсионалды- түрде кейбір факторлар ды теру арқылы , пәндік обылысты жасайтын және берілген мәліметтерге сәйкес болады ;
Интенсионалды - түрде мәліметтер түсінігі мен атрибуттар арасындағы байланысқан схемаға сәйкес болады ....
Мақала ұнаса, бөлісіңіз:
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Іздеп көріңіз: